در حرکت جدید کشور به سوی توسعه صنعتی و اقتصادی، تامین مالی پروژه‌ها چالش جدیدی را برای کارآفرینان و پیمانکاران صنایع تعریف کرده است. به نظر می‌رسد یکی از دلایل رکود در تعریف و اجرای پروژه‌های بزرگ صنعتی، چالش‌های تامین مالی باشد. در طول سالیان گذشته، بخش بزرگی از صنایع کشور عادت به تامین مالی از درآمدهای نفتی داشتند و صاحبان پروژه دغدغه‌های تامین مالی پروژه‌ها را به‌عهده مقامات دولتی و بانک مرکزی می‌گذاشتند. این امر سبب شده است که دانش تامین مالی پروژه‌ها جایگاه واقعی و اهمیت خود را در اجرای پروژه‌های صنعتی به‌دست نیاورد.امروزه در دنیا، تمام کارآفرینان بزرگ با راهکارهای مختلف تامین مالی و بازار پول آشنا هستند و برای اجرای پروژه‌های خود از این منابع حداکثر بهره را می‌برند. در ایران کاربرد فاینانس‌های بلندمدت، میان‌مدت، کوتاه‌مدت و یوزانس در اجرای پروژه‌ها با حمایت دولتی سابقه طولانی دارد و اخیرا روش‌های نوین مالی مانند صکوک نیز در بازار مالی کشور تعریف شده است، ولی دانش استفاده ترکیبی از این منابع و مدیریت مالی که سبب حرکت مناسب پروژه‌ها شود در بخش دولتی و خصوصی شکل نگرفته است. یکی از کارآمدترین روش‌های اجرای پروژه با استفاده از این منابع روش کار مبتنی بر «پروژه فاینانس» است که بسیار مورد توجه کارآفرین‌های دنیا است، در این روش کار استقلال مالی پروژه فرصت‌های تامین سرمایه را برای اجرای پروژه افزایش می‌دهد. با این روش تامین مالی در حال حاضر، پروژه‌های چند میلیارد دلاری در صنایع سنگین به خوبی تامین مالی می‌شوند و با یک برنامه‌ریزی مشخص به اجرا در می‌آیند.
متاسفانه هنوز این روش کار در کشور ما نهادینه نشده است و نیاز به زیر ساخت‌های اقتصادی دارد که ارگان‌های اقتصادی دولت لازم است برای ایجاد آنها اقدامات موثر انجام دهند.باید توجه داشت که مشکل اصلی تامین مالی پروژه‌ها در کشور، تنها در وجود یا توانایی منابع مالی نیست بلکه مشکل در شناسایی درست این منابع و برنامه‌ریزی برای استفاده از آن است. براساس یک عادت دیرین، در گزارش‌های فنی اقتصادی کشور توجه بسیار کمی به روش‌های تامین مالی و هزینه‌های آن در اجرای پروژه می‌شود و فرض بر این است که پیمانکاران پروژه یا دولت باید راهکار مالی را پیشنهاد بدهند. این روش کار سبب تاخیر در آغاز پروژه و عدم آمادگی کارآفرینان و صاحبان پروژه برای رفع موانع می‌شود. به نظر می‌رسد برای گریز از افزایش هزینه‌های پیش‌بینی نشده و تاخیر در آغاز پروژه، لازم است در زمان تهیه گزارش‌های فنی اقتصادی، طرح مالی مستدل و اجرایی توسط شرکت‌های متخصص مالی یا نیروهایی متخصص تهیه و همزمان با گزارش فنی اقتصادی به صاحب پروژه ارائه شود. این نکته قابل توجه است که استفاده مناسب از بازارهای مالی و پولی می‌تواند تاثیر مستقیم در اقتصادی بودن و سوددهی یک پروژه بگذارد و راهکارهای مالی اشتباه یا پروژه‌ای بدون برنامه مالی تنظیم شده می‌تواند در کنار تاخیر در آغاز پروژه، یک پروژه اقتصادی را زیان ده کند. همان‌گونه که اشاره شد یکی از دلایل رکود پروژه‌های بزرگ صنعتی کشور همین بی‌توجهی گسترده به تامین مالی پروژه‌ها توسط صاحبان پروژه است که بدون هیچ طرح مدون مالی انتظار ورود و جذب پول از بازارهای پولی و مالی کشور را دارند، بنابراین لازم است با نگاهی دوباره به پروژه‌ها، برنامه‌ریزی مناسبی برای انجام پروژه‌های بزرگ کشور صورت پذیرد.
