رضا شهرستانی، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در واکنش به ابلاغ این شیوه‌نامه در گفت‌وگو با خبرنگار ما عنوان کرد: شیوه‌نامه ابلاغ‌شده را تازه دریافت کرده‌ایم و قبل از دریافت آن، هیچ نظر مشورتی از ما گرفته نشده است. البته متاسفانه تناقض‌های زیادی هم در این دستورالعمل دیده می‌شود و از لحاظ قانون تجارت هم به مشکل خواهد خورد، چراکه در مجموع یک سیاست کلی دستوری و پیچیده در این شیوه‌نامه نوشته شده است که اجرای آن راه‌های فرار زیادی را باقی خواهد گذاشت و موجب ایجاد رانت می‌شود.
وی درباره ابهامات وارده به شیوه‌نامه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت توضیح داد: سه نکته مبهم در این مصوبه وجود دارد که اولین آن، این است که همه تولیدکنندگانی که مواد اولیه خود را از بورس کالا تهیه می‌کنند، باید محصولاتشان را در بورس عرضه کنند؛ این در حالی است که ساز و کار خاصی برای عرضه برخی محصولات نهایی در بورس کالا تعریف نشده است.
شهرستانی درباره سایر ابهامات وارده به شیوه‌نامه ابلاغ‌شده دولت ادامه داد: نکته مبهم دوم نیز این است که در این مصوبه گفته شده است تولیدکنندگان شمش باید تمام تولیدشان را در بورس عرضه کنند و در این میان، این سوال مطرح می‌شود که آن فعال حوزه فولاد که مواد اولیه را از بازار آزاد تهیه میکند، تکلیفش چیست؟
عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد درباره سومین ابهام مهم وارده به شیوه‌نامه اخیر نیز گفت: مساله دیگر این است که وقتی مازاد تولید وجود داشته باشد، تکلیف محصولات میانی زنجیره فولاد چیست؟ در همین سه هفته اخیر نیز در معاملات بورس کالا شاهد نبود خریدار و اشباع بازار بودیم، زیرا بسیاری از معاملات با قیمت پایه انجام شد و در هفته گذشته نیز از ۱۶۰ هزار تن شمش بلوم عرضه‌شده فقط ۳۰ هزار تن آن مورد معامله قرار گرفت؛ البته در در این مصوبه آمده است که در صورت عدم معامله یک محصول پس از سه هفته، قیمت پایه باید ۵ درصد کمتر شود؛ اما این مساله مشخص نشده است که اگر در این صورت هم آن محصول معامله نشد، تولیدکننده باید چه کاری انجام دهد؟ پس صادرات چه زمانی باید انجام شود؟
وی افزود: سال قبل، ۲۸ میلیون تن فولاد در کشورمان تولید شده است و امسال میزان تولید فولاد به بالای ۳۰ میلیون تن خواهد رسید، البته از این مقدار ۲ میلیون تن هم در بخش اسلب نبوده است، اما در بخش شمش بلوم رشد تا اینجای سال ۲ میلیون تن افزایش حجم تولید نسبت به سال گذشته اتفاق افتاده است و اگر دولت می‌خواهد صادرات شمش بلوم را طبق این شیوه‌نامه ۲۰ درصد کاهش دهد، یعنی مقدار صادرات این شمش نسبت به سال گذشته ۱٫۲ میلیون تن کمتر خواهد شد که این میزان شمش به همراه ۲ میلون تن بیشتر تولیدشده در سال جاری، در صورت جلوگیری از صادرات روی دست تولیدکننده آن خواهد ماند.
صادرات میلگرد امکان‌پذیر نیست
شهرستانی با طرح این سوال که دولت چه فکری برای این مازاد تولید کرده است، اظهار داشت: آیا با این ۳٫۲ میلیون تن مازاد شمش باید آن‌قدر قیمت محصولات فولادی در بازار داخلی کاهش پیدا کند که نوردکاران مقاطع را با قیمت‌هایی پایین‌تر از نرخ صادراتی شمش صادر کنند؟ این در حالی است که میلگرد ایران را فقط دو کشور عراق و افغانستان می‌خرند که این دو کشور با توجه به تعرفه‌هایی که برای واردات وضع کرده‌اند، قادر به خرید این حجم از میلگرد ایران نیستند؛ بنابراین می‌توان گفت موضوع صادرات میلگرد منتفی است و چون در بازار داخلی هم در این حد مشتری وجود ندارد، پس محصولات فولادی روی دست تولیدکنندگان باقی خواهد ماند و بازار فولاد در صورت اجرای این مصوبه دچار رکود خواهد شد.
عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد با ابراز تاسف از ابلاغ این مصوبه تصریح کرد: من واقعا اطلاعی از اینکه این مصوبه با مشورت چه کسانی و توسط چه افرادی نوشته و تایید شده است، ندارم؛ اما ابلاغ این مصوبه برای صنعت فولاد کشور جای تاسف دارد و شکی وجود ندارد که این شیوه‌نامه با قانون تجارت مغایرت نیز دارد. همچنین باید توجه داشت بعضی از انواع فولاد هم مشتری محدود دارد و اصلا چطور قرار است این محصولات خاص در بورس کالا عرضه شود؟
وی با انتقاد از تعیین قیمت محصولات فولادی منطقه CIS به عنوان نرخ مبنای فولاد در ایران براساس شیوه‌نامه جدید دولت نیز گفت: دلیل این تغییر مبنا را باید از همان کسانی پرسید که این نظرها را داده و چنین تصمیمی را گرفته و ابلاغ کرده‌اند. قطعا این موضوع هم مشکلاتی را در بازار فولاد کشور ایجاد خواهد کرد.
شهرستانی با اشاره به کاهش حجم کف خرید از ۲۰۰ تن به ۲۰ تن در این مصوبه اضافه کرد: آنهایی که این مصوبه را ابلاغ کرده‌اند باید ببینند آیا این اتفاق شدنی است یا خیر؟ چراکه هر فرآیندی ساختار خودش را دارد و در فضایی که محصولات فولادی با کانتینرهای چند ۱۰۰ تنی مبادله می‌شد، حالا می‌خواهند با ایجاد یک رانت جدید مبادلات محصولات فولادی را انجام دهند. با این روندها نقش تجار بازار فولاد مثلا اعضای اتحادیه‌های فروشندگان آهن بسیار کمرنگ خواهد شد و معلوم نیست آنها باید چه کار کنند؟
عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد در پایان تاکید کرد: به دلیل شیوع ویروس کرونا، عملا تا کارشناسی‌ها صورت بگیرد و این شیوه‌نامه وارد فرآیندهای اجرایی شود، هیچ اتفاق عمل مطلوبی نخواهد افتاد و به نظرنمی‌رسد حداقل تا سه ماه آینده مشکلی از زنجیره فولاد کشور حل شود؛ زیرا با این دستورالعمل‌های غیر کارشناسی فقط کلاف مشکلات صنعت فولاد پرگره‌تر از قبل خواهد شد و تنها راه حل هم آزاد کردن این صنعت از این مسائل دستوری است.