یکی از عوامل تاثیرگذاری که می‌تواند جهت‌های بازار داخلی فولاد را متاثر کند، نرخ ارز است که تولیدکنندگان داخلی را به سمت صادرات یا بازار داخلی سوق می‌دهد.
تاثیرپذیری از نرخ ارز
نرخ ارز هم در محصولات داخلی و هم در محصولات صادراتی تاثیرگذار است. دراین‌باره سیدرضا شهرستانی عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهار کرد: در کل نرخ ارز عاملی است که روی تمامی کالاهای داخلی تاثیرگذار است. این تاثیر روی کالای خارجی وارداتی تاثیر مستقیم‌تر و بیشتری دارد اما پس از آن روی کالای داخلی نیز تاثیرگذار است و در این میان تنها نسبت زمانی آن متغیر است به این معنا که کالاهای خارجی سریع‌تر خود را با نرخ ارز تطبیق می‌دهند، ولی در مقابل کالاهای ایرانی برای تطبیق خود با نرخ ارز زمان بیشتری نیاز دارند. از سوی دیگر به هر اندازه نوع کالا مصرف بین‌المللی داشته باشد بیشتر تحت تاثیر ارز قرار می‌گیرد تا کالایی که تنها مصرف آن محدود به داخل می‌شود. شهرستانی در ادامه با اشاره به ویژگی بازار فولاد خاطرنشان کرد: از آنجا که فولاد کالایی است که در سطح بین‌المللی مصرف بالایی دارد و در ایران هم صادرات آن رو به افزایش است به‌طور یقین تولیدکنندگان داخلی راغب‌تر هستند که نرخ‌های داخلی را به نرخ‌های جهانی و نرخ دلار روز نزدیک‌تر کنند تا بر مبنای آن تصمیم به فروش یا صادرات بگیرند. وی در ادامه یادآور شد: البته نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که زمانی نرخ ارز رو به افزایش است، اما در مقابل نرخ محصول رو به کاهش است که این موضوع می‌تواند به دو عامل بازگردد، یکی اینکه بهای خود کالا از نظر بین‌المللی رو به کاهش است. دلیل دیگر هم به این موضوع بازمی‌گردد که به احتمال زیاد بازار داخلی با رکود همراه بوده، از این‌رو تولیدکننده نیازمند زمانی است که به‌جای اینکه کالای خود را در داخل به فروش برساند صادر کند و این موضوع یک بازه زمانی ۶ هفته‌ای طول می‌کشد. عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در پاسخ به این پرسش که تک‌نرخی شدن ارز چه تاثیری بر بازار فولاد خواهد داشت، گفت: چندنرخی بودن که از صنعت برداشته شده است. البته در زمینه تعرفه همچنان دو نرخ بودن ارز اعمال می‌شود. برای مثال تعرفه یک کالای ۱۰درصد با بازار آزاد ۱۰درصد به‌شمار می‌رود که تعرفه آن به نرخ دولتی ۸درصد می‌شود.
شهرستانی در ادامه تاکید کرد: به نظر من باید درکل هرچه زودتر ارز تک‌نرخی شود و همچنین نرخ آن را نیز باید آزاد نگه داشت و نه به‌صورت دستوری تا عرضه و تقاضا به‌صورت واقعی همدیگر را پیدا کنند، چراکه درحال‌حاضر نرخ نرخ دلار به‌صورت دستوری پایین نگه داشته شده است. از سوی دیگر نرخ بهره‌های بانکی نیز بالا است و این امر سبب از بین رفتن سرمایه کشور می‌شود. با فشار دولت نمی‌شود نرخ دلار را پایین نگه داشت؛ برخی مایل هستند پول خود را تبدیل به دلار کنند و آن را از کشور خارج کنند. زمانی که نرخ دلار آزاد باشد عرضه و تقاضا خودش را پیدا میکند.
