یکی از مهم‌ترین اقدام‌های دولت یازدهم تکمیل زنجیره فولاد در بخش‌های مختلف تولید این زنجیره از استخراج تا تولید نهایی است.
جعفر سرقینی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به ظرفیت انواع محصولات فولادی گفته است درحال‌حاضر ظرفیت تولید شمش ۳۱میلیون تن، آهن اسفنجی ۲۷ میلیون تن، گندله ۳۵میلیون تن، کنسانتره ۴۵میلیون تن و نورد ۳۷ میلیون تن بوده و در تمامی این حوزه‌ها شاهد رشد ظرفیت از ابتدای دولت یازدهم تاکنون هستیم. البته دولت یازدهم در بخش فناوری زنجیره فولاد نیز با راه‌اندازی طرح الکترود گرافیتی گامی اساسی برداشته است، چراکه با راه‌اندازی این طرح، زنجیره فولاد از نظر فناوری بی‌نیاز از واردات خواهد شد.
زنجیره فولاد متعادل
دولت یازدهم یکی از مهم‌ترین اولویت‌های خود را تکمیل زنجیره فولاد برای رسیدن به افق چشم‌انداز ۵۵میلیون تن قرار داده و در این راه نیز مصمم و جدی پیشرفته است.
در این‌باره جعفر سرقینی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد: درحال‌حاضر ظرفیت تولید فولاد خام ایران حدود ۳۰میلیون تن است. سال ۹۵ نیز در مجموع ۱۸/۵ میلیون تن فولاد تولید شده که نسبت به سال قبل از آن حدود ۷ تا ۸ درصد رشد نشان می‌دهد. وی درباره تکمیل زنجیره فولاد در دولت یازدهم عنوان کرد: هیچ‌وقت تصمیمی در وزارتخانه در خلأ و بدون نظر تشکل‌ها گرفته نشده است. هم‌اکنون نیز با افتخار می‌گویم زنجیره فولاد تاحدودی متعادل شده است.
همچنین ظرفیت تولید سنگ‌آهن ایران در دولت یازدهم از ۶۳ به ۷۵ میلیون تن رسیده است. این رقم باید به ۱۵۰میلیون تن هم برسد. با این روند شاید در افق ۱۴۰۴ مجبور به واردات سنگ‌آهن هم شویم. سرقینی به صادرات فولاد نیز اشاره کرد و گفت: صادرات فولاد ایران در سال ۹۱ حدود ۲۰۰ هزار تن بود، در حالی‌که در سال ۹۵ به ۵/۸ میلیون تن رسیده که از این میزان یک میلیون تن آن به اروپا صادر شده است.
عملکرد خوب در زنجیره فولاد
درباره تکمیل زنجیره فولاد محمدرضا بنی‌اسدی، مدیرعامل گروه صنایع فولاد صبح پارسیان عنوان کرد: دولت در تکمیل زنجیره فولاد عملکرد به نسبت خوبی داشته است.
در این زنجیره، بخش کنسانتره تا حد بالایی بهینه شده و روند مثبتی را پشت‌سر گذاشته است. بنی‌اسدی در ادامه تاکید کرد: از مرحله گندله تا آهن اسفنجی اقدام‌های مناسبی از سوی دولت شده است. البته در زمینه آهن‌اسفنجی طرح‌های هفتگانه سبب افزایش مازاد تولید در این مرحله می‌شوند که این طرح‌ها در دولت گذشته پایه‌گذاری شده‌اند. از این‌رو در آهن اسفنجی با مازاد تولید روبه‌رو هستیم که باید به فکر صادرات آن بود. البته شاهدیم دولت در این زمینه گام‌های مثبتی برداشته است. در کل با توجه به مزیتی که در زمینه گاز و تولید آهن اسفنجی داریم، می‌توانیم بخشی از آهن اسفنجی را صادر کنیم.
وی در ادامه عنوان کرد: بنابراین در زنجیره فولاد، دولت به‌درستی پیش رفته و باید در زمینه استخراج و اکتشاف اقدام‌های بیشتری انجام دهد تا در مرحله کنسانتره تعادل برقرار شود. وی در ادامه با اشاره به ظرفیت و تولید فولاد در کشور افزود: ۲۶ میلیون تن در فولاد ظرفیت ایجاد شده و در سال گذشته ۱۸/۵ میلیون تن تولید شد. امسال نیز ظرفیت فولاد کشور به ۳۲ میلیون تن خواهد رسید. از سوی دیگر سال گذشته واردات ما در زمینه فولاد بسیار کاهش یافت. امسال اگر رشد اقتصادی را با همان روال کنونی پشت‌سر بگذاریم، به‌طور یقین در داخل کشور به ۱۸ تا ۲۰میلیون تولید فولاد خواهیم رسید. در کل می‌توان روی۲۶ میلیون تن فولاد برای امسال برنامه‌ریزی کرد. به‌علاوه اینکه صادرات سال ۹۵ به حدود ۶ میلیون تن رسید که امسال به صادرات بیشتری نیز دست خواهیم یافت.
مدیرعامل گروه صنایع فولاد صبح پارسیان ادامه داد: در هر صورت به نظر می‌رسد زنجیره فولاد در حال تکمیل شدن است و در کل این زنجیره نیازمند توجه بیشتر به اکتشاف و استخراج و کنسانتره است تا زنجیره به تعادل کامل برسد.
