پیش شرط‌های تکمیل نیمه تمام های صنعتی

14 هزار و 600 طرح نیمه تمام صنعتی با پیشرفت بین 20 تا 80 درصد آخرین آماری است که در گزارش وزیر صنعت، معدن و تجارت به رئیس‌جمهور اعلام شده است. گفته می‌شود که در مجموع برای این طرح‌ها به 105 هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز است که اگر 40 درصد آن از سوی سرمایه‌گذاران و سهامداران تامین شود، 60 هزار میلیارد تومان منابع مالی دیگر باید از طریق اعتبار دولتی تامین شود. بنابراین اگر قرار باشد که تمام این طرح‌ها ظرف سه سال به اتمام برسد، سالانه به حدود 20 هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری از سوی دولت نیاز است.

در این میان، مقامات دولتی وزارت صنعت، معدن و تجارت معتقدند با همراهی دولت و بخش خصوصی در اجرا و تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام، می‌توان به سرعت این طرح‌ها را راه‌اندازی کرد. طرح‌های فولادی، واحدهای پتروشیمی و کارخانه‌های تولید سیمان سه حوزه‌ای هستند که بیشترین سهم را از طرح‌های نیمه تمام صنعتی از آن خود کرده‌اند. در مقابل برخی از فعالان بخش خصوصی معتقدند برای تکمیل این طرح‌ها در درجه اول باید به بحث آمایش سرزمینی توجه و از سوی دیگر توجیه فنی- اقتصادی و مالی طرح‌ها نیز مجددا ارزیابی شود. در عین حال، واگذاری برخی طرح‌ها به قیمت صفر به بخش خصوصی دیگر پیشنهاد مطرح شده در این رابطه است. 
بر اساس اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت، در حال حاضر اولویت‌بندی 14 هزار و 600 طرح صنعتی برای اجرای هر چه سریع‌تر و اتمام این طرح‌ها صورت گرفته است؛ به طوری که قرار است تکمیل برخی از این طرح‌ها در سال جاری و برخی دیگر در سال 94 به پایان برسد؛ در مجموع برای این طرح‌ها نیز ارزیابی میزان سرمایه‌گذاری، پشتیبانی و تامین نیاز واحدهای پایین دستی نیز صورت گرفته است. 
در این میان، روز گذشته وزیر صنعت، معدن و تجارت در مورد نگاه این وزارتخانه در زمینه تکمیل طرح‌های نیمه تمام، می‌گوید: دولت از طريق سازمان‌هاي توسعه‌اي خود نظير سازمان توسعه و نوسازي معادن و صنايع معدني ايران، شركت‌هاي معدني و صنايع معدني و همكاري بانك‌هاي عامل نظير بانك صنعت و معدن در تكميل طرح‌هاي نيمه‌تمام اقدام مي‌کند. محمدرضا نعمت‌زاده در ادامه با تاكيد بر بروز و ظهور خلاقيت در انجام مشاركت‌هاي بين بخش دولتي و خصوصي، افزود: اگر بخش خصوصي در اين زمينه رشد کند علاوه بر ايجاد منافع، به كسب بازارهاي بين‌المللي منجر مي‌شود. وی در ادامه گفت: به منظور پايدار بودن و تجديد و نوسازي اين واحدها باید حداقل قراردادهاي مشاركت‌ آنها با طرف بخش خصوصي يا خارجي بلندمدت باشد. 

