کیوان جعفری طهرانی، تحلیل‌گر ارشد فولاد و صنایع معدنی در تحلیلی اختصاصی برای چیلان چشم‌انداز بازار فولاد و سنگ آهن را با تمرکز بر اقدامات و برنامه‌های دولت چین بررسی کرد. جعفری طهرانی می‌گوید: «چین در سال ۲۰۲۱ قصد دارد ظرفیت تولید فولاد خود از کوره‌های قوس الکتریکی را ۶۰ میلیون تن افزایش داده و به همین میزان از ظرفیت تولید فولاد خود از طریق کوره‌های بلند بکاهد. حذف بازگشت مالیات بر ارزش افزوده به صادرکنندگان محصولات فولادی (که نرخ آن ۱۳ درصد بود)، همگی در راستای کاهش واردات سنگ آهن و کنترل صادرات محصولات فولادی توسط دولت چین ارزیابی می‌شود».
متن کامل یادداشت تحلیلی کیوان جعفری طهرانی به شرح زیر است:
شکی نیست که چین به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده فولاد و به‌عنوان بزرگترین مصرف‌کننده مواد خام در دنیا، بیش از هر کشور دیگری بر بازار فولاد و سنگ آهن، تأثیرگذار است. چین با عملکرد موفق اقتصادی و ثبت رشد بالای ۶ درصدی در سه‌ماهه پایانی سال ۲۰۲۰، رشد اقتصادی منفی در سه‌ماهه اول و دوم سال ۲۰۲۰ را خنثی کرد و در مجموع موفق به تحقق رشد اقتصادی بیش از ۲ درصدی در سال ۲۰۲۰ شد.
عملکرد چین در سه‌ماهه پایانی سال ۲۰۲۰ نشان می‌داد که باید منتظر باشیم این کشور سال ۲۰۲۱ را با توان و انرژی بالای اقتصادی آغاز کند. در عمل، در سال جاری میلادی تقاضای چین برای فولاد افزایش یافت و این کشور عوارض قراضه آهنی را از اول ماه فوریه ۲۰۲۱ به صفر رساند تا سهم استفاده از قراضه در تولید فولاد خود را افزایش دهد. چین در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ تنها حدود ۴۰۰ هزار تن قراضه در سال وارد می‌کرد. سهم مصرف قراضه آهنی در کوره‌های قوس الکتریکی ۱۰ الی ۱۲ درصد و حداکثر ۱۵ درصد است و چین در سال ۲۰۲۱ قصد دارد ظرفیت تولید فولاد خود از کوره‌های قوس الکتریکی را ۶۰ میلیون تن افزایش داده و به همین میزان از ظرفیت تولید فولاد خود از طریق کوره‌های بلند بکاهد. چین در ماه آوریل ۲۰۲۱ توانست در اقدامی غیر منتظرانه مصرف شارژ آهن قراضه در کوره های قوس الکتریکی خود به رقم غیر قابل پیش بینی ۲۵.۳۸ درصد خوراک ورودی برساند که در دنیا بی نظیر است!
حرکت چین به سمت صنعت فولاد سبز
برنامه دولت چین این است که از سال ۲۰۲۳، تکنولوژی جدید فولاد سبز را که از هیدروژن به‌عنوان سوخت جهت احیا استفاده میکند، جایگزین کوره‌های بلند کند و از سال ۲۰۳۰ نیز این تکنولوژی جایگزین کوره‌های قوس الکتریکی خواهد شد. بزرگترین فولاد ساز چین و جهان یعنی شرکت بائو‌وو اعلام کرده در سال ۲۰۲۳ به ظرفیت کامل تولید فولاد سبز خواهد رسید. به عبارتی بالغ بر ۱۵۰ میلیون تن در سال فولاد تولیدی این فولادساز، ۷ سال زودتر از برنامه طرح جامع فولاد چین، سبز خواهد شد. چین به دنبال این است که تا سال ۲۰۳۰، ۹۰ درصد و تا سال ۲۰۵۰، ۱۰۰ درصد صنعت فولاد خود را به صنعت فولاد سبز تبدیل کند.
