کنترل فرآیند تولید یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که شرکت‌های تولیدی برای بهبود خطوط تولید خود پیوسته صورت می‌دهند.
این موضوع به این دلیل حائز اهمیت است که علاوه بر پیشگیری از حوادث ناگوار و ارتقاء ایمنی، به دلیل نظارت مستمر و نظم بخشیدن به پروسه عملیات استخراج، بهره‌وری و میزان تولید را نیز افزایش می دهد.
مدیر معدن چادرملو در این باره اظهار داشت: در بسیاری از معادن بزرگ و پیشرفته دنیا برای افزایش بهره‌وری و نیز بهینه‌سازی مصرف سوخت و بهبود سایر پارامترهای مرتبط با تولید، از سیستم کنترل و گسیل هوشمند وسایل نقلیه یا دیسپچینگ استفاده می‌شود.
غلامرضا صحرایی افزود: در این سیستم تمام دامپ تراک‌ها، شاول‌ها، گریدرها، بولدوزرها و سایر ماشین‌آلات متحرک عملیات استخراج هر لحظه کنترل می‌شوند و گزارش حرکت لحظه‌ای آن‌ها به یک مرکز مجهز به کامپیوترهای پیشرفته به همراه نقشه کامل معدن، مسیرهای حرکت و سایر ملزومات ارسال می‌شود.
وی ادامه داد: در مرکز کنترل نیز اطلاعات کاملی در مورد میزان حرکت ماشین‌آلات، میزان ساعت کارکرد ماشین‌آلات، سرعت لحظه‌ای آن‌ها و میزان مسافت طی شده، میزان بار حمل شده و وضعیت کلی وسایل و تجهیزات نمایش داده می‌شوند.
صحرایی عنوان کرد: استفاده از چنین سیستمی به این دلیل انجام می‌پذیرد که مسئولان معدنی سال‌ها به‌دنبال روش‌های افزایش بهره‌وری، کاهش مصرف سوخت، کاهش میزان تصادفات و استفاده بهینه از امکانات موجود بودند.
بخش‌های مختلف سیستم دیسپچینگ
مدیر معدن چادرملو با بیان اینکه موضوع کنترل هوشمند خط تولید در ایران سابقه چندانی ندارد و بسیاری از شرکت‌ها در ایران هنوز به این موضوع وارد نشده‌اند، اظهار داشت: شرکت معدنی و صنعتی چادرملو که همواره با نگاه به توانمندی متخصصان داخلی و توانمندی مراکز دانش بنیان بسیاری از نیازهای فنی و تخصصی خود را تامین کرده است، این بار نیز که در پی پیاده سازی سیستم کنترل هوشمند (دیسپچینگ) در معدن چادرملو بود، موفق شد با همکاری گروهی از دانشجویان یزدی فارغ‌التحصیل دانشگاه تهران و امیرکبیر زیر نظر شرکت دانش بنیان بیستون کویر یزد، با اعلام طراحی بومی این سیستم، آن را در معدن چادرملو مورد آزمایش قرار دهد و در نهایت نتایج بسیار ارزشمندی از نصب این سیستم عاید این معدن شد ضمن اینکه با استفاده مداوم از این سیستم، به‌تدریج عیوب سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آن برطرف شد و به حداقل رسید.
صحرایی بیان کرد: در سیستم دیسپچینگ، سخت‌افزارهای لازم بر روی ماشین‌آلات نصب می‌شوند که به‌صورت لحظه‌ای اطلاعات مورد نیاز مانند دمای آب، فشار روغن، مصرف سوخت، سرعت لحظه‌ای به‌صورت کامل بر روی یک مانیتور در اتاق کنترل رصد می‌شود بنابراین مانیتور از وضعیت ماشین‌آلات به‌صورت آن‌لاین اطلاعات را به کاربران ارائه می‌دهد و علاوه بر این، اطلاعات و وضعیت اپراتورهای فعال در ماشین‌آلات نیز رصد می‌شود.
وی افزود: محل جابه‌جایی در پیت معدن، طول مسیر حرکت، تعداد سرویس‌های ارائه شده، تناژ بار حمل شده، محل تخلیه بار در باطله و یا سنگ‌شکن و به‌طور کلی عملکرد ماشین‌آلات مورد بررسی قرار می‌گیرند و این سیستم تخلفات و اشتباهات رانندگان و اپراتورهای ماشین‌آلات معدنی را به حداقل رسانده است.
صحرایی عنوان کرد: تا پیش از نصب این سیستم، در بسیاری از موارد ماشین‌آلات به‌طور نامنظم و افسارگسیخته به محل‌های بارگیری و تخلیه بار اعزام می‌شدند؛ به‌طوری که در برخی محل‌ها شاهد تجمع بیش از حد و تشکیل صف‌های طولانی برای بارگیری و تخلیه و در برخی دیگر خلوت بودن محل‌ها بودیم که این موضوع باعث کاهش عملکرد و بهره‌وری تولید در معدن می‌شد در حالی که با استفاده از سیستم آن‌لاین دیسپچینگ، به صورت اتوماتیک به راننده، محل بارگیری و تخلیه خلوت اعلام و از تجمع بیش از حد ماشین‌آلات جلوگیری می‌شود.
وی تصریح کرد:علاوه بر این اطلاعات زمانی رفت و برگشت ماشین‌آلات و نیز ساعات کاری آن‌ها و راننده نیز ثبت می‌شود و در صورت لزوم از ادامه فعالیت ماشین‌آلات و کاربر نیز جلوگیری به‌عمل می‌آید.
