ضعف تقاضا در بازار فولاد در روزهای اخیر را می‌توان مهمترین ویژگی معاملات این گروه کالایی و مصنوعات مختلف فولادی به شمار آورد تا جایی که رکودی عمیق را از شب‌های احیا تاکنون به ثبت رسانده است. عقب‌نشینی نسبی عرضه‌ها در بازار فولاد، کاهش حجم تولید و تضعیف موجودی انبارها در ضعف تقاضا، میل بازار به کاهش قیمت‌ها در روزها و هفته‌های اخیر، افزایش امیدواری‌ها نسبت به تقویت تقاضا پس از عید فطر و نهایتا افزایش قیمت ورق در روز گذشته در برخی از مبادی ورودی را می‌توان از واقعیت‌های این روزهای بازار به شمار آورد.
هم اکنون بسیاری از فعالان بازار در صنوف مختلف بازار فولاد از بهبود تقاضا پس از عید فطر صحبت می‌کنند، زیرا عقب‌نشینی خریداران هم‌اکنون به نقطه ضعف بازار فولاد تبدیل شده و تا زمانی که تقاضا به بازار فولاد باز نگردد شاهد بهبود حجم معاملات و افزایش قیمت‌ها نخواهیم بود هرچند که فضا برای بازارسازی برخی فعالان کوچک و بزرگ و تحریک دست ساخته قیمت‌ها فراهم است.
بازار فولاد در روزهای اخیر
از اواسط ماه رمضان و ورود به شب‌های احیا شاهد ثبات نسبی قیمت‌ها در اغلب مصنوعات فولادی بودیم تا جایی که بازاری بسیار آرام و کم نوسان تجربه شد. عقب‌نشینی جدی خریداران، عدم تمایل به خرید در شب‌های احیا، تعطیلی هفته گذشته به مناسبت ایام سوگواری، کاهش فعالیت‌ها در پروژه‌های عمرانی و مسکونی، کاهش قیمت‌های جهانی و ابهامات بین‌المللی از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا همگی مواردی است که در رکود بازار در روزهای گذشته موثر بوده است. این موارد در حالی است که هنوز بسیاری از این دلایل وجود داشته یا محقق خواهد شد همچون تعطیلات پیش رو به مناسبت عید فطر، پایین بودن تقاضا و عدم خودنمایی خریداران در شرایطی که بسیاری از فعالان بازار هنوز هم بر سر کار خود حاضر نشده‌اند بنابراین در کوتاه‌مدت این وضعیت می‌تواند باز هم ادامه داشته باشد.
نکته‌ای که در این بین به شدت خودنمایی میکند را باید عدم کاهش جدی قیمت‌ها در رکود پیشین در بازار دانست. با توجه به عقب‌نشینی محسوس تقاضا در بازار داخلی قاعدتا باید منتظر کاهش قیمت‌ها در بازار فولاد بود ولی در غالب اوقات و به استثنای ورق، با ثبات نسبی نرخ‌ها رو به رو بودیم که این واقعیت نیاز به موشکافی دارد.
در روزهای گذشته حجم معاملات به شدت کاهش یافته بود یعنی در صورت نادیده گرفتن روزهای ابتدایی ماه رمضان، رکودی عمیق را در بازار تجربه کردیم که باعث محدود شدن جدی حجم معاملات شد. همین ضعف معاملات فضایی را ایجاد کرد که در کنار کاهش عرضه و خودداری فروشندگان از کاهش قیمت‌ها، پتانسیل چندانی برای چانه‌زنی در بازار باقی نمانده و البته امید به رشد قیمت‌ها نیز به این وضعیت دامن زد.