با اینکه نزدیک به نيم قرن از ورود صنعت فولاد به ایران می‌گذرد، ولی کشور ایران هنوز جایگاه واقعی خود را در تولید فولاد دنیا به‌دست نیاورده است جذب سرمایه‌گذاری خارجی همراه با به‌کارگیری فناوری‌های نوین می‌تواند زمینه‌ساز توسعه صنعت فولاد ایران شود و کشور ما را برای دستیابی به جایگاه واقعی خود به‌طور جدی یاری دهد. جمهوری اسلامی‌ایران به‌دلیل دسترسی به آب‌های آزاد، حضور در یک منطقه در حال توسعه، همسایگی با کشورهای CIS، وفور نیروهای تحصیلکرده جوان و انرژی ارزان، بستر بسیار مناسبی برای تبدیل شدن به قطب تولید صنعت فولاد در منطقه است. این ویژگی‌ها می‌تواند سبب شود که مسوولان کشور در زمینه تامین امکانات زیربنایی نیز به‌طور جدی فعالیت کنند. اصلاح قوانین سرمایه‌گذاری، توسعه بندری، توسعه حمل و نقل دریایی، توسعه خطوط راه‌آهن، ساخت آب شیرین کن در سواحل جنوبی کشور و سرمایه‌گذاری در معادن سنگ‌آهن ایران و کشورهای همسایه می‌توانند انگیزه‌های سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به صنعت فولاد کشور را به میزان چشمگیری افزایش دهند. یکی از زمینه‌های بالقوه جذب سرمایه، پروژه‌های ناتمام صنعت فولاد است. این پروژه‌ها که به‌دلیل کمبود نقدینگی در مراحل ساخت خود دچار مشکل شده و از برنامه زمانی خود عقب افتاده‌اند، هزینه زیادی را به کشور تحمیل می‌کنند و در فرصت به دست آمده برای جلب سرمایه‌گذاری خارجی لازم است این پروژه‌ها در اولویت جذب سرمایه‌های خارجی قرار گیرند.
برای دستیابی به این هدف مهم لازم است صاحبان پروژه، طرح‌های مالی «به‌روزآوري شده» برای هریک از این پروژه‌ها را تهیه و در اختیار بازارهای مالی دنیا قرار دهند، البته ممکن است بعضی از این طرح‌ها جذابیت لازم را برای جذب سرمایه نداشته باشند، بنابراین در کنار این طرح‌ها، معرفی طرح‌های با جذابیت بالای سرمایه‌گذاری نیز باید مورد توجه قرار گیرد. توجه به این نکته ضروری است که کشور جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر در بخش مهندسی و تامین تجهیزات صنایع فولاد در منطقه پیشرو بوده و جایگاه مناسبی برای خود کسب کرده است. این توانمندی می‌تواند سکویی مناسب برای پرش به جایگاه واقعی صنعت فولاد در جهان شود. بدیهی است که با جذب سرمایه‌های خارجی و فناوری نوین در صنعت فولاد، مهندسان و صنعتگران ایرانی می‌توانند با سرعت بیشتری از دیگر کشورهای همسایه به بومی‌سازی فناوری جدید بپردازند و پیشروی خود را در صنعت فولاد منطقه حفظ کنند. از سوی دیگر باید توجه داشت که صنعت فولاد یک صنعت مادر در کشور است و غالبا همراه خود صنایع جانبي دیگر را نیز توسعه می‌دهد که خود می‌تواند سبب توسعه صادرات صنعتی کشور شود. برای دستیابی به بالاترین بهره‌وری از ورود سرمایه خارجی به کشور لازم است سیاست‌های دولت به گونه‌ای طراحی و پیگیری شوند که روابط سازنده‌ای میان شرکت‌های ایرانی و شرکت‌های خارجی برقرار شود تا انتقال دانش فناوری‌های روز دنیا به شرکت‌های ایرانی به صورتی مناسب انجام پذیرد.
علی همت
مدیرعامل شرکت ایریتک
منبع:دنیای اقتصاد