پیش‌بینی تقاضای فولاد جهان

براساس گزارش انجمن جهانی فولاد، بارقه امیدی که در نیمه دوم سال 2013 درخصوص رشد تقاضای جهانی فولاد شکل گرفته بود، به علت عملکرد پایین‌تر از انتظار برخی کشورها به‌خصوص کشورهای در حال توسعه در اوایل 2014 فروکش کرد. بنابراین تقاضای جهانی فولاد کمتر از آن چیزی که قبلا پیش‌بینی شده بود محقق گشت. یکی از مهم‌ترین عوامل ضعیف شدن تقاضای جهانی فولاد، کاهش تقاضا در کشور چین بود که علت آن تغییرات اساسی رویکرد‌های اقتصادی این کشور در یکسال گذشته بوده است.

در حالی كه کشور چین حدود نیمی از تولید فولاد در جهان را به خود اختصاص داده اما مساله ظرفیت مازاد در دولت مركزی جدید به یك چالش جدید تبدیل شده است.

شورای دولتی چین در ماه اكتبر سال گذشته دستورالعمل‌هایی را در رابطه با حذف ظرفیت‌های مازاد در پنج صنعت صادر کرد. این صنایع عبارتند از: آهن و فولاد، سیمان، آلومینیوم الكترولیتی، جام شیشه و كشتیرانی.

این دستورالعمل‌ها شامل اقداماتی برای متوقف كردن پروژه‌های جدید، ارزیابی مجدد پروژه‌های در دست اجرا، حذف ظرفیت‌های غیرقانونی و بدون مجوز و در نهایت حذف یا تعطیلی واحدهای قدیمی و آلاینده محیط‌زیست است.

عامل دیگر کاهش تقاضای جهانی فولاد مربوط به کشورهای حوزه آمریکای جنوبی و همچنین کشورهای CIS (‌کشورهای تازه استقلال یافته از اتحاد جماهیر شوروی سابق) است. رکود اقتصادی و همچنین تنش های منطقه‌ای در برخی از این کشورها تاثیر منفی روی تقاضای جهانی فولاد گذاشته است. این در حالی است که هم‌اکنون حجم صادرات فولاد چین به نسبت تولید داخلی این کشور به بیشترین حد از سال 2009 تاکنون افزایش یافته که داده مهمی در خصوص بازار فولاد این کشور تلقی می‌شود.

پس از شرق آسیا بازارهای آمریکای شمالی (‌کانادا و ایالات متحده آمریکا) همچنین اروپای غربی هم‌اکنون مهم‌ترین‌ و بزرگ‌ترین‌ بازارهای صادراتی فولاد این کشور با محوریت فولادهای صنعتی و انواع ورق بوده است.

ضعف بازار مسکن چین و تضعیف قیمت و جذابیت میلگرد در بازار داخلی این کشور و همچنین بالاتربودن جذابیت بازارهای صادراتی را می‌توان از دلایل اصلی این رخداد برشمرد. اما در مقابل، کشورهای توسعه یافته سال خوبی را پشت سر گذاشتند.

روند رو به بهبود اقتصاد اتحادیه اروپا، ایالات متحده و ژاپن اگر چه قبلا پیش‌بینی شده بود، اما این کشورها از پیش‌بینی‌ها نیز فراتر رفتند به‌طوری‌که افت تقاضای کشورهای در حال توسعه در سال 2014 را نیز جبران کردند. برای سال 2015 پیش‌بینی می‌شود تقاضای فولاد کشورهای در حال توسعه تعدیل شده در عوض تقاضای فولاد در کشورهای در حال توسعه مجددا افزایش یابد. البته در خصوص کشور چین پیش‌بینی می‌شود ادامه سیاست‌های حذف ظرفیت‌های مازاد، همچنان به‌عنوان مانعی برای افزایش تقاضای فولاد عمل کند. پیش‌بینی می‌شود مصرف ظاهری فولاد این کشور در پایان سال 2014 با یک درصد رشد به 748.3 میلیون تن برسد. رشد ضعیف تقاضا در چین برای سال 2015 نیز پیش‌بینی شده است و انتظار می‌رود مصرف فولاد در این سال با تنها 0.8 درصد رشد به 754.3 میلیون تن برسد.

