لغو تحریم‌ دلیلی بر کاهش قیمت‌ نیست

لغو تحریم‌ها علیه صنعت خودرو، پایان روزهای سخت برای این صنعت و مشتریان آن خواهد بود؟ با رفع رسمی تحریم‌های صنعت خودرو در تاریخ 30 دی‌ماه سال جاری، به نظر می‌رسد چنین سوالی در ذهن بسیاری از مشتریان و فعالان صنعت خودرو مطرح شود. حالا چشم همه به وقایعی است که از این پس رخ خواهد داد، هرچند فضای کلی صنعت خودرو با توجه به رشد نسبی تولیدات خودروسازان چشم‌انداز روشنی را در این مورد به‌وجود آورده، اما به نظر می‌رسد این تمام ماجرایی نیست که در این صنعت جریان دارد.
در کنار رشد تولیدات خودروسازان، اتفاقات مثبتی هم در جریان مجمع جهانی اقتصاد در داووس در حال رخ دادن است که از تمایل طرف‌های خارجی برای حضور در صنعت خودرو ایران خبر می‌دهد.
مدیرعامل رنو یکی از افرادی بوده که به نمایندگی از شرکت خود، در حاشیه این اجلاس بزرگ اقتصادی به همکاری با ایران ابراز تمایل کرده و از بازار خودرو ایران به عنوان بزرگ ترین بازار خاورمیانه نام برده است.
 اما در کنار تمام این صحبت‌ها، پایان تحریم‌ها برای صنعت خودرو به چه شکل ظاهر خواهد شد؟ به شکل کاهش قیمت‌ها، افزایش تولید، ورود شرکای جدید یا محصولات با کیفیت به بازار؟
سعید لیلاز، کارشناس مسائل اقتصادی اثرات لغو تحریم‌ها بر صنعت خودرو را فراتر از چیزی می‌داند که در ابتدا به نظر می‌رسید؛ اما در عین حال عقیده دارد که در جریان لغو تحریم‌ها نباید انتظاری برای کاهش قیمت‌ها داشته باشیم. لیلاز با اشاره به این موضوع که استقبال جامعه بین‌المللی از رئیس‌جمهور در داووس نشان داد که نگاه دنیا به ایران در حال تغییر است، به خبرنگار «دنیای اقتصاد» می‌گوید: به نظر می‌رسد که ما می‌توانیم روی کاهش تدریجی تحریم‌ها حساب کنیم، آثار مثبت روانی آن تا کنون مشخص شده است و آثار واقعی آن نیز از فروردین سال آینده به بعد قابل‌مشاهده خواهد بود. لیلاز عقیده دارد 6‌ماه ابتدایی سال آینده برای خودروسازان بسیار خوب خواهد بود اما در عین حال عقیده دارد برای رسیدن به تولیدی مشابه زمانی‌که خودروسازان در اوج بودند، باید تا پایان سال 95 صبر کنیم.  به عقیده کارشناسان با لغو تحریم‌ها علیه صنعت خودرو، تولیدات خودروسازان با روندی افزایشی همراه خواهد بود زیرا به هر حال ارتباط خودروسازان با دنیا بار دیگر برقرار خواهد شد. محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات‌مدیره انجمن قطعه سازان در این خصوص می‌گوید: بخشی از مشکل صنعت خودرو که تامین قطعه از آن‌سوی مرزها بود با لغو تحریم‌ها و ارتباط دوباره با شرکت‌های خارجی از میان می‌رود؛ اما مشکل اصلی که نقل‌و‌انتقال پول است همچنان بر جای خود باقی است، مشکلی که خودروسازان را با افزایش هزینه‌های تولید همراه می‌کند.
لغو تحریم‌ها تاثیری بر قیمت‌ها ندارد
اما انتظاری که در کنار رشد تولیدات خودروسازان وجود دارد، کاهش قیمت‌ها است چیزی که البته خودروسازان و کارشناسان اقتصادی خیلی به آن امیدوار نیستند. در همین رابطه لیلاز عقیده دارد افزایش قیمت خودرو به دلیل کاهش تولیدات خودروسازان نبوده که با افزایش تولیدات آنها شاهد کاهش قیمت باشیم. او در ادامه می‌گوید: افزایش قیمت محصولات خودروسازان در پی افزایش ناگهانی نرخ ارز رخ داد از طرفی ارز مبادله‌ای هم در اختیار خودروسازان قرار داده نشده است که بتوان انتظار کاهش قیمت‌ها را داشت.
