شرایط اعطای تسهیلات ارزی صندوق توسعه

نظام‌نامه ضوابط و شرایط اعطای تسهیلات ارزی صندوق توسعه ملی تعیین شد.

نظام‌نامه ضوابط و شرایط اعطای تسهیلات ارزی صندوق توسعه ملی تصویب شد.

براین اساس آمده است: با استناد به ماده 84 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و تفویض اختیار مورخ 27/11/1392 هیأت امنای صندوق، نظام‌نامه ضوابط و شرایط اعطای تسهیلات ارزی از محل منابع صندوق توسعه ملی در قالب (12) بخش، (60) بند و (18) تبصره به شرح ذیل می‌باشد:

الف_ بانک مرکزی موظف است منابع موضوع اجزا یک الی هشت بند (ح) ماده (84) قانون را به حساب صندوق نزد خود به شرح و ترتیبات مندرج در ماده (84) قانون واریز نموده و بدون مجوز کتبی صندوق هیچ وجهی از حساب/ حساب‌های صندوق برداشت ننماید.

تبصره 1: بازپرداخت اصل و سود تسهیلات پرداختی از محل منابع صندوق توسط بانک‌های عامل به حساب صندوق نزد بانک مرکزی واریز و مجددا در جهت اهداف صندوق به کار گرفته خواهد شد.

تبصره 2: بانک مرکزی موظف است به موجودی حساب صندوق نزد خود، هر سه ماه یک بار سود روز‌شمار به ارز مربوطه محاسبه و به حساب صندوق واریز نماید. نرخ سود مذکور معادل میانگین نرخ سود سپرده‌های بانک مرکزی در بازارهای خارجی تعیین می‌شود.

منابع صندوق در قالب قرارداد عاملیت با رعایت مفاد این نظام‌نامه، توسط بانک‌های عامل به متقاضیان سرمایه‌گذاری در بخش‌های خصوصی، تعاونی و بنگاه‌های اقتصادی متعلق به موسسات عمومی غیردولتی اختصاص می‌یابد.

بانک مرکزی متعاقب اعلام و اجازه صندوق نسبت به صدور گواهی مسدودی ارزی برای طرح‌های تصویب شده در ارکان اعتباری بانک‌های عامل اقدام خواهد نمود.

بانک‌های عامل موظف‌اند در چارچوب اولویت‌های اعلام شده از سوی صندوق نسبت به پذیرش طرح و فعالیت‌ها اقدام نمایند.

نوع ارز و واحد پولی محاسبات

الف_ واحد پولی محاسبات، دلار آمریکا است.

ب_ پرداخت تسهیلات از محل منابع صندوق، بر اساس ارز مورد نیاز به دلار آمریکا یا هر ارز قابل تبدیل دیگر که توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود، امکان‌پذیر خواهد بود.

تبصره 1: بازپرداخت تسهیلات ارزی به همان ارزی خواهد بود که به متقاضی پرداخت شده است.

تبصره 2: نرخ تسعیر در هر مورد که ضرورت پیدا کند معادل نرخ روز برابری بین‌المللی ارز بر اساس اعلام بانک مرکزی در روز پرداخت و بازپرداخت حسب مورد خواهد بود. کارمزد تسعیر ارز به سایر ارز‌ها به عهده گیرنده تسهیلات می‌باشد.

تبصره 3: بانک عامل مکلف است اقرار‌نامه‌ای مبنی بر درک و پذیرش ریسک تغییرات نرخ ارز از متقاضی دریافت و در پرونده اعتباری آن درج نماید.

فعالیت‌های قابل قبول

فعالیت‌های قابل قبول عبارتند از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری اولویت‌دار در بخش‌ها و زیربخش‌های تولیدی و صنعتی، معدنی، نفت، گاز، پتروشیمی، آب، برق، انرژی، مسکن و ساختمان، کشاورزی و منابع طبیعی، محیط زیست، حمل و نقل، ارتباطات و فناوری اطلاعات، صادرات کالاها و خدمات ایرانی به بازارهای هدف، صدور خدمات فنی_ مهندسی، گردشگری، هتلداری، بهداشت و درمان و آموزش.

تبصره 1: اعطای تسهیلات به سایر طرح‌ها و فعالیت‌ها منوط به اخذ تایید‌یه از هیأت عامل می‌باشد.