چشم‌انداز قیمت‌ها در بازار فولاد در سال ۲۰۲۱
قیمت‌ها در بازار فولاد در حال حاضر وضعیت بسیار خوبی دارد و برای سال ۲۰۲۱، با توجه به تقاضای بالا، کاهشی در بازار فولاد پیش‌بینی نمی‌شود. پیش بینی ها حاکی است که مشابه نیمه اول سال ۲۰۰۸ میلادی و قبل از بحران مالی جهانی که شمش فولاد به ۱,۲۰۰ دلار و اسلب به ۱,۰۰۰ دلار رسید، امسال احتمال رسیدن اسلب به ۱,۲۰۰ دلار و بیلت به ۱,۰۰۰ دلار (برعکس سال ۲۰۰۸) وجود دارد. علت اصلی افزایش بیشتر قیمت اسلب نسبت به بیلت در مقایسه با سال ۲۰۰۸، افزایش مصرف مقاطع تخت در دنیا بجای مقاطع طویل است، به عبارتی تکنولوژی مصرف طی ۱۳ سال گذشته بهینه شده است. چین از اول ماه می، عوارض واردات فولاد خام را حذف کرده است و این فرصت خوبی برای فولادسازان ایرانی است که از فرصت موجود، بهترین استفاده را ببرند.
وضعیت قیمت‌های سنگ آهن در بازار جهانی
قیمت سنگ آهن در ماه می با افزایش خیره‌کننده، رکوردهای تاریخی جدیدی را ثبت کرد و قیمت سنگ آهن با خلوص ۶۲ درصد پس از فتح کانال قیمتی ۲۰۰ دلاری حتی اخیراً در تاریخ ۱۰ می به ۲۳۰ دلار به ازای هر تن رسیده است. وابستگی چین به واردات سنگ آهن از استرالیا در سال‌های اخیر افزایش یافته است. این کشور در سال ۲۰۱۳، حدود ۶۲ درصد سنگ آهن خود را از استرالیا وارد می‌کرد ولی در ماه آوریل سال جاری میلادی، سهم استرالیا از واردات سنگ آهن چین به ۷۸ درصد رسید. تنش بین چین و استرالیا که از اکتبر سال ۲۰۲۰ و بر سر ایجاد محدودیت غیر رسمی واردات زغال سنگ از استرالیا توسط پکن شروع شد، همچنان ادامه دارد اما این تنش به کاهش واردات سنگ آهن از استرالیا منجر نشده و نخواهد شد. در بلندمدت چین به دنبال کنترل بازار جهانی سنگ آهن و کاهش وابستگی به استرالیا است. حذف تعرفه‌های واردات فولاد خام و حذف بازگشت مالیات بر ارزش افزوده به صادرکنندگان محصولات فولادی (که نرخ آن ۱۳ درصد بود)، همگی در راستای کاهش واردات سنگ آهن و کنترل صادرات محصولات فولادی توسط دولت چین ارزیابی می‌شود.
چین هنوز موفق به کنترل قیمت‌ها در بازار سنگ آهن نشده، اما در نیمه دوم سال ۲۰۲۱ پیش‌بینی می‌شود که شاهد کاهش حدوداً ۱۰ الی ۱۵ درصدی قیمت سنگ آهن در بازارهای جهانی باشیم. تا پایان سال ۲۰۲۱، با عملی شدن برنامه‌های کوتاه‌مدت دولت چین حتی ممکن است قیمت سنگ آهن عیار ۶۲ درصد نسبت به قیمت‌های فعلی، حدود ۴۰ دلار به ازای هر تن هم پایین بیاید.
چین برنامه‌هایی برای سرمایه گذاری و افزایش تولید سنگ آهن از آفریقای غربی دارد که در سال ۲۰۲۵ وارد مدار می‌شوند و تولید سنگ آهن در آن منطقه به سالانه ۱۵۰ میلیون تن می‌رسد. وقتی در مورد سنگ آهن صحبت می‌کنیم، نباید فراموش کرد که در مورد کالایی حرف می‌زنیم که در حال حاضر عرضه جهانی آن با محدودیت مواجه است. پس از حوادث شکست سد باطله در برزیل در اکتبر ۲۰۱۵ (معدن سامارکو) و فوریه ۲۰۱۹ (معدن واله)، تولید سنگ آهن این کشور کاهش یافت. هند نیز عمده سنگ آهن تولیدی خود را به مصرف داخلی می‌رساند. صادرات سنگ آهن ایران نیز طی طول دو سال گذشته در مقیاس جهانی عدد بالایی نبوده هر چند در سال ۲۰۱۳ به حداکثر میزان خود یعنی ۲۱.۵ میلیون تن رسید ولی پس از آن هر ساله کاهش یافت. بنابراین، با محدودیت طرف عرضه نباید انتظار ریزش شدید قیمت سنگ آهن در سال ۲۰۲۱ مشابه نیمه دوم سال ۲۰۰۸ را داشت.