متولیان، صاحب‌نظران و فعالان بخش خصوصی صنعت فولاد در دومین نشست کمیته راهبردی هشتمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد که بهمن‌ماه برگزار می‌شود، چالش‌های امروز و آینده فولاد تا افق ۱۴۰۴ را بررسی کردند. ارزیابی‌ها حاکی از این است که پراکندگی استقرار واحدهای فولادی اولین چالش در این حوزه است. در کنار این موضوع، ساختار تجارت و بازار، بحران تامین مالی، ضعف تکنولوژی و کمبود زیرساخت‌ها از دیگر چالش‌های این صنعت استراتژیک است که در طرح جامع فولاد باید برای حل آن راهکار ارائه شود.
طرح جامع فولاد کشور در حالی اواخر بهمن ماه سال ۹۳ رونمایی شد که به اعتقاد متولیان این صنعت باید از حالت عدم قطعیت در این نقشه راه خارج شد و جنبه اجرایی به آن داد. این طرح با هدف ترسیم مسیر توسعه برای دستیابی به هدف ۵۵میلیون تن ظرفیت تولید فولاد تا افق ۱۴۰۴ (۲۰۲۵میلادی) تدوین شده است. کارشناسان معتقدند در طرح جامع فولاد، چالش‌ها در دو دسته چالش‌های وضعیت فعلی فولاد و چالش‌های وضعیت فولاد در افق ۱۴۰۴ قابل‌تقسیم است.
در دسته اول، ساختار استقرار صنعت فولاد کشور، ساختار مالکیت، ساختار تولید، ساختار تجارت و ساختار بازار و در دسته دوم زیرساخت، پراکندگی محل استقرار، چالش بازار، تامین مالی و تکنولوژی معضلات اصلی است. از سوی دیگر، به اعتقاد کارشناسان اگر سیاست‌گذاری وزارت صنعت، معدن و تجارت برقراری توازن در زنجیره فولاد است، در درجه اول باید به توسعه فعالیت‌های اکتشاف و استخراج مواد معدنی توجه شود. هشتمین دوره همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران در حالی بهمن ماه امسال برگزار می‌شود که در دومین نشست کمیته راهبردی این همایش، چهار گروه «متولیان صنعت فولاد کشور»، «مسوولان و صاحب‌نظران دولتی»، «تولیدکنندگان»، «تحلیلگران و فعالان بخش خصوصی»، چشم‌انداز صنعت فولاد کشور را با توجه به مسائل روز این صنعت و فعالیت‌های رقبای ایران در جهان و منطقه خلیج فارس رصد کردند.
مهدی کرباسیان رئیس هیات عامل ایمیدرو، مصطفی موذن‌زاده، جعفر سرقینی معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، محمدرضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران، محمود اسلامیان، مسعود خوانساری رئیس اتاق بازرگانی تهران، یحیی آل‌اسحاق رئیس هیات مدیره هلدینگ گسترش صنایع معدنی کاوه پارس، عبدالرضا هاشم‌زائی عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس، حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران، علیرضا شکرریز مدیرعامل شرکت پارس دیبابنیان، محمد ابکا مدیرعامل شرکت فولاد تکنیک، علی پالیزدار قائم مقام مدیرعامل و عضو هیات مدیره میدکو، مهرداد اکبریان رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهنایران، محمود نوریان مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو، ناصر تقی‌زاده مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر، رضا اشرف‌سمنانی مشاور شرکت میدکو و علیرضا بختیاری، مدیرمسوول روزنامه «دنیای اقتصاد» از جمله شرکت‌کنندگان در نشست کمیته راهبردی هشتمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار بودند.
محمد ابکا مدیرعامل شرکت فولاد تکنیک در این جلسه با بیان اینکه باید وضعیت فعلی و آینده (افق ۱۴۰۴) صنعت فولاد مورد بررسی قرار گیرد، عنوان کرد: استارت طرح جامع فولاد در سال ۱۳۹۳- ۱۳۹۲ زده شد و در شروع کار مشخص شد که کشور با چالش‌های عدم توازن و صدور مجوز بی‌برنامه مواجه بود، مشکلاتی که در یکی دو سال اخیر تا حدودی مرتفع شده‌اند؛ به‌طوری که در حال حاضر شاهد کاهش صدور جواز در بخش فولاد هستیم.
به گفته ابکا، در حال حاضر فولاد کشور با پنج چالش مواجه است که در این خصوص می‌توان به «ساختار استقرار صنعت فولاد کشور، ساختار مالکیت، ساختار تولید، ساختار تجارت و ساختار بازار» اشاره کرد. مدیرعامل شرکت فولاد تکنیک در توضیح چالش‌های این بخش عنوان کرد: در حال حاضر با پراکندگی در ساختار صنعت فولاد مواجه هستیم، به‌خصوص اینکه واحدها با ظرفیت‌های پایین به‌صورت پراکنده در حال فعالیت هستند، از سوی دیگر در بخش تجارت نیز اقدامات صورت گرفته در سال گذشته نشان داد که عملکرد مسوولان چندان موفقیت‌آمیز نبوده و در این خصوص باید مزیت‌ها را بررسی کرد.
