برخی اقتصاددانان اوپک بر این باورند که عربستان سعودی اخیرا با تغییر فرمول فروش نفت خود و کاهش بهای رسمی نفت صادراتی عملا شرایط را برای کاهش بیشتر بهای نفت در بازار جهانی فراهم کرده است.
در روزهای اخیر شاهد کاهش قیمت نفت هستیم. آیا این نظریه درست است که عربستان سعودی برای ضربه زدن به ایران اقدام به افزایش تولید و کاهش قیمت نفت کرده است؟
نزدیک به سه ماه است که شاهد کاهش شدید قیمت جهانی نفت هستیم؛ به طوری که قیمت سبد نفتی اوپک از 115 دلار به 85 دلار رسیده است. به عنوان مثال قیمت نفت در یکماه اخیر با حدود 15 دلار کاهش از 103 به 88 دلار کاهش یافته و در آخرین تحولات، در روزهای گذشته قیمت نفت برنت دریای شمال با حدود دو دلار کاهش در یک روز به 35/88 دلار رسید و به زیر 90 دلار سقوط کرد.
با توجه به این که بیشتر کشورهای تولیدکننده نفت، بودجه سالانه خود را با پیش بینی و در نظر گرفتن رقم ثابتی از فروش نفت می بندند، کاهش قیمت ها، تحقق درآمد بودجه ای این کشورها را با چالش مواجه می کند.
به عنوان مثال بودجه امسال ایران با نفت صد دلاری بسته شده که کاهش قیمت نفت، چشم انداز درآمدهای کشور را مبهم کرده است. روسیه نیز مانند ایران بودجه اش را با نفت صد دلاری بسته و اکنون با چالش مواجه شده است، به طور کلی بیشتر کشورهای نفت خیز جهان بودجه شان را با قیمت نفت بین 90 تا صد دلار بسته اند. در همین حال با توجه به ناگهانی بودن این کاهش، کارشناسان دو دسته عوامل اقتصادی یا سیاسی برای آن متصورند.
کارشناسان کاهش سرعت رشد اقتصادی در اروپا و چین، در کنار پیشرفت ایالات متحده در استفاده از تکنولوژی های جدید در استخراج نفت شیل و مهم تر از آن افزایش تولید نفت عربستان سعودی، عراق و لیبی را مهم ترین علت های سقوط بهای نفت در بازارهای جهانی می دانند.
درباره نقش عربستان در کاهش تولید نفت باید گفت که آقای نوبخت سخنگوی دولت در اظهاراتی که تاکنون به این صراحت بیان نشده بود از همراهی عربستان با آمریکا در جنگ کاهش بهای نفت گلایه کرده است. وی به صراحت اعلام کرده است که «آخرین کاری که می خواهند با آن ما را در مضیقه قرار دهند کاهش قیمت نفت است و متاسفانه برخی کشورهای منطقه که نام اسلامی را بر خود دارند با دشمنان همراهی می کنند.»
یکی از اصلی ترین موضوعاتی که در این مورد مطرح می شود افزایش تولید نفت خام عربستان سعودی و فروش آن با قیمت بسیار پایین بوده است.
برخی اقتصاددانان اوپک بر این باورند که عربستان سعودی اخیرا با تغییر فرمول فروش نفت خود و کاهش بهای رسمی نفت صادراتی عملا شرایط را برای کاهش بیشتر بهای نفت در بازار جهانی فراهم کرده است. این در حالی است که هم اکنون عربستان سعودی با ظرفیت تولید بیش از 10 میلیون بشکه نفت بزرگترین صادرکننده طلای سیاه در بین اعضای اوپک به شمار می رود. از سویی دیگر، عربستان عملا با کاهش رسمی قیمت نفت خود فشار کاهش قیمت ها را به سایر کشورهای عضو اوپک تحمیل کرده و تولیدکنندگان را در شرایط سخت قرار داده است.
از سویی دیگر این کارشناسان بازار نفت و انرژی در خصوص توافق احتمالی عربستان و آمریکا برای پایین نگاه داشتن قیمت نفت به منظور ضربه زدن به اقتصاد کشورهایی همچون ایران، روسیه و ونزوئلا خبر می دهند. عربستان ممکن است از کاهش قیمت نفت زیان های اقتصادی ببیند، اما؛ این احتمال وجود دارد که امتیازهای سیاسی به خاطر تلاش در کاهش قیمت نفت از آمریکا کسب کند. هم چنین باید به این موضوع اشاره کرد که با کاهش بهای طلای سیاه در بازار جهانی، روسیه به عنوان یک کشور صادرکننده گاز مجبور است که قیمت گاز صادراتی خود را نیز کاهش دهد.
تأثیر کاهش قیمت نفت بر اقتصاد ایران
در حالی قیمت نفت این روزها به حدود 85 دلار رسیده است که قیمت نفت در بودجه سال 93 کل کشور 100 دلار تعیین شده است و همین اختلاف 15 دلاری موجود دلیل اصلی نگرانی کارشناسان حوزه انرژی داخل کشور است.
در همین رابطه محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت با بیان این که سقوط قیمت نفت منجر به کاهش منبع درآمدی دولت خواهد شد، می گوید هم اکنون متوسط قیمت فروش نفت ایران از ابتدای سال جاری تاکنون حدود 104 دلار است.
این عضو کابینه دولت با تأکید بر این که اگر همین منوال ادامه داشته باشد در بودجه شاهد عدم تحقق منابع خواهیم بود و مناسب ترین راه برای ما کاهش هزینه ها است، تأکید کرده است در صورت کاهش درآمدها سعی می کنیم هزینه های جاری کم و به هزینه های عمرانی اضافه کنیم چراکه فعالیت های عمرانی در تولید مؤثر است و یکی از دلایل خروج از رکود، مبالغ قابل توجهی بود که از سوی دولت در طرح های عمرانی سرمایه گذاری شده بود.
این مقام مسؤول هم چنین در پاسخ به این سئوال که دولت برای جلوگیری از کاهش درآمدهای نفتی آیا قصد ندارد در حوزه بین الملل درخواست جلسه اضطراری با اوپک داشته باشد، گفته است جلسه ای با آقای زنگنه وزیر نفت داشتم و آقای رئیس جمهور نیز دستورات اکیدی در این ارتباط داشتند و آقای زنگنه برنامه هایی را برای اجرا ارائه کرد.