تبصره 2: طرح‌ها و فعالیت‌های سرمایه‌گذاری در منطق آزاد تجاری_ صنعتی و ویژه اقتصادی با رعایت اساسنامه صندوق و این نظامنامه بلامانع است.

اشخاص مجاز

اشخاص مجاز به عنوان متقاضی استفاده از تسهیلات صندوق عبارتند از:

الف_ تمام اشخاص حقیقی ایرانی دارای اهلیت و مجوزهای قانونی لازم از مراجع ذی‌ربط که بر اساس مقررات بانک مرکزی منعی برای دریافت تسهیلات بانکی ندارند.

ب_ تمام اشخاص حقوقی خصوصی و تعاونی ثبت‌شده در ایران و بنگاه‌های اقتصادی وابسته به موسسات عمومی غیردولتی دارای اهلیت که مطابق اساسنامه خود فعالیت نموده و بر اساس مقررات بانک مرکزی منعی برای دریافت تسهیلات بانکی ندارند.

تبصره 1: پرداخت تسهیلات به موسسات و شرکت‌هایی مجاز است که حداقل هشتاد درصد (80%) سهام یا سهم‌الشرکه آن‌ها مستقیم و یا با واسطه اشخاص حقوقی متعلق به اشخاص حقیقی باشد.

تبصره 2: پرداخت تسهیلات به اشخاص و بنگاه‌های اقتصادی که صرف‌نظر از نوع مالکیت، بیش از بیست درصد (20%) اعضاء هیأت مدیره آن‌ها توسط مقامات دولتی تعیین می‌شوند ممنوع است.

تبصره 3: موسسات و شرکت‌هایی که اکثریت مطلق سهام آن‌ها متعلق به موسسات عمومی و عام‌المنفعه نظیر موقوفات، صندوق‌های بیمه‌ای و بازنشستگی و موسسات خیریه عمومی است، در حکم موسسات و شرکت‌های وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی هستند.

ج_ موسسات و شرکت‌هایی که به صورت مشترک به سرمایه‌گذاران خارجی فعالیت می‌نمایند.

د_ خریداران خارجی کالاها و خدمات ایرانی در بازارهای هدف صادراتی.

تبصره: تسهیلات مذکور صرفا برای خرید کالا و خدمات ایرانی در قالب اعتبار خریدار خواهد بود.

هـ صادر‌کنندگان خدمات فنی و مهندسی (منوط به ارائه تاییدیه کمیته ماده 19 آئین‌نامه اجرایی حمایت‌های دولت از صادر‌کنندگان خدمات فنی و مهندسی).

و_ استفاده مجدد از منابع صندوق توسط اشخاص حقیقی و حقوقی منوط به بازپرداخت اقساط و تسویه کامل تسهیلات اعطایی قبلی می‌باشد.

نرخ بازده مورد انتظار

نرخ بازده طرح‌های تولیدی و سرمایه‌گذاری برای بخش آب و کشاورزی حداقل ده درصد (10%) و برای سایر بخش‌ها و زیربخش‌ها حداقل پانزده بیست درصد (15%) تعیین می‌گردد.

سود، وجه التزام

الف_ نرخ سود مورد‌انتظار تسهیلات اعطایی به اشخاص مجاز به شرح نرخ مندرج در قراردادهای عاملیت با بانک‌های عامل خواهد بود.

ب_ وجه التزام طبق آخرین مقررات و آیین‌نامه‌های ابلاغی از سوی بانک مرکزی خواهد بود.

تبصره: سود تسهیلات اعطایی از تاریخ برداشت منابع از حساب صندوق نزد بانک مرکزی محاسبه و توسط بانک عامل پرداخت می‌گردد.

سایر الزامات

الف_ تسهیلات ارزی اعطایی به هر طرح از محل منابع صندوق حداکثر معادل بخش ارزی هزینه‌های سرمایه‌گذاری طرح خواهد بود.

ب_ به استناد تبصره (2) ذیل بند (ط) ماده (84) قانون، اعطای تسهیلات موضوع این نظام‌نامه فقط به صورت ارزی است و سرمایه‌گذاران استفاده کننده از این تسهیلات اجازه تبدیل ارز به ریال را در بازار داخلی ندارند. این موضوع باید در قرارداد بانک عامل با متقاضی استفاده کننده از منابع صندوق تاکید و ضمانت اجرایی مناسب نیز پیش‌بینی شود.

