کلمه دامپینگ در صنعت فولاد به یک اصطلاح آشنا تبدیل شده و با شنیدن نام آن بی‌درنگ ذهن‌ها به سوی واحدهای تولیدی فولادی می‌رود که جای خود را در بازار داخلی به محصولات چینی واگذار کرده‌اند.
در واقع این موضوع باعث شد تا پس از سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) این بار سازمان توسعه تجارت به فکر جلوگیری از دامپینگ باشد.
دامپینگ و تخریب بازار داخلی
اژدهای سرخ با اجرای سیاست‌های جدید تصمیم به کاهش تولید فولاد گرفت. بخشی از این تصمیم به دلیل افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی بود که از سوی واحدهای تولیدی فولاد ایجاد می‌شد اما بخشی دیگر به رکود ساخت‌وساز چین و همچنین کاهش تقاضای جهانی مربوط بود. کاهش تولید فولاد چین تنها بر کاهش آلودگی زیست‌محیطی تاثیر نداشت بلکه قیمت سنگ‌آهن در بازار جهانی و بیشتر تولیدکنندگان سنگ‌آهن را با مشکل روبه‌رو کرد. اما این پایان داستان نبود، بلکه اجرای سیاست دامپینگ از سوی چین توانست بازارهای منطقه‌ای فولاد را از آن این کشور کند.
ورود فولادهای ارزان‌تر از تولید داخل کشور از سوی چین، واحدهای تولیدکننده فولاد در ایران را به مشکلات بسیاری گرفتار کرد. مشکلاتی که گاه تولیدات فولادی کارخانه‌ها را به جای حضور در بازارهای فروش، راهی انبارهای دپو کرد.
از رکود مسکن تا ویروس دامپینگ
بازار فولاد ایران در یک سال گذشته با مشکلات بسیاری مواجه بود. به همین دلیل رشد قیمت‌ها و افزایش تقاضا در بازار همیشگی اسفند ماه بار دیگر امید را به جان خطوط تولید کارخانه‌ها بازگرداند.
رکود اقتصادی که کشور در چند سال گذشته دچار آن شد بازار ساخت‌وساز را نیز مبتلا کرد. ادامه رکود در بازار مسکن باعث شد تا صنایع وابسته به ساخت‌وساز با تنش کمبود تقاضا روبه‌رو شوند. حال در چنین شرایطی ویروس دامپینگ از سوی چین وارد بازارهای ایران می‌شود. فولادهایی ارزان‌تر از فولادهای ایرانی وارد بازار می‌شود. شیوع این ویروس به حدی می‌رسد که فعالان صنعت فولاد باید تقاضای افزایش تعرفه واردات را داشته باشند تا بتوانند به این وسیله با ویروس دامپینگ مبارزه کنند اما دامپینگ نه‌تنها بر بازار داخلی ایران بلکه بازار صادراتی را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است، به‌طوری که بهرام سبحانی، مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان درباره تاثیر دامپینگ بر بازار صادراتی ایران اینگونه به صمت می‌گوید، دامپینگ چین در بازار صادراتی یک چالش است. چین با کاهش قیمت وارد بازار شده و اگر ما خواهان حضور در بازارهای صادراتی هستیم باید بتوانیم با چین رقابت کنیم. در کشورمان فولاد براساس استانداردهای جهانی و اروپایی تولید می‌شود، از سوی دیگر استفاده از سنگ‌آهن منجر به تولید فولاد مرغوب‌تر می‌شود که در جذب بازار موثر است اما قیمت تمام‌شده ما با توجه به قیمت بالای سنگ‌آهن در داخل نسبت به قیمت‌های جهانی و بالا بودن قیمت انرژی، گران خواهد بود و همین موضوع می‌تواند بر رقابت ما با سایر کشورها تاثیرگذار باشد.
ایمیدرو وارد صحنه می‌شود
مشکل صنعت فولاد به حدی رسید که ایمیدرو تصمیم به بررسی و عارضه‌یابی مشکلات این صنعت گرفت تا بتواند با کمک فعالان این حوزه بخشی از این مشکلات را برطرف کند.
مهدی کرباسیان، رییس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در پاسخ به سوال صمت درباره جلسه عارضه‌یابی صادرات فولاد، که سال گذشته برگزار شد، بیان کرد: یکی از مشکلات اصلی صنعت فولاد این است که امروز حدود ۳میلیون تن فولاد در انبارها مانده است. اگر این میزان را با قیمت روز محاسبه کنیم، خواهیم دید میلیاردها تومان از سرمایه شرکت‌های فولادی زمین‌گیر شده است. در واقع رکود اقتصادی به همراه دامپینگ انبارهای واحدهای تولیدی را مملو از محصولات فولادی کرده است. با توجه به بالا بودن میزان خسارت واردشده به واحدهای فولادسازی، ایمیدرو تصمیم گرفت به این صنعت کمک کند. کرباسیان گفت: از سویی دیگر بازار فولاد به‌دلیل کند بودن ساخت‌وساز با رکود همراه است، البته در مقابل باید بیان کرد خوشبختانه با حمایتی که دولت از این صنعت داشت، صادرات فولاد در امسال رکورد تاریخی خواهد زد و پیش‌بینی ما این است، امسال بیش از ۳میلیون تن صادرات فولاد داشته باشیم. البته باید به این موضوع توجه کرد که چین دامپینگ سختی در بازار فولاد دارد در نتیجه صادرات در این بازار دشوار خواهد بود.
