مهندس حامد شفیع‌ها، رئیس هیات‌مدیره شرکت فولاد فراطرح، در گفت‌وگویی اظهار داشت: مهم‌ترین مسئله این روزهای صنعت فولاد کشور، «قفل‌شدگی» معاملات فولاد در بازار داخلی و کاهش شدید «تقاضای موثر» خصوصاً برای محصولات طویل فولادی است که نتیجه مستقیم چندین سال رکود تورمی در اقتصاد ایران است. غلبه بر این چالش و تهدید بزرگ، صرفاً با ابزارهای تنظیم بازاری ممکن نیست و جداً نیاز است که سیاست‌های تحریک تقاضا در ابعاد گسترده در دستور کار دولت قرار گیرد.
حامد شفیع‌ها در پاسخ به این سوال که مهم‌ترین تهدید صنعت فولاد کشور در حال حاضر چیست گفت: برخلاف رویکرد نهادهای دولتی مثل وزارت صمت و نظر برخی از نمایندگان مجلس که بر این پایه استوار است که مشکل فعلی صنعت فولاد، مسائل مربوط به بازار است و گمان می‌کنند که راه‌حل آن نیز سیاست‌های تنظیم بازاری و صدور شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های متعدد تنظیم بازار فولاد است، بنده معتقدم که اصلِ مشکل جای دیگری نهفته است. در واقع، مشکل نه طرفِ عرضه، بلکه در طرف تقاضا و آن هم «تقاضای موثر و واقعی» است.
سایه سنگین رکود تورمی بر بازار فولاد
رئیس هیئت مدیره شرکت فولاد فراطرح خاطرنشان ساخت: آثار رکود تورمی بر صنعت ساختمان به‌وضوح قابل مشاهده است و این رکود باعث شده تا مصرف سرانه محصولات فولادی در کشور بسیار پایین‌تر از استانداردهای جهانی باشد. بنا به آمارهای منتشرشده توسط مرکز آمار، ارزش افزوده بخش ساختمان که در سال ۱۳۹۰، ۳۴.۴ هزار میلیارد تومان بوده، به قیمت ثابت سال ۹۰، در سال ۱۳۹۸ به ۲۹ هزار میلیارد تومان رسیده و در این دوره طولانی ما شاهد رشد منفی ۱۵.۷ درصدی در این بخش مهم اقتصاد کشور بوده‌ایم! طبیعی است که این بیماری رکود شدید تورمی در بخش ساختمان، جایی یقه صنعت فولاد را بگیرد و مانع از رشد صنعت فولاد کشور شود.
حامد شفیع‌ها افزود: در واقع، رکود تورمی در اقتصاد ایران باعث شده تا مصرف سرانه محصولات فولادی در ایران بسیار پایین باشد. بنا به آمارهای انجمن جهانی فولاد، مصرف ظاهری سرانه محصولات فولادی در ایران در تمام سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹ کمتر ۲۶۰ کیلوگرم در سال و در سال ۲۰۱۹، تنها ۲۲۳ کیلوگرم بوده است. این در حالی است که در همین سال ۲۰۱۹، مصرف ظاهری سرانه محصولات فولادی در چین ۶۳۳ کیلوگرم، در کره جنوبی ۱۰۳۹ کیلوگرم، در آلمان ۴۱۸ کیلوگرم و حتی در ترکیه ۳۱۳ کیلوگرم بوده است. این امر نشان می‌دهد که ما تا چه اندازه از قافله رشد و رونق اقتصادی عقب افتاده‌ایم.
پنهان شدن تقاضای واقعی زیر نقاب تقاضای سوداگرانه
وی تأکید کرد: از سال ۹۷ به این‌سو، تقاضای سوداگرانه‌ای که در بازار فولاد به دلیل جهش نرخ ارز روی داد باعث شد تا سیاست‌گذاران و مسئولان بخش صنعت، فاجعه تقاضای واقعی برای محصولات فولادی را نبینند و لذا فکری نیز به حال این فاجعه نشد. اما بعد از مشخص شدن نتیجه انتخابات آمریکا در آبان ماه، به یکباره ضعف شدید تقاضای واقعی خود را نشان داد و معاملات در بازار داخلی، به‌معنای واقعی کلمه قفل شد. این قفل اکنون تنها با کلید تحریک تقاضا باز می‌شود.
اشتباه در سیاست‌گذاری صنعت فولاد
رئیس هیات‌مدیره شرکت فولاد فراطرح عنوان کرد: در حال حاضر شاهدیم که دولت و مجلس با هم یک مسابقه گذاشته‌اند تا با ابلاغ شیوه‌نامه‌ها یا تصویب طرح‌هایی بازار فولاد را تنظیم کنند! اما مسئله این است که باید برای تحریک تقاضا برای فولاد و رونق بخش‌هایی نظیر ساختمان کاری کرد. تا وقتی صنایع مصرف‌کننده فولاد، وارد دوره‌ای از رشد و رونق شتابان نشوند، نمی‌توان به استحکام صنعت فولاد و رشد پایدار آن دل بست.