تبصره: گشایش اعتبار اسنادی داخلی ارزی و یا هرگونه روش پرداخت دیگری که منجر به پرداخت ارز در داخل کشور شود ممنوع است.

سقف‌های مجاز تسهیلاتی صندوق برای اشخاص حقیقی و حقوقی در چارچوب مفاد قرارداد عاملیت منعقده و در صورت عدم تصریح در آن، در چارچوب مقررات بانک مرکزی خواهد بود.

رعایت مفاد «قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تامین نیازهای کشور و تقویت صادرات، مصوب 1/5/1391» برای تمام استفاده‌کنندگان از تسهیلات موضوع این نظام‌نامه الزامی است.

اعطای تسهیلات به اشخاص حقوقی مجاز، مشروط به آن است که نسبت حقوق صاحبان سهام به مجموع دارایی‌های شرکت (نسبت مالکانه) در زمان تسلیم درخواست به بانک عامل و هر مقطع زمانی از بیست درصد (20%) کمتر نباشد.

منابع صندوق صرفا در چارچوب اولویت‌های اعلام شده از طرف صندوق به طرح‌ها و فعالیت‌های دارای توجیه اختصاص خواهد یافت.

بانک عامل ملزم به دقت در برآورد دقیق و صحیح از میزان کل هزینه مورد‌نیاز فعالیت یا طرح در تمامی مراحل طراحی، ساخت و بهره‌برداری می‌باشد، به طوریکه فعالیت یا طرح با اعتبار اختصاص یافته در مدت زمان پیش‌بینی شده در قرارداد فی‌مابین متقاضی و بانک عامل به اتمام برسد. در صورت عدم تکمیل طرح یا فعالیت، صندوق مسئولیتی در قبال تامین اعتبارات تکمیلی اینگونه طرح‌ها و فعالیت‌ها نخواهد داشت.

پرداخت تسهیلات به بنگاه‌های اقتصادی متعلق به موسسات عمومی غیردولتی و شرکت‌های تابعه و وابسته در سقف بیست درصد (20%) منابع صندوق مجاز است.

بانک مرکزی موظف است بر اساس مفاد قرارداد عاملیت صندوق با بانک عامل، در صورت تاخیر بانک عامل در بازپرداخت اقساط مربوط به تسهیلات صندوق، حسب اعلام صندوق نسبت به برداشت مبلغ اصل، سود و وجه التزام تسهیلات پرداختی به نفع صندوق، از حساب/ حساب‌های بانک عامل اقدام نماید.

سهم آورده متقاضی

الف- سهم آورده متقاضی اعم از شخص حقیقی یا حقوقی در هر طرح حداقل معادل بیست و پنج درصد (25%) کل هزینه‌های ریالی و ارزی طرح بر مبنای ارزیابی فنی، مالی و اقتصادی بانک عامل خواهد بود.

تبصره: سهم آورده متقاضی نمی‌تواند از محل منابع استقراضی وابسته به طرح باشد.

ب_ سهم آورده متقاضی در طرح‌های تعاونی حداقل معادل بیست درصد (20%) کل هزینه‌های ارزی و ریالی طرح خواهد بود.

ج_ سهم آورده متقاضی در طرح‌های بخش آب و کشاورزی حداقل معادل بیست درصد (20%) کل هزینه‌های ارزی و ریالی طرح خواهد بود.

د_ سهم آورده متقاضی برای طرح‌های صادراتی اعم از صادرات کالا و خدمات حداقل معادل بیست درصد (20%) کل هزینه‌های ارزی و ریالی طرح خواهد بود.

هـ_ سهم آورده متقاضی در مناطق کمتر توسعه‌یافته حداقل ده درصد (10%) کل هزینه‌های ارزی و ریالی طرح خواهد بود.

و_ سهم آورده بنگاه‌های اقتصادی وابسته به موسسات عمومی غیردولتی حداقل سی و پنج درصد (35%) هزینه‌های ارزی و ریالی طرح خواهد بود.

ز_ سهم آورده متقاضی جهت استفاده از تسهیلات سرمایه در گردش طبق آخرین ضوابط و مقررات ابلاغی بانک مرکزی خواهد بود.