ابزاری حمایتی به نام تعرفه
فعالان صنعت فولاد در سال گذشته تلاش کردند با استفاده از ابزاری به اسم تعرفه فعالیت خود در بازار داخلی و صادراتی را حفظ کنند. در نهایت با تلاش‌های بسیار از سوی فعالان این صنعت و همچنین انجمن تولیدکنندگان فولاد، افزایش تعرفه واردات برخی از اقلام فولادی در جلسه هیات وزیران مورخ ۱۳۹۴/۱۰/۲ به تصویب رسید اما همچنان این افزایش قیمت پاسخگوی وضعیت ایجاد شده در بازار نبود به همین دلیل بر اساس اعلام ایمیدرو هیات وزیران تعرفه‌های جدید پیشنهادی برای واردات کالا در سال ۱۳۹۵ را تصویب کرد. براساس این مصوبه تعرفه ورود برخی کالاها افزایش و برخی ثابت مانده و گاه تعرفه ورود کالاهایی کاهش‌یافته یا به‌طور کل حذف شده است. با این حال آن طور که ایمیدرو اعلام کرده پس از ماه‌ها بررسی، هیات وزیران تعرفه‌های جدید پیشنهادی برای واردات کالا در سال ۱۳۹۵ را به تصویب رسانده است. بر این اساس تعرفه واردات فولاد در سال ۱۳۹۵ به حداکثر ۲۰درصد و درباره محصولات فولادی چون ورق، نوار، پروفیل، میلگرد و... به ۲۶درصد رسیده است. این در حالی است که تا انتهای سال گذشته نرخ تعرفه برای واردات فولاد به ایران بین ۱۰ تا ۲۰درصد بود.
تشکیل کارگروه دامپینگ
دامپینگ تنها شامل محصولات فولادی نمی‌شود بلکه دیگر افراد فعال در حوزه‌های اقتصادی نسبت به دامپینگ محصولات وارداتی گله‌مند هستند. در نتیجه چنین اتفاقی کارگروه دامپینگ در سازمان توسعه تجارت برای بررسی شکایات ایجاد می‌شود. قائم‌مقام سازمان توسعه تجارت گفت: برای حمایت از تولید داخلی و مقابله با رقابت غیرمنصفانه، کارگروه پژوهش‌های دامپینگ در سازمان توسعه تجارت در حال راه‌اندازی است تا به شکایات تولیدکنندگان داخلی در زمینه دامپینگ کالاهای وارداتی رسیدگی کند.به گزارش تسنیم، صادق ضیایی‌بیگدلی اظهار کرد: کارگروه پژوهش‌های دامپینگ ابزاری برای تولیدکنندگان داخلی است تا اگر کشوری درباره صادرات کالایی دست به کاهش غیرمتعارف قیمت‌ها زد (واردات دامپ شده)، پس از بررسی در این کارگروه، تعرفه واردات آن کالا را افزایش دهند. وی درباره پشتوانه قانونی تشکیل این کارگروه در ایران اضافه کرد: سال ۱۳۸۶ مصوبه پیش‌بینی تدابیر و اقدامات حفاظتی، جبرانی و ضددامپینگ به موجب ماده «۳۳» برنامه چهارم توسعه تصویب شد و ماده یادشده در ماده ۱۰۴ قانون برنامه پنجم توسعه نیز انعکاس یافت و هم‌اکنون نیز اصلاح مصوبه ۱۳۸۶ در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و تطابق بیشتر با قواعد بین‌المللی در دستور کار قرار گرفته تا بر اساس آن کارگروه پژوهشی دامپینگ شکل بگیرد. وی درباره چگونگی عملکرد کارگروه پژوهشی دامپینگ سازمان توسعه تجارت گفت: تولیدکنندگان داخلی می‌توانند درخواست خود مبنی بر انجام فرآیند پژوهش‌ها و اعمال اقدامات ضددامپینگ را به سازمان توسعه تجارت ایران ارائه کنند تا این کارگروه تقاضای آنها را بررسی و بررسی‌های لازم را انجام دهد.
اجرایی شدن قواعد برای عضویت در WTO
ضیایی‌بیگدلی درباره تاثر اقدامات ضددامپینگ و تاثیر آن بر فرآیند الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO) اظهار کرد: بی‌شک عمل به مصوبه پیش‌بینی تدابیر و اقدامات حفاظتی، جبرانی و ضددامپینگ در فرآیند الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی تاثیرگذار است؛ چرا که از یک سو در اصلاح و تدوین این مصوبه به تطابق آن با قواعد بین‌المللی توجه خاصی شده تا در آینده شاهد تناقضات کمتری با مقررات بین‌المللی باشیم، از سوی دیگر در نتیجه الحاق به سازمان تجات جهانی، از طریق حمایت‌های اقتضایی مندرج در این مصوبه حمایت از تولیدکنندگان داخلی امکانپذیر می‌شود، ضمن اینکه با عضویت در سازمان تجارت جهانی تصویب و اجرای تمامی موافقتنامه‌های این سازمان ضروری است. وی در پایان گفت: در بررسی‌های انجام شده بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۵م به ترتیب کشورهای هند، برزیل، امریکا، چین، اتحادیه اروپا، آرژانتین، ترکیه، استرالیا، پاکستان و کانادا بیشترین استفاده را از اقدامات ضددامپینگ داشته‌اند و در مقابل کشورهای صادرکننده‌ای که بیشترین اقدامات ضددامپینگ علیه آنها انجام شده نیز به ترتیب چین، کره، تایوان، امریکا، تایلند، اندونزی، هند، ژاپن، مالزی و اتحادیه اروپا هستند.