مشاور هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) معتقد است: افزایش تولید به 40 میلیون تن در شرایطی امکانپذیر است که تامین سنگآهن، توازن در زنجیره صنعت فولاد، تامین زیربناها، حفظ مزیتهای نسبی در انرژی و بهروز کردن تکنولوژیها در نظر گرفته شود و برای آنها برنامهریزی کرد.
در حالی که امروزه صنعت فولاد با مشکل کمبود گندله مواجه شده و علاوه بر واردات سالانه شش میلیون تنی گندله تعداد کم واحدهای گندلهسازی در کشور نمیتوانند نیاز بسیاری از فولادسازان را تامین کنند، به نظر میرسد دستیابی به افزایش ظرفیت تولید فولاد هم که در برنامهریزیهای این صنعت قرار گرفته کمی دشوار است.
رضا اشرفسمنانی، مشاور هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) با بیان اینکه در حال حاضر کمبود گندله مشکل اول فولادسازهاست و این موضوع به دلیل اینکه توازن بین طرحهای فولادی در تولید مواد اولیه تا فرآیند کامل تولید محصول دنبال نشده اتفاق افتاده است، اظهار کرد: این کمبودها در هر مقطعی به شکل یک محصول میانی خود را نشان میدهد. با وجود این، در مقطع فعلی معادن سنگآهن هم با انجام آمادهسازیها باید بهرهوری خود را افزایش دهند که تامین مواد اولیه برای فولادسازی با مشکل مواجه نشود و اکتشافات، تجهیز و بهینهسازی معادن سنگآهن هم که این روزها مورد توجه قرار گرفته است دنبال شوند.
او درباره افزایش تولید فولاد مطابق بر سند چشمانداز افزود: رقم 55 میلیون تن با توجه به عملکرد گذشته این صنعت و به خصوص در فرجه زمانی تعیینشده عملی به نظر نمیرسد.
اشرف سمنانی تصریح کرد: از ابتدای زنجیره مواد معدن تا انتهای تولید فولاد کلیه عوامل اعم از کیفی و کمی باید مورد نظر قرار گیرد و در قالب برنامههای عملیاتی دنبال و رصد شوند. ثانیاً منابع مالی از قبیل تامین زیربناها، حفظ مزیتهای نسبی انرژی، بهبود مدیریت، تکنولوژی، بهرهوری، اجرای طرحها توسعهای در کشور، افزایش تقاضا در بازار و پیشرفت طرحهای مصرفکننده فولاد هم به طور جدی مدیریت شود. از طرفی برای صادرات هم حمایتهای صادراتی بهبود فضای خارجی نقش مهمی ایفا میکنند.
او همچنین گفت: با توجه به اینکه زنجیره فولاد از معدن آغاز میشود در هر مرحله در این فرآیند (تجهیز معدن و اکتشافات، تولید کنسانتره، روشهای تولید فولاد و روش احیای مستقیم- روش تولید با کوره بلند و زغال) محل احداث، ظرفیت احداث، پیوستگی با به هم پیوستگی این زنجیره، سازنده تجهیزات هزینهها را تغییر میدهند.
مشاور هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) افزود: تامین زیربناها (انرژی، آب)، افزایش ظرفیت از طریق توسعه واحدهای موجود یا احداث واحد جدید و همچنین اصلاح تکنولوژی و نوسازی برای افزایش فرآیند متغیرهایی هستند که در قیمت تولید موثر هستند. بنابراین در هر طراحی به صورت مستقل این برآوردها باید صورت گیرد.
اشرفسمنانی با بیان اینکه در حال حاضر تولید فولاد خام حدود 16 میلیون تن است، گفت: واردات فولاد در سالهای اخیر تغییرات بسیاری داشته؛تا جایی که در سال 89 نزدیک به 8.5 میلیون تن واردات محصولات فولادی و حدود پنج میلیون تن واردات شمش صورت گرفته است ولی در سال 90 این ارقام به 8.4 میلیون تن در محصولات و 4.3 میلیون تن شمش کاهش یافته است.
او افزود: این کاهش با افزایش تولید و کاهش تقاضا ادامه یافته و صادرات هم که در سالهای قبل با رقم قابل توجهی همراه نبوده در حدود یک میلیون تن محاسبه شده است.
اشرفسمنانی درباره وضعیت تقاضا برای فولاد در بازار داخلی و خارجی افزود: فولاد ایران با توجه به کیفیتی که دارد قدرت رقابتی خوبی میتواند برای صادرات داشته باشد. اما تقاضا در بازار داخلی با توجه به اجرای کند طرحهای فولادی و رکود با کاهش روبهرو شده ولی با شروع و فعالیت طرحهای فولادی این تقاضا قطعاً افزایش قابل توجهی خواهد داشت.
او همچنین تصریح کرد: برای تولید فعلی تقاضا وجود دارد و با توجه به مصرف سرانه و برنامههای توسعهای کشور تقاضا افزایش مییابد ولی برای اهداف بلندمدت تولید بهبود شرایط اقتصادی و خروج از رکود پیشنیاز افزایش تقاضا است.
مشاور هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) افزود: محاسبات روشهای مختلف برآورد مصرف موید این دیدگاه است. صادرات ما رقم قابل توجهی نبوده که ایجاد نگرانی کند و اساساً صادرات کالاهای نهایی متکی به فولاد موجهتر از صادرات خود فولاد است ولی در شرایط خاص اقتصادی لاجرم صادرات انجام میگیرد که باید تلاش شود در فولادهایی با ارزش افزوده بالاتر هدفگذاری شود مانند فولاد آلیاژی که در بازار داخلی مشتری دارد.
