بعد از اینکه دستاورد مهم دولت مبنی بر کاهش نرخ تورم محقق شد حالا نوبت به ارز تک نرخی رسیده است؛ سیاستی که هرچند مقامات دولتی بارها وعده اجرای آن را داده‌اند اما بنا به شرایط و اقتضائات اقتصادی همچنان امکان‌پذیر نیست.
چرا که در شرایط فعلی اقتصاد که دولت در تلاش است برنامه‌های دوران پساتحریم را اجرایی کند و اقتصاد کشور را که پیش از این با آسیب‌های جدی روبه‌رو بوده است ترمیم کند، عملیاتی کردن این سیاست به این سادگی‌ها هم نیست. اما آنچه برخی کارشناسان در گفت‌وگو با « فرهیختگان» بر آن تاکید می‌کنند این است که قیمت ارز مثل هر کالای دیگری باید واقعی شود تا هم رانت و فساد از بین برود و هم برنامه‌ریزی برای تولید امکان‌پذیر شود. البته برخی کارشناسان نیز بر این باورند که اگر دولت به‌دنبال اقتصاد رقابتی و تقویت صادرات است، نرخهای فعلی نمی‌تواند مناسب باشد. بنابراین هرچند آنها تاکید دارند که در شرایط فعلی سیاست ارز تک‌نرخی امکان‌پذیر نیست، توصیه می‌کنند که ارز حتما تک نرخی شود تا ضمن تعیین قیمت فروش برنامه‌ریزی برای تولید نیز امکان‌پذیر شود.
امکان برنامه‌ریزی برای تولید
احمد حاتمی‌یزد کارشناس امور بانکی
تک‌نرخی کردن ارز از چند جهت اهمیت ویژه دارد؛ اول اینکه در صورت تک نرخی کردن صنعتگران احساس ثبات می‌کنند؛ دوم اینکه برنامه‌ریزی برای تولید امکان‌پذیر می‌شود. به عنوان مثال اگر کسی که در بخش صنعت کارمی‌کند نداند که ماده اولیه مورد نیاز خود را با چه قیمتی خریداری کند، نه می‌تواند برنامه‌ریزی برای ادامه تولید داشته باشد و نه می‌تواند کارهای خود را بر این اساس تنظیم کند و درنهایت با چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌شود. سوم اینکه ارز تک‌نرخی، رانت و فساد را از بین می‌برد. هم‌اکنون ارز چند نرخی رانت زیادی را ایجاد کرده و موجب شده است آنهایی که ارتباط‌های ویژه‌ای دارند به‌راحتی بتوانند ارز ارزان را دریافت کنند و باقی صنعتگران با مشکلات جدیدی روبه‌رو شوند؛ مشکلاتی که در سال‌های اخیر به وفور دیده شده است. بنابراین مهم این نیست که ارز چه نرخی باشد، بلکه باید تک‌نرخی شود تا همان‌طور که گفته شد، ضمن تعیین قیمت فروش، برنامه‌ریزی برای تولید نیز امکان‌پذیر شود.
فساد و رانت از بین می‌رود
حمید حسینی عضو اتاق بازرگانی
سیاست ارزی دولت قاعدتا تحت تاثیر سیاست‌های اقتصادی و تجاری کشور است. قطعا اگر به‌دنبال اقتصاد رقابتی و تقویت صادرات هستیم، نرخهای فعلی چه مبادله‌ای و چه آزاد نمی‌تواند نرخهای مناسبی باشد. نرخ ارز مثل هر کالای دیگری باید واقعی شود، بنابراین اگر دولت ارز را تک‌نرخی کند، بهترین کار را انجام داده است؛ چرا که در این صورت فساد و رانت از بین می‌رود. اما در شرایط فعلی که درآمدهای ارزی دولت به دلیل کاهش قیمت نفت کاهش یافته است، بعید به‌نظر می‌رسد ارز تک‌نرخی شود. بنابراین با توجه به چشم‌انداز موجود، این سیاست حداقل در 6 ماه سال آینده نیز عملیاتی نمی‌شود، ضمن اینکه در این شرایط دولت نرخ بازار آزاد را نمی‌پذیرد. البته امکان دارد نرخی بین آزاد و مبادله‌ای را به عنوان ارز تک‌نرخی بپذیرد و بعد ارز بازار را تامین کند، اما سال آینده نیاز کشور به ارز بیشتر می‌شود، بنابراین اگر درآمد دولت درهمین حد باشد و تحولی در سرمایه‌گذاری رخ ندهد، ارز هم تک‌نرخی نخواهد شد.
تبعات تک‌نرخی کردن ارز
علی دینی‌ترکمانی اقتصاددان
فعلا تک‌نرخی کردن ارز امکان‌پذیر نیست. چرا که دو راهکار برای تک‌نرخی کردن ارز وجود دارد؛ اول اینکه نرخ ارز آزاد کاهش یابد و به نرخ رسمی دو هزار و 950 یا سه هزار تومان برسد که نه شرایط اجازه می‌دهد و نه بانک مرکزی چنین تصمیمی می‌گیرد؛ دوم اینکه نرخ رسمی ارز که دو هزار و 950 تومان است به نرخ بازار آزاد که حدود سه هزار و 500 تومان است افزایش یابد که اگر بانک مرکزی این کار را انجام دهد و حتی نرخ ارز رسمی را به سه هزار و 200 یا سه هزار و 300 تومان هم برساند، نرخ ارز آزاد به بالای چهار هزار تومان می‌رسد که در شرایط فعلی امکان‌پذیر نیست.
اما امکان دارد در سال‌های آینده که درآمدهای ارزی دولت بهتر می‌شود، در صورت تزریق ارز نرخ آزاد ثابت بماند و نرخ رسمی ارز به صورت خزنده به نرخ آزاد نزدیک شود. اما در شرایط فعلی اجرای آن امکان‌پذیر نیست؛ چرا که دراین صورت بازار مجددا دو نرخی می‌شود.
ارمغان جوادنیا/فرهیختگان