جدیدترین آمار بانک مرکزی عنوان میکند که شاخص صادراتی در فروردین‌ماه سال‌جاری به عدد 5/617 رسیده است. این آمار نشان می‌دهد که سطح قیمت کالاهای صادراتی نسبت به اسفندماه سال قبل، 6 درصد افزایش یافته است. بررسی گزارش بانک مرکزی گویای این مطلب است که این رشد قیمتی، در 13 ماه گذشته بی‌سابقه بوده است و آخرین بار در بهمن‌ماه سال 91، رشد ماهانه شاخص صادراتی بیشتر از فروردین‌ماه سال‌جاری بوده است. (رشد شاخص صادراتی در بهمن‌ماه 91 معادل 14 درصد گزارش شده بود.) در اسفندماه سال گذشته نیز رشد ماهانه شاخص صادراتی، معادل 8/3 درصد گزارش شده بود که این میزان بیشترین رشد ماهانه در سال 92 بوده است، بنابراین با مقایسه آمار این دو ماه می‌توان دریافت که سطح قیمت کالاهای صادراتی در ماه‌های گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته است. به گفته کارشناسان، به دلیل اینکه شاخص بهای کالاهای صادراتی، با استفاده از «معادل ریالی ارزش دلاری اقلام صادراتی» محاسبه می‌شود، به صورت طبیعی رشد این شاخص از دو مولفه «تغییرات بهای ارز» و «تغییرات بهای کالاها در بازارهای خارجی» تاثیر می‌پذیرد. بر این اساس، رشد بالای شاخص در دو ماه اسفند و فروردین نیز، بیش از هر چیز تحت‌تاثیر افزایش نرخ ارز از اسفندماه تا ابتدای اردیبهشت‌ماه، تلقی می‌شود.اما به رغم رشد قابل ملاحظه شاخص صادراتی در فروردین‌ماه، این شاخص در بازه سالانه معادل 9/9 درصد کاهش یافته است. البته این افت بهای سالانه نسبت به اسفند سال قبل، رقم کمتری بوده است، بنابر آمارهای بانک مرکزی سطح قیمت کالاهای صادراتی در اسفندماه 92 نسبت به اسفندماه سال 91، معادل با 9/13 درصد کاهش یافته بود. آمار دیگر بانک مرکزی از کاهش «متوسط قیمت صادراتی» در فروردین‌ماه خبر می‌دهد، بر این اساس در دوازده ماه منتهی به فروردین‌ماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل سطح قیمت‌ها معادل با 7/27 درصد افزایش یافته است، این در حالی است که رشد متوسط قیمت کالاهای صادراتی برای اسفندماه (متوسط سال 92 نسبت به متوسط سال 91) معادل با 38 درصد عنوان شده است.
تاثیر نرخ ارز بر بهای صادرات
ارزش کالاهای صادراتی علاوه‌بر هزینه‌های تمام شده کالاها، رابطه مستقیمی با «نرخ ارز بازار آزاد» دارد.