تبصره: اولویت پرداخت تسهیلات به طرح‌هایی است که سهم آورده متقاضی و اشتغال‌زایی بیشتری داشته باشند (به استثنای طرح‌های مربوط به مناطق کمتر توسعه‌یافته).

مدت تسهیلات

الف_ مدت‌ زمان لازم برای دوره اجرا تا بهره‌برداری آزمایشی از طرح‌ها حداکثر 3 سال، دوره تنفس حداکثر 6 ماه و دوره باز‌پرداخت تسهیلات اعطایی حداکثر 5 سال خواهد بود. در هر حال با احتساب مجموع دوره‌های اجرا، بهره‌برداری، تنفس و باز‌پرداخت نبایستی از 8 سال تجاوز نماید.

تبصره 1: مدت‌ زمان لازم برای دوره اجرا و بهره‌برداری برای طرح‌های واقع در مناطق کمتر توسعه یافته در مجموع 2 سال بیشتر از مدت‌زمان‌های مذکور در این بند می‌‌باشد.

تبصره 2: مجموع دوره تامین مالی برای اعطای تسهیلات خرید در قالب اعتبار خریدار به طرف‌های خریدار کالا و خدمات ایرانی (موضوع جزء «3» بند «ط» ماده 84 قانون) حداکثر دو سال و برای صدور خدمات فنی _ مهندسی (موضوع جزء «2» بند «ط» ماده (84) قانون) با توجه به نوع و ماهیت آن حداکثر هشت سال (با تشخیص بانک عامل) تعیین می‌گردد.

تبصره 3: مدت‌ زمان تسهیلات سرمایه در گردش یک سال بوده و حداکثر ظرف مدت یک سال از زمان پرداخت تسویه خواهد شد.

تبصره 4: پرداخت تسهیلات از منابع صندوق توسط بانک عامل، به فعالیت‌ها و طرح‌های مصوب در ارکان اعتباری بانک عامل، بسته به ماهیت فعالیت به صورت یکجا (دفعتا واحد) و یا مرحله‌ای و متناسب با پیشرفت فیزیکی هر طرح صورت خواهد گرفت.

ب_ در صورتی که تسهیلات پرداختی به صورت تلفیقی (منابع داخلی بانک عاملی و منابع صندوق) باشد، شرایط و ضوابط موضوع این نظام‌نامه (اعم از نرخ سود، سهم آورده، مدت‌زمان بازپرداخت و ...) صرفا ناظر به منابع صندوق بوده و بانک عامل می‌تواند در مورد بخشی از منابع که خارج از منابع صندوق تجهیز نموده است وفق ضوابط و مقررات خود عمل نماید.

مسئولیت‌ها و تعهدات بانک عامل

بر اساس قرارداد عاملیت، بانک‌ها ملزم به رعایت موارد ذیل می‌باشند:

الف_ ایجاد واحد پذیرش، بررسی و نظارت بر طرح‌های متقاضیان سرمایه‌گذاری.

ب_ تجهیز واحد‌های پذیرش، بررسی و نظارت بانک عامل از نظر تخصص‌های فنی، مالی و اقصتادی مورد نیاز.

ج_ اطلاع‌رسانی به هنگام، کافی و عام‌ دستورالعمل‌ها و مقررات مربوط به اعطاء و بازپرداخت تسهیلات از منابع صندوق به متقاضیان و نیز اطلاع‌رسانی در خصوص طرح‌های مصوب از طریق تارنمای بانک عامل.

د_ اعتبار‌سنجی و احراز اهلیت متقاضیان دریافت تسهیلات از منابع صندوق.

هـ_ ارزیابی گزارش توجیه طرح و تصویب یا رد آن در ارکان اعتباری بانک عامل.

و_ احراز کفایت بازدهی طرح‌ها به میزانی که از حداقل نرخ بازده مندرج در این نظام‌نامه کمتر نباشد.

ز_ تکمیل و ارسال خلاصه‌ای از اطلاعات طرح‌های مصوب دارای توجیه به صندوق.

ح_ انعقاد قرارداد تامین مالی طرح‌های مصوب با متقاضی پس از اعلام صندوق.

ط_ احراز اطمینان از تامین منابع ریالی مورد‌نیاز طرح توسط متقاضی، منابع داخلی بانک و یا هر ساز و کار دیگر.

