تولید فولادهای آلیاژی می‌تواند ارزش افزوده در زنجیره فولاد را چند برابر کند.
در نتیجه با توجه به چشم‌انداز ۱۴۰۴ یعنی تولید ۵۵میلیون تن فولاد باید حرکت به سمت محصولاتی با ارزش‌افزوده بیشتر یعنی فولادهای آلیاژی در دستور کار قرار گیرد.
نگاهی به فولاد آلیاژی
فولادهای آلیاژی با ترکیب عنصرهای مختلف به شکل آلیاژ در آمده و کاربرد فراوانی دارند. این محصولات به ۲ دسته فولادهای کم آلیاژ و پر آلیاژ تقسیم می‌شوند که محصول نهایی پس از تولید شمش فولادی خواهند بود. البته منظور از آلیاژ فولاد، ترکیبی از فولاد، کربن و دیگر عنصرهاست. عنصرهایی که بیشتر برای تولید فولاد آلیاژی کاربرد دارند عبارتند از منگنز، نیکل، کروم، مولیبدن، وانادیم، سیلیسیم و بور و عنصرهای کم‌کاربردتر عبارتند از آلومینیوم، کبالت، مس، سریم، نیوبیم، تیتانیوم، تنگستن، قلع، روی، سرب و زیرکونیم.
از ترکیب این عنصرها با فولاد و آلیاژسازی، برخی ویژگی‌های فولاد کربن مانند مقاومت، سختی، چقرمگی، سایش، سخت‌شدگی و سختی در دمای بالا به‌طور درخور توجهی بهبود می‌یابد. به‌دلیل ویژگی‌های فرومغناطیس آهن، بعضی آلیاژهای فولاد و پاسخی که این آلیاژها در محیط مغناطیسی می‌دهند، اهمیت ویژه‌ای پیدا میکند. در موتورهای الکتریکی و ترانسفورماتورها نیز چنین است. با توجه به توسعه صنایع در سراسر دنیا شاید در سال‌های آینده تولید شمش فولاد مشتری چندانی در بازار نداشته باشد در نتیجه واحدهای تولیدی فولاد در ایران باید از امروز به دنبال برنامه‌هایی برای تولید فولاد آلیاژی باشند. این موضوع علاوه بر دستیابی به بازارهای جدید، ارزش افزوده در این حوزه را نیز به همراه دارد.
اولویت با تولید فولاد آلیاژی
با توجه به اهمیت تولید فولاد آلیاژی شاید بهتر باشد شرکت ملی فولاد این موضوع را در دستور کار واحدهای فولادی قرار دهد. در واقع این شرکت می‌تواند واحدها را به سمت این مسیر سوق دهد.
مدیرعامل شرکت ملی فولاد درباره برنامه این شرکت برای تولید فولادهای آلیاژی در کشور گفت: در بحث چشم‌انداز فولاد که قرار است میزان تولید در سال ۱۴۰۴ به ۵۵میلیون تن دست پیدا کند، بدون شک برای جلوگیری از خام فروشی باید زنجیره تولید را کامل کرد. عبدالمجید شریفی ادامه داد: نباید سنگ را خام صادر کرد و باید با تولید کنسانتره ایجاد ارزش‌افزوده کرد به همین ترتیب مراحل بعدی شامل گندله‌سازی، آهن اسفنجی و شمش است. اما شمش باید به محصول نهایی تبدیل شود. این محصول نهایی شامل میلگرد، تیرآهن، ورق و... می‌شود البته بخشی از این محصول نهایی متناسب با نیاز داخل کشور و همچنین نیاز آینده فولادهای آلیاژی است که ارزش‌افزوده بالایی دارد. در واقع تولید فولاد آلیاژی می‌تواند آخرین ایستگاه در زنجیره تولید صنعت فولاد باشد.
به گفته شریفی، براساس برنامه‌ریزی‌ها، حوزه‌های مختلف چه بخش خصوصی و چه حاکمیتی باید در راستای تولید فولاد آلیاژی کمک و مسیر را تسهیل کنند تا سرمایه‌گذاران را به حضور در حوزه فولادهای آلیاژی مانند تولید ورق‌های گرم یا لوله‌های سیم لس یا همان لوله‌های بدون درز شده تشویق کنند و به آن وارد شوند. مدیرعامل شرکت ملی فولاد بیان کرد: در حال حاضر شرکت اس‌ام‌اس مذاکره‌هایی با فولاد مبارکه و هرمزگان دارد که پلن سیم لس ایجاد شود. همچنین در این رابطه بخش‌های خصوصی دیگر حضور دارند که فعال شده‌اند. وی در ادامه با اشاره به اهمیت این موضوع گفت: با توجه به اهمیت این بخش، سرمایه‌گذاری در مناطق ویژه خلیج‌فارس و چابهار برای تولید فولادهای آلیاژی از اولویت‌های ما خواهد بود.