ابکا در ادامه به بررسی وضعیت فولاد کشور در افق ۱۴۰۴ پرداخت و در این خصوص اعلام کرد که در افق ۱۴۰۴ «زیرساخت‌ها، پراکندگی محل استقرار، چالش بازار، تامین مالی و تکنولوژی» از جمله مسائل صنعت فولاد است. مدیرعامل شرکت فولاد تکنیک معتقد است، در حال حاضر برخی از واحدهای تولیدی از بهره‌وری پایینی برخوردارند که باید در این خصوص راهکاری در نظر گرفت. موانع اعلام شده در صنعت فولاد از سوی مدیرعامل شرکت فولاد تکنیک موجب شد تا مهدی کرباسیان رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) این نکته را مدنظر قرار دهد که طرح چالش‌ها به نوبه خود می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما در کنار طرح چالش باید به ارائه راهکار نیز پرداخت و برون‌رفت از مشکلات را مدنظر قرار داد.
کرباسیان با بیان اینکه جذب سرمایه یکی از چالش‌های اصلی این بخش محسوب می‌شود، افزود: برای تامین منابع مالی سه مسیر «جذب سرمایه از خارج، جذب سرمایه از داخل و افزایش سرمایه» وجود دارد که در حال حاضر در جذب سرمایه خارجی با چالش‌هایی مواجه هستیم و آنچه به نظر می‌رسد تا زمان برگزاری همایش (بهمن ماه) روند جذب سرمایه خارجی تغییر نخواهد کرد. مسیر بعدی تامین منابع مالی از داخل است که از طریق بانک‌ها، بورس و صندوق توسعه ملی می‌تواند صورت گیرد. اما سومین روش به افزایش سرمایه بازمی‌گردد که متاسفانه در این بخش نیز با چالش مواجه هستیم. به گفته کرباسیان، فولاد نقش اساسی دراقتصاد کشور دارد به همین دلیل باید راهکاری با کمک بخش خصوص در نظر بگیریم.
نهایی کردن طرح‌های نیمه تمام در حوزه فولاد از دیگر مواردی است که کرباسیان به آن اشاره کرد و در این خصوص گفت: در حوزه شمش فولاد با طرح‌های نیمه تمام بسیاری مواجه هستیم که باید نهایی شوند و در جلساتی که در این زمینه برگزار شد به این جمع‌بندی رسیدیم که در کنسانتره، آهن‌اسفنجی و تاحدودی گندله برنامه‌ها تا سال ۱۴۰۴ محقق خواهد شد و با این شرایط می‌توان طرح‌های جدید در این بخش‌ها تعریف کرد. رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در ادامه با بیان اینکه یکی دیگر از چالش‌هایی که همواره به آن اشاره می‌شود بحث صادرات است، عنوان کرد: در این خصوص ما پیشنهاد کردیم که تولید و صادرات در کنار یکدیگر قرار گیرد تا ناهماهنگی‌ها در این خصوص از بین برود.
تشکیل ستاد فولاد
جعفر سرقینی معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در این نشست به تعیین تکلیف جوازهای راکد در این صنعت اشاره کرد. معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت در ادامه از تشکیل ستاد فولاد خبر داد و افزود: قرار بود این ستاد در دولت قبل تشکیل شود، اما بنا به دلایلی این امر محقق نشد و حال با توجه به رویکرد وزیر صنعت، معدن و تجارت، تشکیل این ستاد به‌صورت جدی در دستور کار قرار گرفته است. مصطفی موذن‌زاده نیز درباره طرح جامع فولاد عنوان کرد: درطرح جامع فولاد باید هم مشکلات و هم راهکارها را در نظر گرفت و خروجی این طرح را در این همایش اعلام کرد تا تمام فعالان این بخش در جریان آن قرار گیرند. رضا اشرف سمنانی مشاور شرکت میدکو نیز با بیان اینکه در طرح جامع فولاد خلأ‌هایی دیده می‌شود که باید آنها را برطرف کرد، گفت: در این طرح باید مشخص کنیم که سعی داریم تا صنعت فولاد را به کدام سمت هدایت کنیم، از سوی دیگر صنعت فولاد با چالش توازن و تامین مواد اولیه مواجه است و باید در این خصوص نیز راهکاری در نظر گرفت.
