پتانسیل بخش معدن برای ارتقای تولید ناخالص داخلی

وجود ذخایر معدنی در کشور موهبت خدادادی است، موهبتی که بهره برداری از آن به چرخش چرخ اقتصاد کشور کمک می‌کند. به همین دلیل بخش معدن در کشورهای توسعه یافته دارای اهمیت بسیاری است. در سه دهه اخیر همراه با رشد شتابان اقتصاد جهانی، روند استخراج منابع زیرزمینی بیش از 50 درصد افزایش یافته و از مرز 15 میلیارد تن در سال گذشته است. این در حالی است که در چند سال گذشته برخی تصمیمات و سیاست‌های مسوولان بخش معدن موجب شد کشور در این بخش با توسعه چندانی روبرو نشود.

از سوی دیگر، توجه بیش از اندازه به صنعت نفت که گاه از جانب فعالان بخش معدن از آن به عنوان نفرین معدنی یاد می‌شود، فاصله این بخش را با توسعه افزایش داد. البته با گذشت زمان توجه دولتمردان بزرگ به خصوص در کشورهای توسعه یافته از سمت منابع نفتی به سمت منابع معدنی کشیده شده است، زیرا استخراج مواد معدنی و فرآوری آنها نقش مهمی در ایجاد ارزش افزوده ایفا می‌کند.

با توجه به محدودیت منابع زیرزمینی، تلاش برای کشف و گسترش این ذخایر دوچندان شده و سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی در این زمینه صورت گرفته است. در این میان چین، آمریکا و روسیه عنوان بزرگترین کشورهای تولیدکننده ذخایر زیرزمینی جهان را از آن خود کرده‌اند. دو اقتصاد بزرگ جهان(چین و آمریکا)، خود در صدر کشورهای تولیدکننده مواد اولیه قرار دارند.

در واقع اگر تولید ناخالص داخلی برآیندی از دو مولفه منابع انسانی و ذخایر طبیعی یک کشور فرض شود، اقتصاد چین و امریکا از مزیت کشور پهناور و سرشار از ظرفیت معدنی خود نهایت استفاده را به عمل آورده‌اند تا در عرصه رقابت جهانی، اقتصاد بزرگتری بسازند. درکنار وجود ذخایر معدنی استفاده از نیروی انسانی، نکته‌ای است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد. ژاپن با قرار گرفتن در جایگاه هشتادمین کشور تولیدکننده مواد معدنی چگونه توانسته به مدت نیم قرن خود را به‌ عنوان اقتصاد بزرگ دنیا معرفی کند اما عربستان با درآمدهای سرشار نفتی حتی جایی بین 20 اقتصاد بزرگ دنیا ندارد. این موضوعی است که باید دلیل آن را در کیفیت و کمیت منابع انسانی جست و جو کرد. در حالی‌که در کشور ما سالانه تعداد زیادی از فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی معدن به ‌دلیل نبود شغل در رشته تحصیلی وارد بازار کارهای غیرمرتبط می‌شوند. به همین علت باید با الگوگیری از کشورهای موفق معدنی برای آینده برنامه‌ریزی کرد تا بتوان در بخش معدن توسعه را به صورت چشمگیر لمس کرد. بهره‌گیری از سیاست‌های کشوری همچون چین چه در بخش استخراج مواد معدنی و چه در بخش به‌کارگیری نیروی کار می‌تواند توسعه معادن را به همراه داشته باشند.

مهرداد اکبریان
عضو هیئت مدیره انجمن توليدكنندگان و صادركنندگان سنگ آهن