توجه به آمایش سرزمینی
تمایل دولت برای مشارکت بخش خصوصی در طرح‌های نیمه تمام صنعتی در حالی است که رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران در این زمینه به «دنیای اقتصاد»، می‌گوید: با توجه به گسترده بودن طرح‌های نیمه تمام صنعتی نمی توان نسخه واحدی برای اجرای همه آنها داشت. به گفته احمد پورفلاح، ممکن است طرحی که دارای 20 درصد پیشرفت فیزیکی باشد، اجرای آن فوق‌العاده از نظر آمایش سرزمینی منطقی باشد اما یک پروژه با 80 درصد پیشرفت فیزیکی از نظر آمایش سرزمینی و مکان پروژه بد انتخاب شده باشد. رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه برخی پروژه‌ها آب بر هستند یا نیاز به دسترسی به آب‌های آزاد دارند، گفت: بنابراین طرح‌های نیمه تمام باید مجددا از لحاظ مکان و امکانات و زیرساخت‌ها تجدید ارزیابی شوند. پورفلاح در مورد توانایی بخش خصوصی برای مشارکت در تکمیل طرح‌های نیمه تمام گفت: در حال حاضر بخش خصوصی توانمند از لحاظ مالی که بتواند در پروژه‌های صنعتی با سرمایه‌گذاری بالا مشارکت کند، بسیار معدود است. فعالان بخش خصوصی برای اجرای پروژه‌ها نیز روی افزایش سرمایه بانک‌ها حساب باز کرده‌اند. از سوی دیگر، با توجه به کسری بودجه دولت بعید است دولت نیز بتواند سالانه 20 هزار میلیارد تومان منابع مالی برای تکمیل طرح‌های نیمه تمام تا سه سال آینده را فراهم کند. رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران با اشاره به امیدواری به رفع برخی از تحریم‌ها و آزاد شدن بخشی از منابع دولتی گفت: از سوی دیگر با کوچک شدن بدنه دولت و کاهش بودجه سنواتی سازمان‌های وابسته به دولت می‌توان به تامین منابع مالی پروژه‌ها امیدوار بود. وی با اشاره به تمایل فعالان بخش خصوصی برای اجرای پروژه‌های صنعتی نیز گفت: هنوز توجیه سرمایه‌گذاری صنعتی در کشور زیر سوال است، اما امیدواریم با خروج کامل کشور از شرایط رکود تورمی و کم شدن فاصله بین میزان تقاضا و میزان تولیدات صنعتی، سرمایه‌گذاری در این بخش رونق گیرد.  

واگذاری طرح‌ها به قیمت صفر 
محمدمهدی رئیس‌زاده، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق تهران نیز در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد»، می‌گوید: آنچه که در طرح‌های نیمه‌تمام اهمیت دارد بررسی مجدد توجیه فنی- اقتصادی و مالی پروژه‌ها است. به طور مثال در حال حاضر بسیاری از طرح‌های نیمه‌تمام در حوزه فولاد و آلومینیوم است که از صنایع آب‌بر محسوب می‌شوند؛ اما جانمایی برخی از این پروژه‌ها درست صورت نگرفته است و تکمیل آنها توجیه ندارد. رئیس‌زاده با اشاره به اینکه توانمندسازی فعالان بخش خصوصی برای مشارکت در اجرای پروژه‌ها باید در دستور کار دولت‌ها قرار می‌گرفت، اظهار کرد: در حال حاضر بخش خصوصی با توان مالی که بتواند از پس تامین منابع مالی پروژه‌های صنعتی برآید کم است. به نظر می‌رسد که در این میان دولت باید مانند تجربه سایر کشورها برای هرچه سریع‌تر به بهره‌برداری رسیدن طرح‌ها از بودجه صرف شده در این طرح‌ها صرف نظر کند و آنها را به قیمت صفر در اختیار بخش خصوصی قرار دهد؛ اقدامي که درخصوص صنايع آلمان شرقي انجام شد و کارخانه‌هاي آن با شرايطي خاص ولي قيمت بسيار نازل واگذار شد. رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق تهران ادامه داد: پیشنهاد مشخص من این است که با توجه به محدودیت منابع مالی در بخش خصوصی دولت صرفا در انتخاب کارآفرین و مجری پروژه کارآمد حساسیت داشته باشد.

گفته می‌شود در مجموع برای طرح‌های نیمه تمام به 105 هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز است که اگر 40 درصد آن از سوی سرمایه‌گذاران و سهامداران تامین شود، 60 هزار میلیارد تومان منابع مالی دیگر باید از طریق اعتبار دولتی تامین شود