یکی از مدیران ارشد صنعت خودرو در رابطه با همین موضوع به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: با لغو تحریم‌ها اتفاق بزرگی رخ نخواهد داد، قیمت‌ها همچنان بالا باقی خواهند ماند؛ زیرا رفع تحریم‌ها مشکلات اقتصادی خودروسازان را حل نمی‌کند.
این مدیر ارشد با اشاره به این موضوع که شوکی که طی دو سال گذشته به صنعت خودرو وارد آمده است یک‌شبه برطرف نمی‌شود و نیاز به کمک و تسهیلات دولتی دارد، می‌گوید: از طرفی قدرت خرید مردم هم پایین آمده است و تا زمانی‌که قدرت خرید مردم تدریجا رشد پیدا نکند، قیمت خودرو بالا به نظر می‌رسد و بازار محدود خواهد بود.
لیلاز نیز چنین عقیده‌ای دارد و امیدوار است با افزایش تولید ناخالص داخلی و افزایش قدرت خرید مردم، بازار آسیب دیده صنعت خودرو نیز به تدریج بهبود پیدا کند.
به عقیده یک مدیر ارشد صنعت خودرو ظرفیت تولید خودرو در کشور 2 میلیون دستگاه در سال است؛ اما با توجه به از بین رفتن قدرت خرید مردم در نتیجه رکود تورمی، زمان رسیدن به این میزان تولید چیزی حدود 3 سال زمان خواهد برد.
شروع با چینی‌ها ادامه با اروپایی‌ها؟
با انتشار خبر لغو تحریم‌های صنعت خودرو، از گوشه و کنار خبرهایی مبنی‌بر تمایل خودروسازان خارجی برای حضور در ایران به گوش می‌رسد. ابراز تمایل طرف‌های خارجی در حالی است که رئیس‌جمهور کشورمان در بزرگ‌ترین گردهمايي اقتصادی دنیا در داووس اعلام کرده است ایران پیشنهادهاي جذابی برای جذب خودروسازان مطرح جهانی به ایران و همکاری با آنها در قالب شریک تجاری دارد.
 بر همین اساس بعد از ابراز تمایل مدیر عامل شرکت رنو برای حضور قوی‌تر در ایران، خبر دیگری مبنی‌بر سفر مدیران پژو در قالب یک هیات اقتصادی از فرانسه به ایران منتشر شده است. آن‌طور که یکی از مدیران خودروسازی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید، خودروسازان کره‌ای نیز برای حضور در ایران ابراز تمایل کرده اند.
اما تمام این ابراز تمایل‌ها و همچنین صحبت‌های حسن روحانی از پیشنهادهاي جذاب برای طرف‌های خارجی در حالی است که به نظر می‌رسد پیش از وارد شدن شرکای تجاری جدید و شکل گرفتن فعالیتشان در ایران، خودروسازان بر اساس گفت‌وگوهای قبلی با چینی‌ها، به سراغ شرکت‌هایی از این کشور رفته‌اند و همکاری آنها هم‌اکنون شکل گرفته است.
 در این میان هرچند به نظر می‌رسد خودروسازان به منظور پر کردن خلأ نبود محصول جدید و همچنین پایین آمدن قدرت خرید مشتری‌ها، به سراغ وارد کردن محصولات شرکت‌های ارزان قیمت چینی رفته‌اند، اما قصد آنها برای مونتاژ اين محصولات‌شان در ایران نشانگر موضوع دیگری است.