ی_ نظارت برنحوه مصرف تسهیلات اعطایی و حصول اطمینان از صرف آن در محل پیش‌بینی شده و همچنین نظارت بر پیشرفت فیزیکی و مالی طرح‌ها و ارسال گزارش‌های ادواری (سه ماهه، شش‌ماهه، سالانه و حسب مورد) به صندوق.

ک_ بانک عامل متعهد می‌شود اقساط سررسید شده در هر ماه اعم از اصل و سهم سود صندوق را طی هر ماه حداکثر تا پنجم ماه بعد به همان ارز تسهیلات پرداختی به حساب صندوق واریز و اعلامیه واریزی را به صندوق ارسال نماید. در صورت عدم واریز اقساط سررسید شده هر ماه تا زمان مذکور، بانک عامل متعهد می‌شود علاوه بر پرداخت اصل و سود تسهیلات، وجه التزام را بر اساس نرخی که مقررات و آیین‌نامه‌های ابلاغی از سوی بانک مرکزی مقرر می‌دارد به صندوق پرداخت نماید.

تبصره: بانک عامل با امضای قرارداد عاملیت به صندوق وکالت می‌دهد در صورت تاخیر بانک عامل در باز‌پرداخت اقساط مربوط به تسهیلات صندوق، معادل مبلغ اصل، سود و وجه التزام تسهیلات به همان ارز تسهیلات پرداختی را از حساب/ حساب‌های بانک عامل نزد بانک مرکزی برداشت نماید. بانک مرکزی موظف است در برداشت از حساب بانک‌های عامل و بدهکار نمودن آنها اولویت را به مطالبات صندوق بدهد.

ل_ به منظور جلوگیری از تضییع منابع صندوق و حصول اطمینان از مصرف بهینه آن منطبق با درخواست‌های واصله، بانک عامل موظف است تمهیدات لازم را از طریق کارشناسان یا مشاوران ذیصلاح جهت اطمینان از مناسب بودن قیمت موضوع پرو فرما به کار گرفته و ضمانت اجرایی لازم، اعم از دریافت سود و کلیه خسارت‌های وارده را در قرارداد خود با متقاضی پیش‌بینی نماید.

م_ آگاه نمودن مشتریان و تشریح ریسک و شیوه پوشش ریسک‌های محتمل و موجود از جمله ریسک تغییرات برابری نرخ ارزها در دوران تامین مالی و سایر موارد مرتبط قبل از انعقاد قرارداد توسط بانک عامل الزامیست.

ن_ مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره بانک عامل مسئولیت اجرای کلیه تعهدات مندرج در این نظام‌نامه و نیز پاسخگویی نسبت به تصمیمات اتخاذ شده در رابطه با منابع صندوق در دوره تصدی خود را پذیرفته و مسئولیت حسن اجرای مفاد این نظام‌نامه را به عهده دارند.

سایر

الف_ خرید دانش فنی و ورود ماشین‌آلات و تجهیزات انباری (stock) نو و دست اول از محل تسهیلات صندوق در صورت انطباق مشخصات آ» با هدف طرح و استانداردهای فنی با تایید دستگاه اجرایی ذی‌ربط و بانک عامل و همچنین وجود گارانتی معتبر از سوی شرکت سازنده بلامانع است.

ب_ صادر‌کنندگانی که نسبت به انعقاد قرارداد صدور کالاها و خدمات با شعب یا نمایندگی‌های خود یا خریدارانی که وابسته یا تابع آن‌ها هستند، اقدام می کنند، مشمول استفاده از تسهیلات صندوق نخواهند بود.

ج_ متقاضیان استفاده از تسهیلات صندوق می‌توانند مخاطرات نوسانات نرخ برابری ارزها در مقابل یکدیگر را با استفاده از ساز و کار پیش‌بینی شده در ماده (72) قانون برای مبلغ تسهیلات ارزی دریافتی پوشش دهند.

در صورت عدم پوشش، آثار ریسک نوسانات برعهده استفاده‌کننده از تسهیلات خواهد بود.

د_ نحوه عمل در موارد غیر مصرح در این نظام‌نامه، تابع اساس‌نامه صندوق موضوع ماده (84) قانون و سیاست‌های پولی و ارزی ابلاغی بانک مرکزی خواهد بود.