چند روزی از شوک استعفای رییس می‌گذرد و همه به رسم ادب سکوت کرده‌اند با این امید که تا جلسه بعدی هیات نمایندگان وضعیت رییس اتاق بازرگانی بهبود یابد و بتواند به سر کار خود بازگردد.
با این شرایط نمی‌توان اظهارنظری درباره آینده اتاق بازرگانی کرد اما 5 نکته تحت هر وضعیتی لازم است که در اتاق بازرگانی ایران مورد نظر قرار گیرد.
مساله اول ادامه حرکت در ریل‌گذاری انجام شده است. اتاق ایران دارای برنامه‌یی مشخص بود که هرچند با بعضی مشکلات اما در حال انجام شدن بود. سیاست اتاق بازرگانی ایران مبنی بر حرکت به سمت تعاملات خارجی و استفاده از فضای پسابرجام بود. این ریل‌گذاری نباید دچار تغییرات اساسی شود. در حقیقت راهی که امروز 14 ماه از آن سپری شده باید در طول ادامه راه نیز مد نظر باشد. حتی اگر رییس اتاق عوض شود دست‌اندرکاران اتاق بازرگانی در این مسیر حضور داشته‌اند و می‌توانند مسیری که ایجاد شده است را به سرانجام برسانند. در حقیقت هر تغییری در اتاق بازرگانی نباید مترادف با تغییر در تمام برنامه‌های بلندمدت و حتی میان‌مدت باشد و طبیعتا نمی‌توان انتظار داشت یک برنامه جدید بتواند در این دوره ما را به سرمنزل مطلوب برساند.
مساله دوم خصوصی ماندن اتاق بازرگانی است. از اتاق بازرگانی ایران به عنوان پارلمان بخش خصوصی نام برده می‌شود و طبیعتا نیاز است که کسانی در راس کار قرار گیرند که برآمده از بخش خصوصی باشند. محسن جلال‌پور دارای این ویژگی بود به همین دلیل حرف وی با حرف بقیه تفاوت چندانی نداشت. نگاه بخش خصوصی در سراسر ایران نگاهی واحد است و این نگاه می‌تواند بخش مهمی از مشکلات اقتصادی کشور را حل کند. امروز که به پارلمان بخش خصوصی نگاه می‌شود بعد از تجربه 2 رییس از جنس بخش خصوصی به این نتیجه می‌رسیم در این دوره و دوره‌های بعد کاملا نیاز به یک رییس بخش خصوصی وجود دارد. روندی که اکنون چند سالی است که آغاز شده باید ادامه پیدا کند و سکان همیشه در دست بخش خصوصی باشد. حضور دیدگاه دولتی می‌تواند آسیبی به فعالیت بخش خصوصی باشد.
مساله سوم اهمیت تولید و صنعت در اقتصاد است. چرخ محرکه اقتصاد کشور امروز صنعت است. هرچند تجارت به عنوان مکمل صنعت نقش مهمی در اقتصاد دارد اما بدون صنعت و به صورت کلی تولید مسائل اقتصادی کشور با مشکلات عدیده‌یی روبه‌رو می‌شود. رییس اتاق بازرگانی چه در این دوره و چه در دوره‌های بعد باید بتواند مشکلات صنعت را درک کند. در دوران پسابرجام ما نه نیاز به گسترش تجارت بلکه نیاز به سرمایه‌گذاری مشترک با کشورهای دیگر داریم. یک چهره صنعتی بخش خصوصی می‌تواند مباحث مربوط به صنعت را درک کند و سرمایه‌های خارجی را به سمت سرمایه‌گذاری مشترک صنعتی در ایران سوق دهد. مشکلات صنعت و تولید امروز بیش از سایر بخش‌ها است درد و دل صنعتگران ایرانی شنیدنی است. امروز این نیاز کاملا احساس می‌شود که اتاق بازرگانی ایران به معنی واقعی به اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران بدل شود و بحث‌های تولیدی به اندازه بحث بازرگانی در دستور کار قرار گیرد.
مساله چهارم بحث چابک‌سازی اتاق بازرگانی ایران است. این موضوع سال‌هاست که مورد تاکید فعالان بخش خصوصی بوده است و امروز اثر آن را می‌بینیم. شاید وقت آن باشد از خودمان بپرسیم چرا یک رییس اتاق بازرگانی که پیش از این سابقه ریاست بر یک اتاق شهرستان و یک بنگاه اقتصادی بزرگ را داشت بر اثر فشار کار دچار حمله قلبی می‌شود؟ مساله اصلی این است که تمام فشار کار در اتاق بازرگانی بر دوش رییس قرار دارد. ساختار سنگین اتاق بازرگانی ایران به گونه‌یی است که اولا اتاق سنگین و غیرچابک است و ثانیاً فشارهای کارهای روزمره بیشتر از همه بر رییس وارد می‌شود. این یک واقعیت است که وقتی کارها پیش نمی‌رود هیات رییسه و بیشتر از همه رییس تحت فشار قرار می‌گیرد و تلاش میکند بخشی از این مشکلات را با پرکاری جبران کند. با این وجود این مساله ممکن است باعث آسیب به رییس اتاق بازرگانی شود و به همین دلیل مشکلاتی همچون بیماری قلبی در هیات رییسه‌ها رایج است. اتاق ایران نیاز به تغییر ساختار برای چابک شدن دارد و بخش‌هایی از کارها باید به دبیرکل و بدنه اجرایی واگذار شود و رییس تنها به تعیین خطوط کلی بپردازد.
مساله پنجم صراحت لهجه بخش خصوصی است. مسائل اقتصادی از جمله مسائلی است که نمی‌توان با آن به صورت کج‌دار و مریز رفتار کرد بلکه لازم است بخش خصوصی بسیار صریح با موضوعات برخورد کرده و مسائل را به بخش دولتی گوشزد کند. این مساله در این دوره هم دیده شد و اتاق بازرگانی یک نهاد مشورتی پیگیر بود. حال با این شرایط لازم است که اتاق ایران به دنبال شرایطی باشد که خود را به عنوان یک مشاور پیگیر مطرح کند. این موضوع رییسی از جنس بخش خصوصی و جسور را می‌طلبد.
امید ما این است که رییس فعلی بتواند به کار خود ادامه دهد اما مساله اصلی این است که چه محسن جلال‌پور باشد و چه نتوانیم از وجود وی استفاده کنیم رییس اتاق بازرگانی باید این 5 اصل را مدنظر قرار دهد.
* نویسنده: حمیدرضا صالحی *
دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی