قیمت سنگ آهن در فصل سوم سال میلادی ۲۰۱۸ متوسط رشد ۲/ ۳ درصد را تجربه کرد و در بازه زمانی مذکور بالاترین قیمت برای سنگ آهن ۶۹ دلار بر تن ثبت شد. سنگ آهن با قیمت ۶۹ دلار بر تن وارد ماه اکتبر شد، حداکثر قیمت سنگ آهن در ماه اکتبر ۷۶ دلار بر تن بود و در نهایت برای متوسط قیمت سنگ‌آهن در این ماه رقم ۷۲ دلار بر تن ثبت شد. قیمت سنگ آهن در ماه نوامبر نیز متفاوت از ماه اکتبر نبود.
بالاترین قیمتی که سنگ آهن در این ماه تجربه کرد ۷۷ دلار بر تن بوده است، متوسط قیمت سنگ آهن در ماه نوامبر ۷۳ دلار بر تن ثبت شد که نسبت به ماه اکتبر تغییر چندانی نکرده است. متوسط قیمت سنگ آهن در ماه دسامبر اما کاهش داشت و به ۶۹ دلار بر تن رسید و این کاهش باعث می‌شود تا متوسط رشد قیمت سنگ آهن در سه ماه پایان سال ۱۳۹۷ رشد منفی ۴/ ۲ درصد را داشته باشد.
بنابراین به رغم آنکه قیمت سنگ آهن در ابتدای سال ۲۰۱۸ میلادی به رقم ۷۷ دلار بر تن نیز رسید اما مسیر حرکت قیمت سنگ آهن نوسانی بود و در پایان سال ۲۰۱۸ وارد فاز کاهشی شد. متوسط قیمت سنگ آهن در سال ۲۰۱۸ میلادی ۷۰ دلار بر تن بود. این در حالی است که متوسط قیمت سنگ آهن در سال ۲۰۱۷ معادل ۷۱ دلار بوده است.
در مجموع قیمت سنگ آهن در سال ۲۰۱۸ نسبت به ۲۰۱۷ جهش افزایشی یا کاهشی قابل توجهی نداشته است. تفاوت قابل توجه را می‌توان در روند و مسیر قیمت و شدت افت و خیزها دانست؛ به گونه‌ای که در سال ۲۰۱۸ نوسانات بازار سنگ آهن از عمق و شدت کمتری نسبت به سال ۲۰۱۷ برخوردار بوده و مسیر هموارتری را طی کرده است. ضمن آنکه قیمت سنگ آهن در فصل پایانی سال ۲۰۱۸ روند متفاوتی از سال ۲۰۱۷ طی کرده است.
نیروهایی که مانع یا محرک بازار سنگ آهن در سال ۲۰۱۸ میلادی بوده‌اند را می‌توان به‌طور خلاصه چنین برشمرد: یکی از مهم‌ترین عوامل حاکم بر بازار در سال ۲۰۱۸ میلادی، جنگ تجاری آمریکا بوده است. تنش سیاسی شکل گرفته میان دو ابرقدرت اقتصادی جهان فارغ از آثاری که از خود بر جای گذاشته یا خواهد گذاشت، مهم‌ترین نتیجه آن تهدید رشد اقتصادی چین بوده است. از آنجا که چین اولین مصرف‌کننده کامودیتی‌ها به ویژه سنگ آهن در جهان است و تقاضای کامودیتی‌ها همبستگی قابل توجهی با رشد اقتصادی کشورها دارد، لذا هر عاملی که رشد اقتصادی چین را تهدید کند بر تقاضای سنگ آهن این کشور تاثیرگذار خواهد بود. بنابراین طی سال ۲۰۱۸ میلادی هرگاه دو طرف تجاری تهدید به اعمال تعرفه می‌کردند یا در عمل تعرفه جدید اجرایی می‌شد، به‌عنوان یک عامل فشار بر بازار روند افزایشی قیمت را تحت تاثیر قرار داده است.
به‌عنوان مثال در هفتم جولای، ترامپ تصمیم خود مبنی بر اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات فولاد را پس از گذشت سه ماه اجرایی کرد. در این بازه سه ماهه از ابتدای ماه مارس تهدیدها، بلوف‌ها و مذاکراتی از هر دو طرف تجاری در فضای اقتصادی اعلام شد که بر جو روانی بازار تاثیرگذار بود.
از سوی دیگر، دولت چین به منظور جلوگیری از آثار جنگ تجاری بر رشد اقتصادی، سیاست‌های انبساطی را در دستور کار قرار داد و اجرایی کرد تا از این گذر پویایی بازار را حفظ کند. افزایش ۱۲ درصدی تزریق تسهیلات بانکی (دولت چین در سال ۲۰۱۸ میلادی ۱۵ هزار و ۶۷۰ میلیارد یوآن به اقتصاد تسهیلات تزریق کرد)، افزایش قدرت وام‌دهی بانک‌ها، افزایش سرفصل‌های معافیت مالیاتی، افزایش مشوق‌های صادراتی، سختگیری کمتر بر کاهش محدودیت‌های تولید زمستانه در مقایسه با سال ۲۰۱۷ میلادی و... به‌عنوان عوامل محرک بازار در سال ۲۰۱۸ عمل کردند و باعث شدند تا تولید و تقاضای فولاد پرقدرت عمل کرده، حاشیه سود فولادسازان قابل توجه و قیمت سنگ آهن نیز با تبعیت از قیمت فولاد دچار افت شدیدی نشود.
آنچه به‌طور مشخص باعث شد تا روند قیمت سنگ آهن در سه ماهه سوم سال کاهشی باشد را می‌توان به کاهش حاشیه سود فولادسازان مرتبط دانست. سیاست‌های انبساطی هر چند که از یکسو توانست مانع شکل‌گیری رکود در بازار فولاد چین شود، اما در نهایت مازاد تولید باعث شد تا قیمت فولاد کاهش یابد و کاهش حاشیه سود فولادسازان (که از ماه هشتم میلادی آغاز شد و در ماه نوامبر به اوج خود رسید) به دلیل کاهش قیمت، تقاضا برای سنگ آهن کم‌عیار را با هدف صرفه‌جویی در هزینه افزایش داد و در نهایت قیمت سنگ آهن با عیار بالا وارد روند نزولی شد (قیمت سنگ‌آهن با عیار ۶۲ درصد از ۷۲ دلار به ۶۹ دلار کاهش و قیمت سنگ آهن با عیار ۵۸ درصد از ۳۹ دلار به ۴۳ دلار افزایش یافت).
حلیل بازار سنگ آهن در سال ۲۰۱۸ میلادی و پیش‌بینی این بازار در سال ۲۰۱۹ را در بولتن تحلیلی فولاد و سنگ آهن ایران و جهان مطالعه کنید. تلاش بولتن تحلیلی فولاد آن است که با توجه به فضای حاکم بر جهان و ایران ضمن ارائه آمار و اطلاعات به‌روز بازار فولاد ایران و جهان، جدیدترین تحلیل‌ها را درخصوص بازار فولاد و سنگ آهن ارائه کرده تا از این طریق فعالان صنعت فولاد با کسب اطلاعات و تحلیل‌های به‌روز بتوانند حضور موثرتری در بازار ایران و جهان داشته باشند. این بولتن در نهمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار، توزیع خواهد شد.
ساغر باباحیدری / مدیر گروه مطالعات اقتصادی شرکت مهندسی بین‌المللی فولادتکنیک