مکمل زنجیره فناوری
در دولت یازدهم علاوه بر تکمیل زنجیره فولاد در تولیدات مختلف از کنسانتره تا تولید شمش فولاد، راه‌اندازی کارخانه‌هایی که از نظر فناوری سبب تکمیل زنجیره فولاد نیز شده‌اند، مهم به‌شمار می‌رود. طرح الکترود گرافیتی اردکان در حقیقت از نظر فناوری تکمیل‌کننده زنجیره فولاد در کشور قلمداد می‌شود که کشور را بی‌نیاز از واردات در این زمینه میکند. این طرح با مشارکت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) و مشارکت بخش خصوصی دوباره راه‌اندازی شده است.
در این‌باره مدیر صنایع معدنی سازمان ایمیدرو گفت: سازمان ایمیدرو براساس مشارکت حداکثری بخش خصوصی به تکمیل طرح‌های ناتمامی که در دوران پیش باقی مانده بوده، اقدام کرده است. محمد آقاجانلو در ادامه با اشاره به اینکه بهره‌گیری از فناوری روز پس از برجام در دولت یازدهم تا چه اندازه محقق شده است، خاطرنشان کرد: البته از توافق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) هنوز زمان زیادی سپری نشده است، بنابراین برای بهره‌گیری از فناوری و تجهیزات کشورهای پیشرفته مقدمات اولیه به‌صورت تفاهمنامه‌هایی بین صنایع معدنی و شرکت‌های اروپایی امضا شده و انتظار می‌رود به‌زودی اجرایی شود و تاکنون بخش تولید الکترود گرافیتی به این مهم دست یافته است. پیش از این مهدی کرباسیان رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) گفته بود، جمهوری اسلامی توانست فناوری الکترود گرافیتی را خریداری کند. همچنین باتوجه به اینکه برخی از تجهیزات این فناوری در مصارف انرژی هسته‌ای نیز کاربرد دارد، شرکت‌ها بین‌المللی به‌طور خاص آن را به ایران نمی‌فروختند، اما با اجرای برجام این فناوری به کشور وارد شد. کرباسیان شرکت‌های آلمانی را به عنوان طرف فروش الکترود گرافیتی معرفی کرد و گفت: این مهم در یک رقابت تنگاتنگ با اتریشی‌ها و ایتالیایی‌ها انجام شد.
صرفه‌جویی ۸۰ میلیون یورویی
طرح الکترود گرافیتی در اردکان یزد جزو طرح‌های مکمل زنجیره فولاد به‌شمار می‌رود که به دلیل حساسیت‌های طرح تحریم شده بود که با همت دولت یازدهم و برجام راه‌اندازی آن از سر گرفته شد است. در این‌باره ابوالقاسم مختاری‌اردکانی، مجری طرح الکترود گرافیتی اردکان اظهار کرد: عملکرد دولت در تکمیل زنجیره فولاد به خوبی پیش رفته و از نظر فناوری حلقه نهایی این زنجیره در حقیقت کارخانه الکترود گرافیتی است. البته پس از برجام بود که ساخت این کارخانه دوباره در مسیر ساخت قرار گرفته و با شتاب بالایی در حال پیگیری است.
مختاری‌اردکانی در ادامه گفت: طرح الکترود گرافیتی از سال ۱۳۸۱ وارد مرحله اجرا شده بود، این در حالی است که این طرح ۱۳ سال تحریم بود و کار اجرایی آن به‌طور کامل خوابیده بود. وی در ادامه تاکید کرد: اهمیت این طرح به این دلیل است که با افتتاح این کارخانه صنعت فولاد کشور از واردات در زنجیره فولاد بی‌نیاز خواهد شد. مختاری عنوان کرد: مانند این کارخانه در خاورمیانه وجود ندارد و در آسیا تنها در کشورهایی چون چین، هند و ژاپن موجود است. وی افزود: الکترود گرافیتی هیچ جایگزینی در صنعت فولاد ندارد، در نتیجه فناوری آن در دنیا خاص به‌شمار می‌رود. البته برخی تجهیزات این کارخانه در صنعت هسته‌ای نیز کاربرد دارد، از این‌رو مشکلاتی از بابت تحریم داشتیم و این کارخانه در ردیف تحریم‌های بین‌المللی بود. مجری طرح الکترود گرافیتی اردکان تاکید کرد: با راه‌اندازی طرح صنعت فولاد، کشور به خودکفایی خواهد رسید. از آنجایی که ۱۰۰درصد الکترود گرافیتی به کشور وارداتی است، با راه‌اندازی این کارخانه بخش مهمی از این میزان واردات کاهش خواهد یافت.
مختاری‌اردکانی با اشاره به میزان صرفه‌جویی که طرح به همراه می‌آورد، خاطرنشان کرد: سالانه ۱۰۰ میلیون یورو صرف هزینه وارداتی الکترود گرافیتی می‌شود که در صورت ساخت داخلی ۲۰ میلیون یورو هزینه ساخت داخلی آن خواهد شد و۸۰ میلیون یورو صرفه‌جویی به عمل خواهد آمد. وی در پاسخ به این پرسش که تکمیل طرح چه زمانی به پایان خواهد رسید، عنوان کرد: براساس برنامه زمان‌بندی این طرح تا پایان سال ۹۷ به اتمام خواهد رسید.