از طرف دیگر در هفته‌های اخیر به رغم کاهش بهای مصنوعات فولادی (تا پیش از ثبات قیمت‌ها) قیمت مواد اولیه و محصولات میانی همچون آهن قراضه یا شمش تغییر چندانی نداشته حتی با افزایش نیز رو به رو بوده یعنی از قیمت‌هایی با کف 1300 تومان، به نرخ‌هایی نزدیک به 1350 تومان افزایش یافته و در همین سطوح تثبیت شده است. البته قیمت‌هایی پایین‌تر نیز گزارش شده ولی باز هم این روند افزایشی را به‌صورت کلی حفظ کرده است. همین واقعیت یعنی عدم کاهش جدی قیمت شمش به تبع بهای میلگرد تاکنون اجازه کاهش قیمت‌ها را به بازار نداده یعنی در برابر افت نرخ‌ها به دلیل رکود تقاضا، تاکنون خودنمایی کرده است.
البته در ادامه باید به این نکته نیز اشاره کرد که هرچند به‌صورت کلی همکاری و هماهنگی بین تولیدکنندگان شمش به نسبت سایر مصنوعات فولادی بیشتر بوده و به‌صورت نانوشته‌ای، مدیریت زیرپوستی بر این بازار حاکم بوده و هست، ولی باز هم تجربه نشان داده که در صورت رکود عمیق بازار و مشکلات فروش به‌صورت واقعی، تولیدکنندگان شمش با رصد دقیق بازار به سرعت از لاک دفاعی خود خارج شده و با کاهش قیمت، بازار از دست رفته خود را جبران می‌کنند. هم اکنون یعنی از روز گذشته این شرایط در بازار شمش نیز دیده شده و قیمت‌های کمتری نیز به ثبت رسیده است که نشان از رکود واقعی تقاضا و کاهش تولید واحدهای نوردی است.
در نهایت باید به این نکته نیز اشاره داشت که در روزهای اخیر برخی از واحدهای نوردی تلاش کردند تا قیمت‌های فروش خود را افزایش دهند هرچند که در بخشی از بازار نیز تاثیرگذار بود ولی در نهایت این قبیل تلاش‌ها تاکنون موثر نبوده تا جایی که کاهش حجم فروش آنها باعث شد تا باز هم همین رشد محدود قیمت‌ها را فراموش کرده و به نرخ‌های پیشین خود بازگردند. این نکته را باید بسیار جدی گرفت زیرا از رکودی عمیق در بازار حکایت میکند و ممکن است در روزهای پیش رو باز هم خودنمایی کرده و مشکلات فراوانی را در بازار پدید آورد. به‌عنوان مثال دوگانگی جهت‌گیری قیمت‌ها یکی از واقعیت‌هایی است که این روزها در گوشه و کنار بازار فولاد مشاهده شده یعنی با وجود رکودی عمیق، یکی از واحدهای تولیدی رشد قیمت و دیگر کاهش نرخ را اعلام میکند. این موارد در کل شرایط سختی را پیش روی بازار ترسیم خواهد کرد هرچند که در صورت خودنمایی مجدد تقاضا وضعیت به سرعت تغییر خواهد کرد.
یک واقعیت مغفول و مهم
کاهش قیمت شمش در روزهای اخیر، خودنمایی رقابت منفی بین تولیدکنندگان این کالا و تلاش برای افزایش حجم فروش که به چندگانگی قیمت‌ها منجر شد، نشان‌دهنده رکودی جدی در بازار فولاد در روزهای اخیر است هرچند که شاید متوسط قیمت‌ها به کمتر از 1300 تومان نرسد ولی باز هم نمی‌توان به صراحت درخصوص دورنمای بازار سخن گفت. این موارد نشان می‌دهد که حجم تولید در واحدهای نوردی و حتی تولید شمش کاهش یافته که در وضعیت فعلی و پایین بودن موجودی انبارها در بازار داخلی، می‌تواند به عقب‌نشینی عرضه تبدیل شود. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که همه چیز در بازار این روزهای فولاد را تقاضا تعیین میکند یعنی در صورتی که باز هم تقاضا خودنمایی چندانی نداشته باشد، حجم عرضه‌ها و ویژگی‌های آن نمی‌تواند بر واقعیت‌های بازار تاثیر چندانی بر جای بگذارد.
