رویترز طی گزارشی نوشت: پس از ۴ دهه جنگ، تحریم، ملی کردن و درگیری، شرکت های تولید کننده نفت و گاز به تدریج در حال وفق دادن خود با شرایطی هستند که کمتر به منطقه خاورمیانه اتکا کنند.
کشورهای حاشیه خلیج فارس و شبه جزیره عربستان همچنان بیش از هر جای دیگری در جهان دارای تراکم میادین نفت و گاز عظیم هستند و از نظر خصوصیات زمین شناسی، یکی از جذاب ترین نفت و گازهای جهان را در اختیار دارند.
اما فضای سیاسی ناپایدار داخلی در این کشورها، شرکت های فعال در زمینه تولید نفت و گاز را وادار کرده تا به دنبال ذخایر انرژی در دیگر نقاط جهان بگردند. شاید در نقاط دیگر ویژگی های زمین شناسی سخت تری در انتظار آنها باشد، اما دست کم زمینه برای کار از نظر فضای سیاسی فراهم تر خواهد بود.
تنوع بخشی و قطع وابستگی به منابع انرژی خاورمیانه یکی از دلایل اصلی عدم تغییر چشمگیر قیمت نفت به رغم گسترش ناآرامی ها در این منطقه از سال 2011 تاکنون است.
اهمیت این منطقه از نظر تولید و سهم ذخایر اثبات شده در سال های اخیر رو به کاهش گذاشته است.
در سال 2013، کشورهای حاشیه خلیج فارس و شبه جزیره عربستان که در آمارهای انرژی جهانی بی پی، «خاورمیانه» خوانده می شوند، تقریبا 33 درصد تولید نفت و 17 درصد تولید گاز جهان را به خود اختصاص دادند.
اما سهم نفت و گاز خاورمیانه از نفت و گاز تولیدی در جهان پس از افزایش قابل توجه از اواسط دهه 1980 به این سو، در طی 3 سال گذشته در حال کاهش بوده است.
تغییر توجه از خاورمیانه به سوی دیگر نقاط جهان، در زمینه ذخایر اثبات شده، که نشان دهنده میزان تولید آینده نفت است، بیشتر محسوس بوده است.
بر اساس آمارهای بی پی، کشورهای خاورمیانه در سال 2013، 48 درصد ذخایر اثبات شده نفت جهان را در خود جای دادند، در حالی که این رقم در سال 2005، 56 درصد و در سال 1993، 64 درصد بود.
منطقه خاورمیانه همچنین 43 درصد ذخایر گازی اثبات شده جهان را در خود جای داده است، در حالی که این رقم در سال 2005، 46 درصد بود.
در طی 2 دهه گذشته، تولید کنندگان نفت و گاز بیشتر به دنبال افزایش ذخایر انرژی در بیرون از خاورمیانه بوده اند.
در فاصله سال های 1993 تا 2013، شرکت های تولید کننده نفت سالانه به طور متوسط 4.2 درصد به حجم ذخایر اثبات شده خود در نقاط دیگر جهان اضافه کردند، اما این افزایش ذخایر در منطقه خاورمیانه تنها یک درصد بود.
در همین بازه زمانی، شرکت های تولید کننده گاز، به طور متوسط سالانه 1.8 درصد به حجم ذخایر اثبات شده خود افزودند، در حالی که میزان افزایش ذخایر گازی در خاورمیانه 3 درصد بود.
اما رشد ذخایر در خاورمیانه اخیرا کند شده است. در نیمه دوم این بازه زمانی، رشد ذخایر در بقیه جهان سالانه به 2.3 درصد افزایش یافت، در حالی که رشد ذخایر در خاورمیانه به 1.1 درصد کاهش یافت.
بدین ترتیب مرکز ثقل صنایع نفت و گاز جهان به تدریج در حال انتقال از خاورمیانه به سمت آمریکا شمالی و جنوبی، آفریقا و آسیاست.
با توجه به افزایش تولید نفت شیل در آمریکای شمالی و افزایش استخراج و تولید نفت در دیگر نقاط جهان، به نظر می رسد که این روند در طی دهه بعدی نیز ادامه خواهد یافت.