چند سالی است که همه جا بحث از مشکل کم‌آبی و کمبود منابع این مایه حیاتی بالا گرفته است اما گویا کم‌کم آژیر خطر این موضوع به صدا درآمده و با کم‌آبی‌های به‌وجود آمده در جنوب و مرکز کشور، همه مردم و مسوولان بیش از پیش به فکر چاره‌اندیشی اساسی برای حل این معضل افتاده‌اند. در این میان انگشت اتهام مصرف بالای آب همیشه به سمت صنایع به ویژه صنعت فولاد دراز بوده است.
در اینجا این سوال مطرح می‌شود که چطور بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا با وجود کارخانه‌های بزرگ فولاد با مشکل کم‌آبی مواجه نیستند و آیا بهتر نیست به جای انداختن همه مشکلات بر دوش فولادی‌ها به فکر چاره‌ای برای بهینه مصرف کردن آب در این صنعت مادر باشیم؟
انتقال کارخانه‌های فولاد از مرکز به جنوب ایران به صرفه نیست
شهریار شعبانی عضو کمیسیون معدن اتاق اصفهان در این‌باره گفت: اگر شاخص آلایندگی فولاد بررسی شود خواهیم دید که این شاخص در صنعت فولاد بسیار کمتر از سایر بخش‌های کشور است. اکنون عمده مصرف فولاد اصفهان از زاینده‌رود است، اما در گذشته عدم کار کارشناسی موجب شد منبع زاینده‌رود به خطر بیفتد و اگر بخواهیم امروز کارخانه‌های عظیم فولاد را از زاینده‌رود به بخش‌های جنوبی کشور منتقل کنیم بدون شک به هزینه و منابع عظیمی نیاز دارد.
بیشتر آب فولادی‌ها از طریق پساب تامین می‌شود
منصور یزدی‌زاده فعال حوزه فولاد بیان کرد: میزان کل مصرف آب در صنایع فولادی اکنون به ۲۷۵ میلیون متر مکعب در سال می‌رسد و در کل استان‌های کشور مجموعا ۴۶ درصد مصرف آب صنایع متعلق به فولادی‌ها بوده که بیشتر آن از طریق بازیافت آب‌های مصرفی تامین شده است.یزدی‌زاده ادامه داد: ۸۵ درصد از مجموع واحدهای فولادی در مرکز کشور متمرکز شده‌اند که عمده آب مصرفی آنها از طریق پساب‌های شهری و کشاورزی تامین می‌شود.
در‌این‌باره حمیدرضا فولادگر، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی گفت: اصفهان به‌دلیل وجود دو کارخانه مهم فولادسازی کشور یعنی فولاد مبارکه و ذوب‌آهن و شرکت‌های خصوصی دیگر که از ظرفیت‌های کمتری برخوردارند، قطب صنعت فولاد کشور به شمار می‌آید و ۶۰درصد ظرفیت تولید فولاد کشور مربوط به اصفهان است.وی افزود: در فولادسازی مسائل استانی مطرح نیست، بلکه اهمیت فولاد و حل مسائل فولاد اهمیت دارد، زیرا فولادسازی پروژه ملی است و حتی گزینش نیروها هم از سراسر کشور انجام می‌شود، آگهی‌ها سراسری است و مالیات‌ها هم به خزانه واریز می‌شود.وی یادآور شد: تنها مساله‌ای که حکم استانی دارد مسائل زیست‌محیطی و آلایندگی است که در منطقه و اطراف ایجاد میکند و در استان باید پیگیری شود.
به گفته وی، در حال حاضر در کشور و استان اصفهان بحران آب وجود دارد اما زمانی جمعیت استان و بهره‌برداران آب چه برای شرب و چه برای کشاورزی از آب سد زاینده‌رود استفاده می‌کردند. وی گفت: در سال‌های اخیر میزان جمعیت افزایش یافته در نتیجه بر تعداد بهره‌برداران آب افزوده شده است، همچنین از یکسو چاه‌های غیرمجاز حفر شده و از سوی دیگر برداشت‌های بی‌رویه موجب کاهش آب استانی شده است.
فولادگر درباره اینکه در وضعیت فعلی کارخانه‌های فولادسازی اصفهان چه کار باید کنند، گفت: کارخانه‌های بزرگ باید پول آب خود را به قیمت واقعی پرداخت کنند و در صندوقی که از سوی شورای عالی آب هم تصویب شده ذخیره کرده و نام آن را صندوق خسارت خشکسالی بگذارند، هر زمان که آب بود از آن استفاده کرده و زمانی که آب نباشد خسارت آن را پرداخت کنند.این نماینده مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: کارخانه‌ها باید طرح بازیافت آب و پساب‌های خود را هم مدرن کنند زیرا هر چه در این زمینه سرمایه‌گذاری بیشتری انجام شود،کمتر دچار مشکل می‌شوند.
راهکارهای کاهش مصرف آب فولادسازان
محمدحسن رحیمی دیگر فعال حوزه فولاد با تاکید بر اینکه روند کاهشی مصرف آب در کارخانه‌های فولادسازی اصفهان با سرعت قابل ملاحظه‌ای در حال پیشرفت است، در توضیح برخی اقدامات صورت پذیرفته در راستای استفاده بهینه از منابع آبی موجود و کاهش مصارف آب در فرآیندهای تولید گفت: تصفیه و بازچرخانی پساب‌های شرکت و استفاده از آن در فرآیندهای تولید؛ استفاده از پساب‌های کم کیفیت خروجی برخی از فرآیندها برای خنک کاری سرباره و تختال و در نتیجه کاهش مصرف آب صنعتی؛ تکمیل و بهره‌برداری از پروژه جمع‌آوری و انتقال پساب‌های شهری شهرستان‌های منطقه پیرامونی برخی از اقدامات انجام شده در این راستا است.
وی افزود: از دیگر اقدام‌ها می‌توان به راه‌اندازی فاز اول پروژه تصفیه پساب‌های صنعتی به روش اسمز معکوس (RO) و تغذیه آب با کیفیت بالا به فرآیندهای خنک‌کاری با آب صنعتی؛ جایگزینی گیاهان فضای سبز شرکت با گونه‌های کم‌مصرف؛ بهسازی آب‌های گردشی در برج‌های خنک‌کاری شرکت با تزریق مواد شیمیایی ضدرسوب و خوردگی و درنتیجه امکان افزایش تعداد سیکل‌های گردش آب؛ نوسازی شبکه‌های انتقال و توزیع آب صنعتی و بهداشتی در سطح شرکت؛ توسعه تصفیه‌خانه‌های پساب انسانی و صنعتی شرکت به منظور افزایش کیفیت پساب تصفیه شده و استفاده مجدد از آن اشاره کرد.رحیمی در پایان گفت: انجام مطالعات اولیه کاهش تلفات آب در برج‌های خنک‌کاری و فرآیند احیای مستقیم و برگزاری مسابقه پیشنهادهای ویژه کاهش مصرف و بهینه‌سازی آب از اقدام‌های دیگر در راستای کاهش مصرف آب بوده است.