شریفی همچنین درباره موضوع وضع عوارض پلکانی بر صادرات سنگ‌آهن و تاثیر آن بر تامین نیاز واحدهای فولادی، اظهار کرد: شاید بهتر باشد این موضوع بیشتر از سوی معدنی‌ها مطرح شود. البته باید با تمهیدات لازم مواد اولیه مورد نیاز واحدهای فولادی را تامین کرد.
توجه به سرمایه‌گذاری
هرچند تولید فولاد آلیاژی از اهمیت بسیاری برخوردار است اما نباید این نکته را به‌دست فراموشی سپرد که این موضوع نیازمند جذب سرمایه و استفاده از فناوری‌های روز در صنعت فولاد است. با توجه به برنامه‌های فولادی و طرح‌های در دست کار، ظرفیت خوبی برای تولید محصولات با ارزش‌افزوده وجود دارد اما نباید اقدامات به شکلی باشد که ظرفیت‌های تولید خالی بماند. در نتیجه همانطور که مدیرعامل شرکت ملی فولاد اشاره کرد باید تولید فولادهای آلیاژی با توجه به نیاز موجود در کشور انجام شود. امروز بازار مصرفی در حوزه فولادهای آلیاژی با رونق چندانی همراه نیست در نتیجه در بیشتر موارد، تولید بر حسب نیاز مشتری‌ها و براساس سفارش‌های دریافت شده انجام می‌شود زیرا تولید این محصولات نیازمند صرف هزینه بسیار هستند. حال شاید اقدام مناسب آن باشد که دولت در کنار حمایت از برنامه تولید ۵۵میلیون تن فولاد، توسعه و سرمایه‌گذاری فولادهای آلیاژی را نیز در دستور کار قرار دهد.
نگاهی به بازار داخلی
مدیر امور بازاریابی و فروش شرکت فولاد آلیاژی ایران اظهار کرد: نیاز کشور به انواع فولاد آلیاژی و زنگ نزن براساس آمار گمرک کشور بیش از ۲۰۰هزار تن ورق و محصولات تخت، افزون بر ۲۰۰هزار تن مفتول و وایر آلیاژی، حدود۲۵۰هزار تن لوله بدون درز و بیش از ۲۹۰هزار تن میلگرد و سایر مقاطع است. علیرضا چایچی‌یزدی در ادامه با توجه به ظرفیت‌های داخلی برای تولید آلیاژی تصریح کرد: درباره میلگرد و مقاطع مورد نیاز باید اذعان کرد ظرفیتی افزون بر ۶۰۰ هزار تن به روش نورد گرم و فورج در شرکت‌های فولاد آلیاژی ایران، مجتمع اسفراین، فولاد آلیاژی اصفهان و... در کشور وجود دارد که جوابگوی کامل تقاضای داخلی هستند.
وی با اشاره به ظرفیت‌های وایر و مفتول نیز یادآور شد: در ارتباط با وایر و مفتول نیز با توجه به قابلیت‌های فعلی و توسعه آینده شرکت فولاد آلیاژی ایران و همچنین توان تولید شرکت‌های کویر کاشان و سایر تولیدکنندگان کلاف کشور، تنها با اضافه کردن تجهیزات تکمیل‌کاری و آزمایش و بروزرسانی فناوری، می‌توان گفت خطوط فعال موجود، جوابگوی نیاز کشور به وایر و مفتول آلیاژی خواهد بود. چایچی‌یزدی درباره لوله‌های بدون درز نیز عنوان کرد: درباره لوله‌های بدون درز، اکنون شرکت‌های گروه ملی اهواز تا سایز ۶ اینچ و شرکت لوله گستر اسفراین در قطرهای بالاتر، ظرفیت‌هایی در اختیار دارند. وی در ادامه به فناوری‌های این واحدها اشاره کرد و گفت: با توجه به فناوری روز تولید این واحدها، باید بتوان روی ایجاد ظرفیت‌های جدید براساس فناوری‌های ارتقایافته اقدام کرد. چایچی‌یزدی ادامه داد: در رابطه با محصولات تخت آلیاژی نیز اقدام‌های مناسبی از سوی شرکت‌های داخلی برای تولید آنها انجام شده است مانند اقدام‌هایی که فولاد اکسین و فولاد مبارکه برای گروهی از فولادهای کم‌آلیاژ در دست اقدام دارند.