مهندس شفیع‌ها در پاسخ به این سوال که آیا شما مخالف تدوین دستورالعمل‌های تنظیم بازار فولاد هستید، اظهار داشت: بنده به‌عنوان یک فعال صنعت و بازار فولاد، به‌هیچ‌وجه مخالفتی با تلاش‌ها برای تنظیم بازار فولاد ندارم. مخالفت من تنها با نگاه یکسویه به مسئله تنظیم بازار فولاد است. در واقع، بنده روش‌های تنظیم بازاری را برای مقابله با هیجانات مقطعی قیمت‌ها در بازار فولاد ضروری می‌دانم؛ اما در کنار سیاست‌های تنظیم بازاری تأکید دارم که ما باید نگاه بلندمدت و استراتژی کلان صنعتی برای تحریک تقاضا در حوزه‌هایی که مصرف‌کننده محصولات فولادی هستند، داشته باشیم. مسئله فقط راه‌کارهای تجاری از سنخ دستورالعمل‌های تنظیم بازار نیست بلکه برای تداوم رشد صنعت فولاد باید دنبال راه‌کارهای صنعتی درازمدت و هدایت هدفمند نقدینگی به بخش‌های مصرف‌کننده فولاد باشیم. این راه‌کارهای صنعتی می‌تواند شامل تحریک تقاضا در بخش ساختمان، تولید لوازم خانگی و تولید خودرو و افزایش قابل توجه بودجه عمرانی دولت باشد.
توسعه اقتصادی کشور و ابزار صنعت فولاد
وی تصریح کرد: همان‌طور که با آمار شرح دادم، بخش ساختمان سال‌ها است که در رکود است و بودجه عمرانی دولت نیز مدت‌ها است که در قواره اقتصاد ایران و جمعیت ۸۴ میلیونی آن نیست. تداوم این روند، اقتصاد کشور را به شدت نامتوازن خواهد کرد و به دلیل مشکلاتی نظیر بیکاری و مسئله مسکن، بحران اقتصادی با بحران اجتماعی نیز عجین خواهد شد. ما ابزارهای لازم برای توسعه اقتصادی پایدار و متوازن و توأم با عدالت اجتماعی را در اختیار داریم. بنابراین، باید از این ابزارها که یکی از مهم‌ترین آن‌ها صنعت فولاد و ظرفیت بالای تولید محصولات فولادی است، در جهت این توسعه استفاده کنیم.
رئیس هیات‌مدیره شرکت فولاد فراطرح گفت: تمام کشورهای پیشرفته یا کشورهایی در حال توسعه‌ای که به سرعت توانسته‌اند یک اقتصاد قدرتمند بسازند، سیاست‌هایی را در جهت تحریک تقاضا در داخل و ایجاد یک بازار داخلی بزرگ و یک طبقه متوسط مرفه دنبال کرده‌اند. ما ابزارهای چنین سیاستی را در اختیار داریم. چرا ظرفیت استفاده نشده کشور در تولید میلگرد در همین سال ۹۸ باید ۶۵ درصد باشد و مصرف سرانه فولاد ما باید بسیار پایین باشد؟ این به هیچ‌وجه زیبنده کشور ما نیست. از تمام این ظرفیت‌ها می‌توان در جهت رونق بخش ساختمان استفاده کرد. متأسفانه ظرفیت‌های بزرگ صنعت فولاد کشور که یک فرصت برای توسعه پایدار و مبارزه با فقر و حل مشکلاتی نظیر مسئله مسکن هستند، معطل و بلااستفاده مانده است و حتی تداوم این وضعیت، تولیدکنندگان محصولات فولادی کشور را تهدید میکند.
به‌کارگیری ظرفیت‌های خالی واحدهای تولیدی
مهندس شفیع‌ها یادآور شد: ما در شرکت فولاد فراطرح به نوبه خود تلاش کرده‌ایم تا آنجا که می‌توانیم برخی ظرفیت‌های خالی صنعت فولاد را فعال کنیم و در این راستا بنا به تجربه‌ای که اندوخته‌ایم و سرمایه انسانی توانمندی که در اختیار داریم، آماده همکاری با تمام شرکت‌های فولادی هستیم. با این وجود، باید تأکید کنم که صنعت فولاد کشور و فراتر از آن اقتصاد کشور، نیاز به‌کارگیری سیاست‌های تحریک تقاضا از طرف دولت، خصوصاً در بخش ساختمان دارد.
وی ادامه داد: همان‌طور که عرض کردم از سال ۱۳۹۰ تاکنون، در مجموع رشد بخش ساختمان منفی بوده و تداوم این روند برای اقتصاد ایران مهلک است. متأسفانه دولت تدبیر و امید به‌هیچ‌وجه کارنامه موفقی در بخش ساختمان نداشته و این امر مصرف واقعی محصولات فولادی را بیش از پیش کاهش داده است. اکنون که در اواخر عمر «کمپین فشار حداکثری دولت آمریکا» قرار داریم، باید تقاضا در بخش ساختمان با پروژه‌های وسیع تحریک شود تا پابه‌پای آن مصرف محصولات فولادی در کشور نیز افزایش یابد و همچنین مسئله مهم مسکن حل شود.
رئیس هیات‌مدیره شرکت فولاد فراطرح در پایان تأکید کرد: ایجاد ثبات در بازار فولاد که دغدغه مسئولان کشور است، کار ساده‌ای است. برای ایجاد ثبات در بازار فولاد اولاً باید نوسانات مخربِ نرخ ارز را مهار کرد و ثانیاً باید سازوکار عرضه و تقاضا در بازار را محترم شمرد. لذا ثبات در بازار فولاد نیاز به تعدد دستورالعمل‌ها، که اغلب و ضدونقیض نیز هستند، ندارد. پابه‌پای این موضوع و حتی مهم‌تر از آن، باید به‌منظور حل مشکلات اقتصاد کشور و ایجاد رونق، تقاضا در بخش‌های مختلف را تحریک کرد تا مصرف فولاد در کشور به استانداردهای جهانی نزدیک شود و ظرفیت‌های صنعت فولاد به کمک توسعه پایدار و عدالت اجتماعی در کشور بیاید.