فروآلیاژها به طیفی از مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت آلیاژهای پایه آهن که در حقیقت فولادی و چدن هستند و در صنایع مختلف کاربرد دارند، گفته می‌شود.
بخشی از فروآلیاژها در ایران تولید می‌شود که در بین تولید فروسیلیس نسبت به سایر فروآلیاژها بیشتر بوده و ۷۰درصد نیاز بازار داخل را تامین میکند. همچنین فرومنگنز و فروکروم نیز ۲۰ یا ۳۰درصد نیاز بازار ایران را تامین میکند و بقیه نیاز داخل از کشورهای هند، چین، کره‌جنوبی و افریقای‌جنوبی وارد می‌شود. به اعتقاد کارشناسان با توجه به مزیت‌های کشور در صنعت فولاد، صنعت فروآلیاژ به‌عنوان صنعتی وابسته به آن، نیازمند توجه و سرمایه‌گذاری بیشتر است.
از کاربرد و کیفیت فروآلیاژها
فروآلیاژها موادی هستند که از آهن و یک یا چند عنصر دیگر تشکیل شده و شرایط ذوب آسان‌تری را به‌وجود می‌آورند. در این‌باره محمود محمدی فشارکی مدیر عملیاتی فولاد مبارکه اظهار کرد: فروآلیاژها در صنایع مختلف کاربردهای متفاوتی دارند، اما در صنعت فولاد به‌طور معمول یک سری فروآلیاژها هستند که برای تصفیه فولاد به کار برده می‌شوند. همچنین یک سری فروآلیاژها نیز برای خواص‌دهی مکانیکی یا شیمیایی در صنعت فولاد مورد استفاده قرار می‌گیرند. محمدی فشارکی در ادامه با اشاره به اینکه در صنعت فولاد چه فروآلیاژهایی مورد استفاده قرار می‌گیرند، گفت: در صنعت فولاد فروسیلیس، فرومنگنز، فروکروم و فروتیتانیوم بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. فرو به معنای آهن است که در ترکیب با مواد دیگر آلیاژی خواص جدیدی پیدا می‌کنند. از این‌رو «فرو» زمانی که با سیلیس ترکیب شود، فروسیلیس و زمانی که با منگنز ترکیب شود، فرومنگنز را به‌وجود می‌آورد. مدیر عملیاتی فولاد مبارکه با اشاره به فروآلیاژهایی که در کشور وجود دارد، عنوان کرد: به‌دلیل وجود معادنی چون سیلیس و منگنز در کشور این دست از فروآلیاژها نیز بیش از فروآلیاژهای دیگر تولید می‌شوند. در برخی فروآلیاژها نیز معادنی در ایران وجود ندارد. برای مثال فروکروم بخشی از آن در داخل تولید می‌شود و بخشی از آن وارد می‌شود. همچنین معادنی برای فروتیتان، فرووانادیوم یا فروتنگستن در ایران وجود ندارد و مواد اولیه یا خود این ترکیبات به ناگزیر وارد می‌شود. محمدی فشارکی در پاسخ به این پرسش که فروآلیاژها تا چه اندازه می‌توانند ایجاد ارزش‌افزوده کنند، اظهار کرد: ایجاد ارزش‌افزوده در فروآلیاژها بستگی به فولادی که تولید می‌شود، دارد. برخی محصولات فولادی، محصولات فولادی معمولی به‌شمار می‌روند که با آن لوله و در و پنجره تولید می‌شود که این محصولات آلیاژی به‌شمار نمی‌روند و با همان فرو (آهن) ساخته می‌شوند. وی در ادامه خاطرنشان کرد: اما برخی تولیدات با ترکیبات فرو ترکیب می‌شوند که این تولیدات می‌توانند با خود ارزش‌افزوده بالایی ایجاد کنند، مانند استفاده از ظروف استیل یا ورق استیل که با آن قاشق و چنگال ساخته می‌شوند، این فروآلیاژها دارای ۱۸درصد کروم هستند. محمدی فشارکی در ادامه تاکید کرد: حال با توجه به فروآلیاژی که مورد استفاده قرار می‌گیرد و با توجه به میزان مورد استفاده، می‌توان از فروآلیاژ به ارزش‌افزوده بالاتری در این صنعت رسید. از این‌رو برای تولید فولاد باید در نظر بگیریم که قصد تولید چه محصولی با چه آلیاژی و به چه میزانی را خواهیم داشت که این عوامل در مجموع میزان ارزش‌افزوده ما را مشخص خواهد کرد. مدیر عملیاتی فولاد مبارکه همچنین درباره کیفیت فروآلیاژهای داخلی عنوان کرد: تولیدات فروآلیاژی در کشور زیرنظر لیسانس یک کشور خارجی تولید می‌شود، از این‌رو تولیدات فروسیلیس و فرومنگنز داخلی از نظر کیفیت مشکلی ندارند و مشابه کیفیت محصولات خارجی هستند، اما از این نظر چون تناژ تولید آنها در ایران پایین است، بخشی از نیاز مواد اولیه از خارج از کشور تامین می‌شود. البته آن بخشی که از طریق داخل تامین می‌شود، تفاوت چندانی با خارج از کشور و نمونه خارجی آن ندارد.