خودروسازان پیش از لغو تحریم‌ها از همکاری با شرکای مطرح اروپایی سخن به میان می‌آوردند حال آنکه اکنون شاهد همکاری آنها با چینی‌ها هستیم. حضور چینی‌ها در صنعت خودرو ایران در حالی است که به عقیده کارشناسان بهترین حالت همکاری با خودروسازان خارجی، ادامه همکاری با شرکای قدیمی یا رفتن به سراغ شرکایی قدرتمندتر و مطرح‌تر است؛ اما این کارشناسان در کنار طرح چنین موضوعی به این نکته اشاره می‌کنند که چینی‌ها نیز می‌توانند به عنوان یک گزینه مطرح باشند و حضور آنها مانعی برای فعالیت دیگر شرکا نخواهد بود.
خودروسازان عقیده دارند که حالا آنها گزینه‌های بیشتری برای انتخاب شریک آینده شان در پیش رو دارند، این اظهار نظر خودروسازان در حالی است که یکی از مدیران ارشد صنعت خودرو در رابطه با ورود چنین محصولاتی به کشور و حرکت خودروسازان به سمت مونتاژ محصولات آنها می‌گوید: بعید نیست از این پس تولیدات خودروسازان چنین حالتی به خود بگیرد؛ زیرا قدرت خرید مردم پایین آمده است پس خودروسازان سراغ محصولاتی می‌روند که خیلی گران نباشند و تلاش می‌کنند با ارزان‌سازی این خودروها، آنها را در کشور به تولید برسانند و به مشتری بدهند.این مدیر ارشد در ادامه با اشاره به اینکه لغو تحریم‌های صنعت خودرو در صورتی اثرگذار خواهد بود که مذاکرات هسته‌ای به خوبی پیش بروند می‌گوید: خودروهای مونتاژی با کیفیتی که پیش از این در ایران خودرو یا سایپا با تیراژ 15 تا 20 هزار دستگاه در سال تولید می‌شدند، به دلیل افزایش نرخ ارز، قیمت تمام شده آنها و کاهش قدرت خرید مردم، با ظرفیتی بیش از 6 یا 7 هزار تا تولید نخواهند شد و این به این معنا خواهد بود که مشکلات اقتصادی خودروسازان همچنان باقی خواهد بود.
او به این موضوع نیز اشاره می‌کند که اگر قدرت خرید مردم به مرور افزایش پیدا کند خودروسازان برای تولید محصولات با کیفیت مشکلی نخواهند داشت، اما به هرحال رسیدن به چنین شرایطی هم مردم به زمان نیاز دارند و هم خودروسازان.
صحبت‌های این مدیر ارشد خودروسازی در حالی است که پیش از لغو رسمی تحریم‌ها به نظر می‌رسید از این پس شاهد همکاری خودروسازان داخلی با برندهای مطرح دنیا باشیم. حتی امیدهای فراوانی به این موضوع وجود داشت که ایران پایگاه تولید خودرو در خاورمیانه شود و محصولات آن در کشورهای منطقه صادر شود، حال آنکه با اتفاقاتی که اخیرا رخ داده است این سوال مطرح می‌شود که آیا ایران خود تبدیل به یکی از بازارهای مصرفی تولیدات خودروسازان مختلف خواهد شد؟
اما این موضوع در حالی وجود دارد که یکی دیگر از مدیران صنعت خودرو در رابطه با ورود شرکای خارجی و سرنوشت محصولات خودروسازان بعد از لغو تحریم‌ها می‌گوید: در حال حاضر ما در نقطه پایان بحران‌ها قرار داریم که با تامین نقدینگی، می‌توان به عنوان سکوی پرتاب از آن استفاده کرد.
این مدیر صنعت خودرو با اشاره به این موضوع که با لغو تحریم‌ها فرآیند تامین قطعه وضعیت بسیار بهتری خواهد داشت می‌گوید: با بهبود تامین قطعات خودرو، تولید محصولات جدیدی که از قبل در برنامه خودروسازان بوده بهتر پیش می‌رود.
اما آیا با لغو تحریم‌ها، امیدها و گمانه‌ها برای حضور خودروسازان جهانی در صنعت خودرو ایران به حقیقت خواهد پیوست یا در نهایت خودروسازان به دلیل تدوام مشکلات اقتصادی؛ به سراغ واردات یا مونتاژ محصولات ارزان‌سازی شده از شرکت‌های ناشناخته خودروساز دنیا خواهند رفت؟