جذابیت صادرات به‌دلیل نرخ ارز
در مدت چند ماه گذشته نرخ بازار داخلی فولاد و محصولات آن به دنبال تاثیرپذیری از نرخ‌های جهانی دچار نوسان‌هایی شده‌اند. دراین‌باره محمدحسین بابالو کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: نوسان نرخ بازار فولاد در چند ماه گذشته نشان داد نرخ‌های داخلی بازار فولاد برپایه نرخ‌های جهانی است. به عبارت دیگر نرخ‌های محصولات فولادی با محوریت صادرات و بر پایه نرخ ارز تعیین می‌شود. البته نرخ تعرفه را نیز باید در نظر گرفت. اما درکل در تعیین نرخ محصولات فولادی، نرخ ارز یک عامل مهم به‌شمار می‌رود.بابالو در ادامه تاکید کرد: البته نرخ ارز به تمامی تعیین‌کننده نیست و درحقیقت نرخ نهایی در تقابل با عرضه و تقاضاست که خودش را نشان می‌دهد و علاوه بر اینها باید نرخ تمام‌شده محصول را نیز در نظر گرفت. وی بیان کرد: با توجه به این شرایط که بهای ارز در حال گران‌شدن است، طبیعی است که انتظار داشته باشیم نرخ فولاد نیز افزایش پیدا کند. البته باید جنبه روانی افزایش ارز را نیز در نظر گرفت، چراکه زمانی که دلار گران می‌شود تقاضای بازار بر پایه سفته‌بازی نیز تقویت می‌شود. بابالو در ادامه درباره مزایای افزایش نرخ ارز توضیح داد: زمانی که کالایی را صادر می‌کنید، ارز آزاد به‌دست خواهید آورد و این ارز آزاد جذابیت فروش در بازار صادراتی با بازار داخلی را در تقابل با یکدیگر قرار می‌دهد. بنابراین در این بخش هم نرخ ارز تاثیرگذار می‌شود. البته این یک قانون کلی است که به هر اندازه در هر کشور ارز ملی تضعیف و ارزهای جهانی افزایش پیدا کند جذابیت صادرات بیشتر می‌شود. بنابراین افزایش نرخ صادرات یک عامل جذابیت برای صادرات به‌شمار می‌رود. از سوی دیگر به هر اندازه ارز ملی ضعیف باشد و ارزهای جهانی بالا باشند واردات به آن کشور سخت‌تر می‌شود. درکل هر اندازه نرخ ارز افزایش یابد جو روانی در بازار داخلی در جهت افزایش قیمت‌ها خواهد بود. وی با اشاره به تاثیرگذاری بازار فولاد از بازارهای جهانی و ارزهای خارجی عنوان کرد: در بازار فولاد نیز کالاهایی که در داخل کشور تولید نمی‌شود بیشتر تحت‌تاثیر ارز و نرخ آن قرار می‌گیرند که درحال‌حاضر بحث الکترود گرافیتی بسیار برجسته‌تر شده که نرخ آنها تابعی از نرخ جهانی است. از آنجا که این کالا در داخل تولید نمی‌شود و از طریق واردات انجام می‌شود، از این‌رو تامین الکترود گرافیتی در نرخ تمام‌شده براساس نرخ ارز تاثیرگذار خواهد بود. یا تامین قطعات ماشین‌آلات فولادی برمبنای نرخ ارز تعیین می‌شود. درکل نرخ ارز در بازار فولاد نشان داده است که جزو یکی از سینگال‌ها ( نشانه‌های) مهم به‌شمار می‌رود، البته تعیین‌کننده صددرصدی در این بازار هم نیست. بابالو در پاسخ به این پرسش که در زنجیره فولاد نرخ ارز تا چه اندازه تاثیرگذار است و درکل آیا هماهنگی بین نرخ‌ها در این زنجیره وجود دارد، گفت: موضوع این است که زنجیره فولاد در کشور ما به‌صورت پراکنده است و یک روال عمومی را طی نمی‌کند که البته این موضوع هم می‌تواند مثبت و هم منفی باشد و اما و اگرهای خودش را دارد. برای مثال در یک واحدی کوره القایی یا قوس از آهن قراضه یا آهن اسفنجی استفاده میکند تا درنهایت بتواند شمش تولید کند و به‌فروش برساند. اما در واحدی سنگ‌آهن در کوره بلند ذوب می‌شود و با زغال‌سنگ فولاد تولید می‌شود. یا در کنار آن این روش‌ها، روش احیای مستقیم مطرح است که در آن سنگ آهن تبدیل به کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی و فولاد خام می‌شود. بابالو در ادامه توضیح داد: هر یک از این روش‌های تولید فولاد در کشور، زنجیره تولید فولاد را دچار پراکندگی‌هایی کرده‌اند که تمامی این عوامل روی نرخ تمام‌شده فولاد در بازار تاثیرگذار شده‌اند. البته در بازار نرخ ورق به‌دلیل شرکت فولاد مبارکه و میلگرد به‌دلیل شرکت ذوب‌آهن اصفهان جایگاه‌های خاص خود را پیدا کرده‌اند. از این‌رو در بازار داخلی فولاد شاهد چندپارگی هستیم که سبب می‌شود بهای تمام‌شده آنها با همدیگر هماهنگ نباشد، وگرنه نرخ سنگ آهن یا نرخ زغال‌سنگ یا نرخ گندله در بازار مشخص است و هزینه‌های حمل هم چندان تفاوتی نمی‌کند. ازسوی دیگر حجم سرمایه‌گذاری در واحدهای تولیدی متفاوت است و این موضوع پیچیدگی را بیشتر میکند و نبود شفافیت را در زنجیره فولاد برجسته‌تر میکند. وی تاکید کرد: بهترین کار برای شفاف‌شدن نرخ‌ها در این زنجیره که در دنیا نیز تجربه شده، قدرت‌گرفتن بازارهای مختلف است که با افزایش حجم معالات مشخص می‌شود که درنهایت این زنجیره را با شفافیت بیشتری روبه‌رو میکند.