از طرف دیگر در صورت بازگشت تقاضا به بازار به هر دلیل همچون رشد قیمت‌های جهانی، تزریق نقدینگی یا مهاجرت آن، بهبود ساخت مسکن یا رونق پروژه‌های عمرانی، بازار برای رشد قیمت‌ها آماده خواهد بود زیرا عرضه چندانی برای جوابگویی به تقاضا وجود ندارد.
در نهایت باید این گونه عنوان کرد که کاهش تولید در صنعت فولاد با محوریت واحدهای نوردی، پایین بودن موجودی انبارها، ضعف عرضه و همچنین وجود نقدینگی در بازار همگی دلایل قدرتمندی برای رشد قیمت‌ها به شمار می‌رود ولی تا زمانی که تقاضا به‌صورت‌های مختلف همچون تقاضای موثر و فیزیکی یا تقاضای سفته‌بازی ایجاد نشده و خودنمایی محسوسی نکند، باز هم رکود موجود در بازار ادامه خواهد داشت.
بازار ورق
در این بازار که غالبا از یک تقاضای معمول از طرف واحدهای صنفی و صنعتی برخوردار است، شاهد رفتاری منطقی‌تر هستیم تا جایی که می‌توان این بازار را به نسبت سایر مصنوعات فولادی همچون میلگرد، قدرتمندتر و با ثبات تر ارزیابی کرد. این در حالی است که رکود نسبی در بازار فولاد به بازار ورق نیز سرایت کرده و این بازار نیز روزهای سختی را سپری کرده است. با این وجود و به دلیل وجود همان تقاضای ضعیف اما دائمی در شرایط فعلی و ضعف عرضه‌ها، باز هم شاهد رشد قیمت این کالا در مبادی ورودی و بازار داخلی هستیم تا جایی که افزایش قیمت محدودی را به ثبت رساند.
در این بین پایین بودن حجم واردات ورق در ماه رمضان، ضعف نسبی معاملات در بورس کالا در روزهای اخیر هرچند که غالب معاملات آنها حالت سلف دارد، وجود تقاضای موثر، ضعف عرضه و در اصطلاح بازار پایین بودن زمینه بار در بازار، انتظار برای بهبود قیمت‌ها و افزایش تقاضا پس از ماه رمضان، قیمت‌های پایین محصولات تولیدی از ورق‌های نورد گرم (ورق سیاه) مخصوصا لوله و پروفیل و حتی مصنوعات صنعتی تولید شده از ورق‌های نورد سرد (ورق روغنی) و ورق گالوانیزه (ورق سفید) واقعیت‌های این بازار به شمار می‌آید هرچند که امیدواری‌ها نسبت به بهبود اوضاع در بازار ورق شاید بیشتر از سایر بازارهای مشابه فولادی باشد.
ردایی از کارشناسان بازار ورق معتقد است که کاهش واردات در روزهای اخیر و ضعف عرضه دلیل اصلی رشد محدود قیمت‌هاست؛ هرچند که حتی قیمت‌های فعلی نیز جذابیت چندانی نداشته زیرا محصولات تولیدی از این قبیل ورق‌های فولادی نه قیمت جذابی داشته و نه تقاضای مطلوبی دارند. البته انتظار کلی بازار مبنی بر بهبود تقاضا پس از عید فطر؛ باعث شده تا باز هم جذابیت خرید افزایش یافته و در صورت رشد مجدد تقاضا حتی افزایش قیمت ورق چندان هم دور از ذهن نخواهد بود. البته هنوز هم تولید به صرفه نیست و افزایش قیمت محصول شاید به یک ضرورت تبدیل شده باشد. با توجه به انتظار بازار مبنی بر افزایش 10 تا 20 درصدی تقاضای محصول در روزهای پیش رو شاید بازار ورق و محصولات تولیدی از آن در هفته آینده شرایط بهتری را تجربه کنند هرچند که پتانسیل چندانی برای افزایش عرضه‌ها در بازار داخلی وجود ندارد.
محمد حسین بابالو