او همچنین افزود: تولید فولاد با مشکل نقدینگی، مشکل کاهش تقاضا، افزایش هزینههای تولید اعم از زیربناها و انرژی، کاهش تامین و بعضاً قطع آن در فصول مختلف(برق، گاز) و قیمت مواد اولیه و هزینههای پرسنلی بعضاً بازار روبهرو است.
اشرفسمنانی بیان کرد: افزایش تولید به 40 میلیون تن امکانپذیر است و با توجه به برنامههای توسعهای کشور این میزان تولید مورد نیاز خواهد بود. البته تامین سنگآهن، توازن در زنجیره صنعت فولاد تامین زیربناها و حفظ مزیتهای نسبی در انرژی و بهروز کردن تکنولوژیها لازمه آن است.
او افزود: تولید 55 میلیون تن فولاد قطعا پیشنیازهای بیشتری را لازم دارد. خصوصاً اینکه بخشی از آن برای صادرات دیده شده است. بنابراین تامل بیشتری در این خصوص باید کرد و باید به صورت واقعبینانه و عملی این مسیر دنبال شود. ضمن آن که هدف افزایش کیفیت و تولیدات فولادهای مخصوص آلیاژی و صنعتی با ارزش افزوده بیشتر مهمتر از افزایش حجم کمی تولید است.
اشرفسمنانی همچنین گفت: اکتشافات هم باید مرتباً دنبال شود که در تصمیمگیری برای هدف کمی در این برنامه افزایش ظرفیت تولید نقش تعیینکنندهای دارد.
او درباره نقش بخش خصوصی در صنعت فولاد گفت: در سالهای اخیر بخش خصوصی نقش بسیار فعالتری داشته و بخش قابل توجهی از ظرفیتسازیهای توسعه این صنعت و طرحها توسط بخش خصوصی سرمایهگذاری استقبال میشود و این پتانسیل روبه افزایش است و با انجام حمایتهای منطقی و رفع موانع این نقش پررنگتر میشود.
اشرف سمنانی فزود: به لحاظ تنوع انرژی (زغالسنگ، گاز و نفت) ایران غنی است. ولی به لحاظ تامین به میزان کافی و در کل احداث طرحها، ثبات در تامین و در قیمت دچار مشکل است و این مزیت به جای صادرات قطعاً ارزش افزوده بیشتری در تبدیل کالا خصوصاً در صنایع انرژیبر در داخل کشور خواهد داشت که در سیاستها و برنامهریزیهای آن بخشها باید مورد نظر قرار گیرد.
او گفت: تحمیل این هزینه نیز به بخش صنعت (خصوصاً منابع انرژیبر)، قدرت رقابتی این صنایع را کاهش میدهد و مزیت نسبی را حذف میکند. از سویی افزایش بهرهوری، کاهش هزینههای تولید و توزیع بخش انرژی، با کاهش قیمت تمامشده در تامین هدف کمک خواهد کرد.
کمبود گندله باعث شده وزارت صنعت، معدن و تجارت توزیع گندله را برای تولیدکنندگان فولاد اعم از دولتی و خصوصی سهمیهبندی کند. اما به نظر میرسد نکتهای که باعث گلایه واحدهای بخش خصوصی تولید آهن اسفنجی و شمش بوده این است که چرا گندله را در اختیار واحدهای بزرگ نیمه دولتی مانند فولاد مبارکه، فولاد خوزستان وفولاد خراسان قرار داده میشود در شرایطی که واحدهای بزرگ نیمه دولتی مانند فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و فولاد خراسان کنسانتره سنگآهن را مستقیما از معادن با قیمتهای دولتی دریافت کرده و خود واحدهای تولید گندله نیز دارند که با وجود این، اگر از لیست سهمیه گندله خارج شوند میزان گندله بیشتری در اختیار واحدهای بخش خصوصی قرار خواهد گرفت.
علاوه بر این، چند روز گذشته ایمیدرو اعلام کرد که ادامه حيات فولاد هرمزگان در گروی تامین نیاز آن به مواد اولیه است و بنا بر همین موضوع قرار شد برخی تولیدات معدن گلگهر به فولاد هرمزگان اختصاص یابد تا از توقف این واحد فولادسازی جلوگیری شود. همینطور با این اقدام از به وجود آمدن خسارتهای سنگين تجهيزاتی و اقتصادی و افت توليد نيز مانع خواهد شد چرا که ادامه فعالیت این مجموعه با وجود مشکلات در تامین مواد اولیه کاملا غير اقتصادی میشود.
این در حالی است که اخیرا در راستای ارتقای صنعت فولاد برنامه افزایش ظرفیت تولید فولاد به 40 میلیون تن مطرح شده است. در هفته گذشته مهدی کرباسیان، رئیس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی در چهل و هشتمین اجلاس سالانه انجمن جهانی فولاد با اعلام این برنامه جدید برای صنعت فولاد در چهار سال آینده بر جذابيتهای متعدد برای صنعت فولاد تایید کرد و ایران را پايگاه مناسبی برای سرمايهگذاری و توسعه اين صنعت استراتژيك دانست.
در حالی که صنعت فولاد ایران با کمبود مواد اولیه که یکی از زیرساختهای اصلی تولید محسوب میشود روبهروست آیا میتوان گفت واحدهای فولادسازی کشور آمادگی لازم را برای طی کردن مسیر ناهموار افزایش تولید دارند و در چهار سال آینده به افزایش ظرفیت 40 میلیون تنی دست خواهیم یافت یا اینکه سرنوشت این رقم هم مانند تولید 55 میلیون تن فولادی که در سند چشم انداز روزی امکانپذیر بود و حال نیست خواهد شد؟