فروآلیاژها همچنان ناشناخته‌اند
کاربرد بیشتر فروآلیاژها در صنایع تولید آهن و فولاد، ریخته‌گری و الکترودسازی است. بنابراین فروآلیاژها در تولید فولاد و قطعات ریخته‌گری فولادی و چدنی نقش منحصر به‌فردی ایفا می‌کنند، از این‌رو توسعه ظرفیت فولاد و چدن در کشور با افزایش مصرف فروآلیاژها همراه است. بر این اساس، تولید فروآلیاژها، از نظر کمی و کیفی به تولید فولاد وابسته است و هرقدر تولید فولاد بیشتر باشد نیاز به فروآلیاژها بیشتر خواهد بود. در این‌باره زکریا نایبی، مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز اظهار کرد: فروآلیاژها در ایران که پرمصرف‌ترین آنها فروسیلیس و فرومنگنز هستند، در صنعت فولاد و ریخته‌گری کاربرد دارند. نایبی در ادامه توضیح داد: موادی مانند سیلیس، منگنز، کروم، مولیبدن و تنگستن و... مواد گران‌قیمتی هستند که نقطه ذوب بالایی دارند، از این‌رو صرفه اقتصادی نخواهند داشت که به تنهایی مورد استفاده قرار گیرند، به همین دلیل ترکیبی از آنها را با آهن آلیاژسازی کرده تا نقطه ذوب بالایی یابند و قابل استفاده شوند. مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز در ادامه یادآور شد: فروآلیاژها در بازار ایران بیشتر در صنعت فولادسازی و قطعه‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند و تولید آنها در کشور می‌تواند همراه با ارزش‌افزوده بالایی باشد. وی در ادامه با اشاره به آغاز فعالیت صنعت فروآلیاژ در کشور عنوان کرد: صنایع فروآلیاژ در کشور از دو دهه پیش آغاز شده و به نسبت رشد خوبی داشته‌اند، اما کماکان این صنعت ناشناخته مانده و به سرمایه‌گذاری بیشتری در این زمینه نیازمند است. مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز درباره تجهیزات و فناوری که در داخل برای تولید فروآلیاژها به کار برده می‌شود، عنوان کرد: بیشتر تجهیزات کارخانه‌های فروآلیاژی در کشور وارداتی است، از این‌رو با ورود این تجهیزات به این صنعت قیمت تمام‌شده آن افزایش خواهد.
سخن آخر...
یافت به افق چشم‌انداز ۵۵ میلیون تن فولاد به‌طور یقین توجه به فروآلیاژها را نیز بیش از پیش مهم جلوه خواهد داد. فروآلیاژها در کشور می‌توانند با ارزش‌افزوده بالایی همراه باشند، به نظر یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که حوزه فروآلیاژها با آن روبه‌رو هستند، این است که سرمایه‌گذاری لازم روی این بخش انجام نشده است. هرچند در سال‌های اخیر تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران تمایل به سرمایه‌گذاری در این بخش پیدا کرده‌اند، اما همچنان جا دارد به این حوزه توجهی بیش از پیش شود تا صنعت فولادسازی در کشور را بیشتر به سمت ارزش‌افزوده بالا سوق دهد.