در گزارش بانک مرکزی، محاسبات شاخص بهای کالاهای صادراتی، بر حسب ریال و برابری آن با نرخ ارز آزاد صورت می‌گیرد. دلیل محاسبه این قیمت‌ها با نرخ بازار آزاد این است که ارز حاصل از صادرات، عمدتا با نرخ آزاد دلار عرضه می‌شود. بررسی آمار ماه‌های گذشته نیز نشان می‌دهد که رابطه مستقیمی بین تغییرات قیمت دلار آزاد و شاخص بهای صادراتی وجود دارد. بر اساس گزارش‌ها، قیمت دلار آزاد، در اولین ماه سال‌جاری روند صعودی را پشت‌سر گذاشت، قیمت دلار از حدود 3 هزار تومان در ابتدای فروردین‌ماه به 3 هزار و 200 تومان در انتهای این ماه رسید. آمار منتشرشده بانک مرکزی نیز می‌گوید که قیمت دلار آزاد در اولین ماه سال‌جاری معادل با 2/2 درصد و قیمت یورو در این ماه معادل با 9/1 درصد رشد کرده است. البته با مقایسه رشد ماهانه قیمت دلار و شاخص بهای صادراتی می‌توان دریافت که رشد شاخص صادراتی در فروردین‌ماه به مراتب رقم بالاتری در مقایسه با نرخ اعلام شده برای رشد ارز در این ماه بوده است. این موضوع نشان می‌دهد که ارزش واقعی کالاهای صادراتی (ارزش آن بدون در نظر گرفتن تغییرات قیمت نرخ ارز آزاد) نیز در این ماه رشد قابل‌توجهی داشته است؛ بنابراین می‌توان فرض کرد که ارزش دلاری کالاهای صادراتی کشور، در بازارهای جهانی تا حدی افزایش یافته است، در صورتی که این فرض صحیح باشد، این موضوع می‌تواند حجم صادرات غیرنفتی را تحت‌تاثیر قرار دهد؛ زیرا با افزایش قیمت دلاری صادرات، تولیدکنندگان ترغیب می‌شوند که بخشی از کالاهای خود را در بازارهای بین‌المللی عرضه کرده و در نتیجه حجم صادرات افزایش یابد.
جزئیات تغییر قیمت در کالاها
شاخص بهای صادراتی در گزارش‌های بانک مرکزی از 16 گروه اصلی تشکیل شده است. این گروه‌ها با توجه به ضریب اهمیت خود، بر شاخص کل تاثیر می‌گذارند. از مهم‌ترین این گروه‌ها می‌توان به «محصولات نباتی»، «محصولات معدنی»، «محصولات صنایع شیمیایی»، «مواد نسجی» و «فلزات مصنوعی» اشاره کرد. این گروه‌ها در مجموع حدود 80 درصد از وزن کل شاخص صادراتی را تشکیل می‌دهد. از میان این گروه‌ها، در فروردین‌ماه سال‌جاری محصولات معدنی با 9/8 درصد افزایش قیمت، بیشترین رشد را به نام خود ثبت کرده است. افزایش 5/10 درصدی بهای «پروپان مایع» و 6/12 درصدی بهای «بوتان مایع» باعث شده که این گروه طی یک ماه رشد قیمت قابل‌توجهی را پشت‌سر گذارد؛ اما در بازه سالانه و نسبت به مدت مشابه سال قبل، شاخص این گروه حدود 6 درصد کاهش یافته است؛ چراکه در فروردین سال گذشته، بهای هر دلار در بازار آزاد کشور بیش از 3500 تومان بود.
در ماه فروردین سطح قیمت‌های گروه محصولات نباتی نیز رشد قابل‌توجهی داشت و 4/8 درصد به ارزش این گروه افزوده شد. به گزارش بانک مرکزی، «دلیل اصلی این افزایش در رشد 8/14 درصدی قیمت پسته، رشد 3/2 درصدی بهای زعفران، رشد 8/0 درصدی خرما و رشد 1/2 درصدی عصاره پودر شیرین بیان بوده است.» در گزارش بانک مرکزی عنوان شده که در مجموع ارزش میوه‌های صادراتی در نخستین ماه سال‌جاری، 7/10 درصد رشد کرده است. همچنین شاخص قیمت چای و قهوه و ادویه در این ماه 2/2 درصد افزایش یافت، اما برخلاف رشد ماهانه گروه محصولات نباتی در بازه سالانه 7/12 درصد از ارزش این گروه کاسته شده است.
علاوه‌بر گروه‌های اصلی، کالاهای صادراتی در گزارش بانک مرکزی در دسته‌بندی دیگر به نام گروه اختصاصی نیز قرار می‌گیرد. گروه «محصولات پتروشیمی» تنها عضو تشکیل دهنده گروه اختصاصی است و حدود 22 درصد از وزن کل شاخص صادراتی را تشکیل می‌دهد. بر اساس گزارش بانک مرکزی، ارزش محصولات پتروشیمی در فروردین‌ماه معادل با 3/8 درصد رشد کرده است؛ حال آنکه ارزش این گروه نسبت به مدت مشابه سال قبل، 6/5 درصد کاهش یافته است.