در کنار چالش‌های مطرح شده علیرضا شکرریز، مدیرعامل شرکت پارس دیبا بنیان در این جلسه به چالش انرژی در آینده نزدیک اشاره کرد و افزود: قیمت‌ها در سال‌های آینده واقعی‌تر خواهد شد و در صورتی که راهکاری برای این چالش در نظر نگیریم به‌طور حتم در بخش انرژی صنعت فولاد با چالش بزرگی مواجه خواهیم شد. وی در ادامه درخصوص صادرات نیز عنوان کرد: برای این بخش نیز باید تنوع به گونه‌ای باشد که تولیدکنندگان بتوانند خودشان را با بازار هماهنگ کنند و از سوی دیگر شرایط فعلی کشور و بازار را نیز باید در نظر گرفت.
علی پالیزدار، قائم مقام مدیرعامل و عضو هیات مدیره میدکو نیز در این نشست از کمبود سنگ‌آهن به‌عنوان یکی از مشکلات اصلی صنعت فولاد یاد کرد و افزود: برای افزایش ظرفیت تولید فولاد به ۵۵ میلیون تن، نیازمند ۱۶۰ تا ۱۷۰ میلیون تن سنگ آهن هستیم؛ این در حالی است که ما تنها تا ۲۰ سال آینده برای تامین این میزان تولید فولاد در کشور سنگ آهن داریم، به همین دلیل باید در این خصوص راهکار در نظر گرفت. به گفته پالیزدار، سرمایه‌گذاری در اکتشاف یکی از راهکارهایی است که می‌تواند مشکل تامین مواد اولیه در آینده را برطرف کند.
مهرداد اکبریان، رئیس هیات‌مدیره انجمن سنگ‌آهن نیز همانند پالیزدار با بیان اینکه باید به بحث اکتشاف به‌صورت جدی پرداخت، گفت: در حال حاضر در این بخش با دو مقوله اکتشاف و استخراج مواجه هستیم؛ در بخش استخراج اقدامات خوبی صورت گرفته اما اکتشاف در این میان مغفول مانده است و در صورتی که در این زمینه سرمایه‌گذاری به‌صورت جدی صورت نگیرد به‌طور حتم در آینده با مشکل مواجه خواهیم شد. تشکیل کنسرسیوم یکی دیگر از مواردی است که اکبریان معتقد است در شرایط کنونی می‌تواند به رشد صنعت فولاد کمک کند.
محمود اسلامیان نیز در این نشست دو چالش «پراکندگی و توازن» را از جمله چالش‌های این بخش دانست و در این خصوص عنوان کرد: در کنار موارد مذکور که باید مورد توجه قرار گیرد باید مقوله خصوصی‌سازی را نیز مدنظر قرار داد و به‌صورت جدی به این بخش توجه کرد، رئیس‌جمهور نیز موافق خصوصی‌سازی است که این امر می‌تواند این روند را شتاب بخشد. یحیی آل‌اسحاق رئیس هیات مدیره هلدینگ گسترش صنایع معدنی کاوه پارس معتقد است باید با توجه به واقعیت موجود در کشور برای رفع چالش‌های این صنعت راهکار در نظر گرفت، روشی که موجب می‌شود تا بتوان از این صنعت به خروجی خوب دست پیدا کرد. عبدالرضا هاشم زائی عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی نیز در این نشست درباره راهکارهای تامین سرمایه در کشور عنوان کرد: در حال حاضر با چالش‌هایی در تامین و جذب سرمایه مواجه هستیم و برای رفع این چالش برنامه‌ای در دست اجرا است تا به این طریق شرایط برای جذب سرمایه‌گذاری از سوی مجلس، دولت و حاکمیت در کشور فراهم شود.
پس از اعلام موارد مطرح شده از سوی حاضران در این نشست، رئیس هیات عامل ایمیدرو گفت: درخصوص سنگ آهن در کشور اجماع نظر وجود دارد و آنچه مسلم است برای جلوگیری از بروز مشکل در آینده باید راهکاری در نظر گرفت، از سوی دیگر در حال حاضر در کنار مشکلات تامین گاز، برق و آب در این صنعت، با مساله حمل و نقل نیز مواجه هستیم که این مشکل نگران‌کننده است و باید برای عبور از این مشکل نیز راهکاری در نظر گرفت؛ چرا که با وجود ثبات قیمت از سوی راه آهن سایر بخش‌های مرتبط با حمل و نقل هزینه‌های خود را افزایش داده‌اند که این امر در حال حاضر مشکل‌ساز شده است. به گفته کرباسیان، در حال حاضر رقبا در صنعت فولاد به‌صورت جدی در حال سرمایه‌گذاری در این بخش هستند به‌طور مثال عربستان سرمایه‌گذاری جدی در این بخش را در دستور کار قرار داده و هند نیز در کنار سرمایه‌گذاری، اجرای سیاست‌های جدید را پیش گرفته است که رقیبی برای فولاد ایران محسوب می‌شوند.