ضرورت توازن در طرح توسعه فولاد

در طول چند سال گذشته نبود یک نقشه راه مناسب یا استراتژی توسعه برای صنعت فولاد کشور همواره یکی از چالش‌های موجود بر سر راه توسعه متوازن و اقتصادی این صنعت بوده است؛ چرا‌که طی این سال‌ها به منظور رسیدن به افق ترسیم شده در سند چشم‌انداز 1404 برای تولید 55 میلیون تن فولاد تلاش‌های فراوانی برای افزایش ظرفیت تولید از سوی مسوولان امر صورت گرفته، اما این خلأ (نبود نقشه راه) موجب شده تا برخی طرح‌های فولادی بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌های لازم آن و بررسی‌های کارشناسی دقیق، فاقد توجیه فنی و اقتصادی باشند.
به گفته بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران این عرصه از جمله مشکلات و معضلات برخی طرح‌های فولادی احداث شده و طرح‌های در دست احداث، عدم توجه به ظرفیت واحد تولیدی بر‌اساس تعریف‌ انجمن جهانی فولاد و احداث طرح‌های پایین‌تر از یک میلیون تن تولید، عدم توجه به مساله آمایش سرزمین به دلیل تعریف پروژه فولادی در منطقه‌ای دور از دریا، مشکلات تامین برق و انرژی و از سوی دیگر نبود شبکه حمل و نقل ریلی گسترده و کارآ برای ارتباط مناسب بین بخش معدن و فولاد کشور هستند که باید هرچه سریع‌تر برای ایجاد هماهنگی و رفع تنگناهای موجود برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای از سوی مسوولان صورت گیرد. از سوی دیگر هنگامی که بدانیم زنجیره تامین فولاد از استخراج، تولید کنسانتره و گندله شکل می‌گیرد لزوم توجه به هماهنگی میان صنعت فولاد و معدن کشور - نه فقط توجه صرف به صنعت فولاد- نيز در اين ميان بیش از پیش پررنگ می‌شود.
به گزارش روابط عمومی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع ایران(ایمیدرو)،‌ رییس هیات عامل این سازمان با تاکید بر  اینکه طرح‌های توسعه فولاد نیازمند ایجاد توازن همزمان توسط سایر دستگاه‌های اجرایی كشور برای تامین راه،‌ آب، ‌برق،‌ گاز و نیروی انسانی هستند و گرنه از منطق اقتصادی خارج می‌شوند، گفت: برای استقرار كارخانه‌های جدید فولادی ضروری است با انجام مطالعات فنی و اقتصادی دقیق، امور زیربنایی و سایر عوامل تاثیرگذار نیز مورد توجه قرار گیرد. مهدی کرباسیان، با اشاره به مطالعات انجام شده تحت عنوان «بازنگری در طرح جامع فولاد» گفت:‌ دسترسی به آب یكی از عوامل تاثیرگذار در تولید فولاد خام به شمار می‌آید، از همین رو سرمایه‌گذاران باید این نكته را در مطالعات فنی و اقتصادی به عنوان یكی از اولویت‌های خود در نظر گیرند. معاون وزیر صنعت،معدن و تجارت به چالش كمبود آب در كشور اشاره و تصریح كرد: توجه به این موضوع سبب می‌شود لطمه‌ای به سایر پتانسیل‌های توسعه‌ای منطقه از جمله كشاورزی و ... وارد نشود.
كرباسیان همچنین تامین مواد اولیه برای طرح‌های فولادی را یكی دیگر از پیش نیازهای توسعه این بخش دانست و گفت: در افق 1404 برای تولید 55 میلیون تن فولاد خام ظرفیت‌سازی خواهد شد كه برای تحقق چنین رقمی باید بیش از 75 میلیون تن كنسانتره و گندله در اختیار داشته باشیم.
وی با یادآوری اینكه ارزان‌ترین مسیر حمل و نقل در دنیا مربوط به دریا است ادامه داد: آن دسته از پروژه‌هایی كه در مجاورت آب‌های آزاد قرار دارند و مواد اولیه داخلی را كافی نمی‌دانند می توانند نیاز خود را از خارج كشور تامین كنند و به‌این ترتیب دچار هزینه‌های مضاعف در بخش حمل و نقل جاده‌ای، ریلی و ... نخواهند شد.
رییس هیات عامل ایمیدرو توسعه خطوط زمینی و ریلی، ‌تامین برق و گاز برای كارخانه‌های فولاد را از دیگر چالش‌های توسعه این صنعت ذكر و اظهار كرد:‌ چنانچه دستگاه‌های دیگر اجرایی زمینه توسعه امور زیربنایی را فراهم نكنند مشكلات متعددی در این حوزه ایجاد خواهد شد. به گفته وی،‌ قرار گرفتن طرح‌های جدید فولاد در مناطق اقتصادی‌تر چالش كمبود انرژی در این بخش را برطرف می‌كند. كرباسیان همچنين به پر شدن ظرفیت حمل و نقل ریلی برای صنعت فولاد در شرایط حاضر اشاره كرد و افزود:‌ آمارها نشان می‌دهد برای تولید هر تن فولاد خام نیازمند جابه‌جایی 4 تن مواد اولیه و دیگر ملزومات هستیم و این امر به روشنی بر توسعه شبكه ریلی و راه‌ها تاكید می‌كند.
وی در عین حال تامین نیروی انسانی ماهر برای صنعت فولاد را به عنوان یكی از مهم‌ترین عوامل توسعه خواند و اظهار کرد: رشد این صنعت بدون حضور نیروی انسانی كافی و متخصص با مشكل مواجه خواهد شد و از هم اكنون باید با توجه به پراكندگی طرح‌های فولاد اقدامات موثر را آغاز كرد. به اعتقاد وی،‌ بدنه اصلی كارشناسان باید از محیط‌های بومی انتخاب شوند تا دغدغه برگشت به شهر اصلی خود را نداشته باشند.
ریيس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران به برنامه آزادسازی قيمت حامل‌های انرژی و مواد اولیه از جمله سنگ‌آهن اشاره و خاطر‌نشان كرد: به دلیل اینكه یكی از عوامل اصلی در تعیین هزینه تولید مربوط به موقعیت جغرافیایی منطقه است، باید پروژه در محلی اجرا شود كه نرخ مواد اولیه، سوخت و حمل و نقل، تاثیر حداقلی بر هزینه‌های تولید داشته باشد. وی تاكید كرد:‌ باید مرحله دوم منطقی كردن قیمت‌ها به صورت گام به گام انجام گیرد تا شركت‌های فولادی نیز بتوانند با افزایش نرخ بهره‌وری در عوامل تولید، قیمت‌ها را كنترل كنند.