مدیر معدن چادرملو همچنین با اشاره به اینکه در نرم‌افزار نمایش هر گروه از ماشین‌آلات با آیکون‌های خاصی نمایش داده می‌شود؛ گفت: این شیوه کد گذاری موجب می شود که اپراتور در سریع‌ترین زمان از روی مانیتور خود متوجه وضعیت استخراج معدن شود به‌عنوان مثال در این نرم‌افزار تراک‌ها با آیکون آبی‌رنگ و بارکننده‌ها با آیکون سبز رنگ از یکدیگر قابل تشخیص هستند.
وی افزود: در پایان هر روز از وضعیت روزانه معدن گزارش تهیه می‌شود که هر راننده و ماشین تا پایان ساعت کاری خود چند سرویس داشته و یا چه مسائل و مشکلات احتمالی در سیستم ناوبری معدن به وجود آمده است.
مدیر معدن چادرملو ادامه داد: این سیستم با توجه به اینکه کاملاً خودکار است، هیچ‌گونه خطای انسانی ندارد و نرم‌افزار دیگری که در سیستم دیسپچینگ مورد استفاده قرار می‌گیرد، تایم لاین است که در این نرم‌افزار خطوط تولید همراه با ماشین‌آلات در حال فعالیت مانند شاول‌ها به همراه دام تراک‌های حاضر در محل بارگیری نمایش داده می‌شوند.
وی عنوان کرد: نرم‌افزارهای دیگری نیز وجود دارند که با استفاده از اطلاعات ثبت شده در مورد ماشین‌آلات، می‌توان میزان حرکت، تخطی از سرعت‌های مجاز و به‌طور کلی حرکات مخاطره‌آمیز ماشین‌آلات را ثبت کند.
صحرایی بیان کرد: یک نرم‌افزار نیز به ثبت امور فنی و مهندسی اختصاص دارد که با توجه به وضعیت ماشین‌آلات، در صورت بروز مشکل فنی در یک وسیله، نرم‌افزار به‌صورت هوشمند به کاربر هشدار می‌دهد و در صورت لزوم از ادامه فعالیت وسیله مورد نظر جلوگیری به‌عمل می‌آید.
وی یادآور شد: یک نرم‌افزار بسیار مهم نیز نرم‌افزار تحت وب است که با استفاده از آن اطلاعات لحظه‌ای معدن در هر نقطه از دنیا در اختیار مدیران قرار می‌گیرد و مدیران شرکت می‌توانند با نرم‌افزار تحت وب وضعیت معدن را در هر لحظه مورد بررسی قرار دهند. با این سیستم مدیران معدن در خارج از محدوده معدنی به اطلاعات معدنی دسترسی پیدا می‌کنند ضمن اینکه گزارش‌های روزانه معدن به‌صورت خودکار در سیستم ثبت می‌شود و مدیر معدن می‌تواند تمام گزارش‌های مربوط به تولید را مشاهده کند.
مزایای استفاده از سیستم آن‌لاین دیسپاچینگ
صحرایی ادامه داد: همان‌طور که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، یکی از مهم‌ترین مزیتهای استفاده از سیستم دیسپچینگ افزایش ایمنی در معادن است چرا که در این سیستم رانندگان و سرعت آن‌ها در هر لحظه کنترل می‌شود علاوه بر این، کنترل مسیر حمل بار متناسب با نوع آن و جلوگیری از تخلیه اشتباه بار، برقراری ارتباط مستقیم با رانندگان و کاربران به‌صورت صوتی و متنی در هر مکانی از دیگر مزایای این سیستم به‌‍‌شمار می‌روند ضمن اینکه به دلیل اعلام آن‌لاین، پیمانکاران معدنی می‌توانند خدمات مربوط به ماشین‌آلات را حتی پیش از حضور وسیله مربوطه در تعمیرگاه آماده کنند و سرعت تعمیر و بازگشت وسیله را به خطوط تولید افزایش دهند.
وی گفت: بهینه‌سازی زمان حرکت تراک‌ها نیز یک مزیت مهم محسوب می‌شود زیرا به رانندگان تراک‌ها محل حرکت، محل بارگیری و تخلیه، سرعت مجاز و غیر مجاز، اعلام حرکت و یا ایست به تراک مربوطه، اعزام تراک از پارکینگ به خطوط تولید و یا بازگردادن تراک از معدن به پارکینگ را اعلام میکند بر این اساس ترافیک تراک‌ها را در جاده‌های موجود در پیت و محوطه معدن به حداقل می‌رساند.
صحرایی عنوان کرد: در عین حال به دلیل بهینه‌سازی سرعت حرکت تراک‌ها و سایر ماشین‌آلات، میزان مصرف سوخت نیز به شدت کاهش یافته و بهینه می‌شود علاوه بر این اگر دستگاه‌ها و تراک‌ها دچار خرابی شوند و یا مشکل پیدا کنند، به مرکز اعلام می‌شود و یک تیم برای تعمیر دستگاه و وسیله مربوطه به محل اعزام می‌شود همچنین سیستم دیسپچینگ وضعیت جاده‌های معادن را نیز گزارش می‌دهد و در صورت لزوم به رانندگان و مسئولان و پیمانکاران معدنی خرابی و یا لغزندگی جاده را اعلام میکند.
وی یادآور شد: با توجه به اینکه تمامی معدن تحت نظارت دوربین‌های سیستم دیسپچینگ قرار دارد، عملیات‌های آتشباری همواره ضبط می‌شوند و تیم‌های آتشباری معدن و عملیات معدنکاری با بررسی مجدد عملیات خود می‌توانند نقاط بهینه و نیز عملیات آتشباری را تعیین کنند ضمن اینکه نکات ایمنی مربوط به عملیات آتشباری مانند قرارگیری دستگاه‌ها و ماشین‌آلات، کارگران معدن و... را به پیمانکاران معدن نشان می‌دهد.