معادن زیادی در کشور وجود دارد. این معدن ها هر کدام ماده ای گرانبها در خود نهفته است. بخش معادن به طور قطع یکی از بزرگ ترین بازوهای پرتوان اقتصاد ایران بوده که در سال های گذشته توجه چندانی به آن نشده است.
اما زمانی که صحبت از معدن خواری می شود همه به فکر فرو می روند که چرا واحدهای نظارتی قدرتمندی برای حفاظت از این سرمایه های ملی وجود ندارد. بحث معدن خواری هم مانند زمین خواری نگرانی برخی از مدیران دولتی است. همه از این ترس دارند که نکند مدیر قبلی هم به همسر خود معدن هدیه داده است. مواردی که ذکر شد موضوع گفت وگوی ما با مهدی کرباسیان، رئیس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران است که به طور دقیق به آنها پاسخ داده است. وی معتقد است انحصار و رانت و همچنین افشای اطلاعات درونی سازمان از مهم ترین عواملی است که معدن خواری را رقم می زند.
می خواهم از بحث بخش معدن در اقتصاد کشور شروع کنم. این بخش در سال های گذشته و در دولت های قبل مغفول مانده و نقش خودش را پیدا نکرده است. در حال حاضر، هم رهبر معظم انقلاب و هم دولت روی این موضوع تاکید فراوان دارند که مفاد آن در اقتصاد مقاومتی نیز ذکر شده است. حال بگویید بخش معدن چه بوده، چه هست و چه برنامه ای دارید که چه بشود؟
همان طور که شما اشاره کردید رهبر معظم انقلاب در بندهایی در هفته دولت به دولت توصیه کردند که یکی از آنها توجه ویژه به حوزه معدن بود. اگر این موضوع را در کنار سیاست ابلاغی شان درباره اقتصاد مقاومتی قرار بدهیم، می توانیم بگوییم جایگاه معدن از نگاه رهبری جایگاه ویژه ای است. ضمن این که لازم است توجهات دکتر روحانی هم در مدت یک سال گذشته ذکر شود که چندی پیش در هیات وزیران در این خصوص جلسه ای تشکیل شد و مورد توجه وزیران و معاون اول رئیس جمهور نیز واقع شد. الان کارت پیشنهادی حوزه معدن و بویژه در رابطه با ایمیدرو در دستور کار کمیسیون اقتصادی مجلس به صورت خارج از نوبت قرار گرفته است. اما باید بپذیریم معدن و بعد از آن صنایع معدنی در حقیقت جزو صنایعی است که می تواند باعث ایجاد اشتغال و تولید صنایع مختلف پایین دستی شود. به عنوان مثال عرض می کنم. ممکن است معادن سنگ آهن مورد توجه ما نباشد به این دلیل که آنجا اشتغال وسیعی وجود ندارد، اما وقتی به تولید کنسانتره، تولید گندله و آهن اسفنجی و شمش برسیم، مشاهده می کنیم شغل های وسیعی ایجاد می شود و در کشورهای پیشرفته دنیا به این حوزه توجه ویژه می کنند. خداوند متعال به کشور ما عنایت ویژه ای کرده است. از جدول مندلیف که بیش از صد و خرده ای است 68 نوع ماده معدنی در داخل ایران تاکنون شناسایی شده است.
اقداماتی برای سرمایه گذاری در این زمینه شده است؟
تاکنون خیر، ولی مطمئنم اگر ما یک مقدار روی مواد نادر و نایاب که متاسفانه در این حوزه بسیار کم کار شده است، سرمایه گذاری کنیم از این تعداد هم بیشتر می شود ضمن این که می دانید بسیاری از این اقلام در دنیا بسیار کمیاب است. کشور ما به لطف خدا از نظر زمین شناسی جزو کشورهایی است که امکان کشف این اقلام وجود دارد.
چه چیزهایی نادر است؟
مثلا تیتانیوم، تنگستن، وانالیوم و عناصر مشابه.
ما معدن اورانیوم هم داریم؟
بله.
چند تا؟
بنده در مورد اورانیوم که در حوزه ما نیست و در حوزه سازمان انرژی اتمی است خیلی اطلاع ندارم، ولی خوشبختانه جزو یکی از آن 68 تایی است که عرض کردم. نکته ای که می توانم بگویم الان حدودا بیش از 700 میلیارد دلار منابع معدنی ماست و من معتقدم اگر حوزه اکتشاف را توسعه بدهیم این رقم حداقل به دو برابر خواهد رسید. چون الان در کشورمان میزانی که اکتشاف شده 7 درصد است. این آمار و ارقام درخصوص کشوری است که یک میلیون و 600 هزار متر مربع مساحت آن است. در حال حاضر حدود 2.5 میلیارد تن سنگ آهن قطعی داریم و این نشان می دهد اگر اکتشاف را توسعه بدهیم، می توانیم پاسخگوی بسیاری از بخش های معدنی و حتی اقتصادی نیز باشیم.
در حوزه اکتشاف باید بگویم غفلتی اتفاق افتاده است. ظرف سال های مختلف یا بهتر بگویم در صدسال گذشته صدهزار کیلومتر مربع کار شده و ما در سازمان ایمیدرو (سازمان توسعه و نوسازی صنایع معدنی ایران) به این نتیجه رسیدیم که باید به حوزه اکتشاف توجه ویژه داشته باشیم، به همین دلیل 200 هزار کیلومتر مربع حوزه اکتشاف را برای خودمان تعریف کردیم.