اما در هند چشم‌انداز تقاضای فولاد پس از انتخاب اخیر و وعده‌های دولت جدید مبنی بر اصلاحات اقتصادی، مثبت به نظر می‌رسد. انتظار می‌رود در پایان سال 2014 مصرف فولاد هند با 3.4 درصد رشد به 76.2 میلیون تن برسد. انجمن جهانی فولاد برای سال 2015 این کشور رشد 6 درصدی مصرف فولاد را پیش‌بینی کرده است. هر چند برخی مسائل پیش‌بینی نشده مانند تورم و سیاست‌های مالیاتی ممکن است عدد اعلام شده فوق را با ریسک‌هایی مواجه کند.

در کشور ژاپن تقاضای فولاد در سال 2013 رشد 2.1 درصدی را به خود دید و انتظار می‌رود در ادامه سیاست‌های اقتصادی نخست‌وزیر ژاپن شینزو آبه، تقاضای فولاد این کشور در سال 2014 با 2.3 رشد به 66.8 میلیون تن برسد. هر چند پیش‌بینی شده است سیاست‌های اقتصادی شینزو آبه موسوم به Abenomics در سال 2015 به پایان دوره تاثیرگذاری خود رسیده و در این سال ژاپن با افت مصرف فولاد به میزان 1.5 درصد کمتر از سال 2014 مواجه خواهد بود.

اما ایالات متحده آمریکا، پس از کاهش 0.4 درصدی مصرف فولاد در سال 2013، رشد خیره‌کننده 6.7 درصدی را در سال 2014 شاهد بوده است و پیش‌بینی می‌شود مصرف فولاد این کشور در پایان سال جاری میلادی به 2.102 میلیون تن برسد. مهم‌ترین‌ عامل افزایش تقاضای فولاد در آمریکا رشد چشمگیر دو بخش خودروسازی و انرژی بود. پیش‌بینی مصرف فولاد آمریکا برای سال 2015 نیز معادل 1.9 درصد رشد است. همچنین برای همسایه جنوبی آمریکا یعنی مکزیک رشدی معادل 6.9 درصد و 3.5 درصد به ترتیب در سال‌های 2014 و 2015 پیش‌بینی می‌شود.

در منطقه آمریکای جنوبی، پیش‌بینی‌ها حکایت از افت 2.4 درصدی مصرف فولاد در پایان سال 2014 دارد. ترکیب رکود اقتصادی به همراه برخی تغییرات زیربنایی در اقتصاد کشورهای این منطقه به کاهش تقاضای فولاد دامن زده است که البته پیش‌بینی می‌شود این تقاضا در سال 2015 مجددا با رشد 3.4 درصدی مواجه شود. در این میان کشور برزیل در سال 2014 با 4.1 درصد افت و در سال 2015 با 1.5 درصد رشد در مصرف فولاد مواجه خواهد بود. برزیل با 34.2 میلیون تن تولید فولاد در سال 2013 رتبه نهم تولید فولاد و همچنین رتبه دوم تولید سنگ‌آهن جهان را در اختیار دارد.

اما بهبود وضع اقتصادی کشورهای اتحادیه اروپا در سال جاری میلادی باعث شده که رشد 0.8 درصدی مصرف فولاد سال 2013 با چشم‌انداز مثبت 4 درصدی و تقاضای 145.9 میلیون تن فولاد در سال 2014 جایگزین شود. این رشد تقاضا در اکثر کشورهای اتحادیه اروپا وجود داشته اما بیشترین میزان رشد مربوط به انگلیس، لهستان و چند کشور دیگر که اصلاحات اقتصادی انجام داده‌اند است.

انجمن جهانی فولاد برای سال 2015 اتحادیه اروپا رشد 2.9 درصدی مصرف ظاهری فولاد را پیش‌بینی کرده است، البته برخی مشکلات مانند ادامه رکود اقتصادی در اروپا و درگیری‌های منطقه‌ای در اوکراین، تقاضای فولاد این منطقه را با چالش مواجه کرده است. همچنین در مورد قدرتمندترین اقتصاد اروپا یعنی آلمان نیز به ترتیب رشد 3.2 درصد و 2.3 درصد در سال‌های 2014 و 2015 پیش‌بینی شده است.

کشورهای حوزه CIS شامل روسیه، اوکراین، مولداوی، بلاروس، قزاقستان و ازبکستان که در سال 2013 رشد 2.8 درصدی مصرف فولاد را تجربه کردند در پی بحران اوکراین در سال جاری میلادی با افت 3.8 درصدی مصرف فولاد مواجه خواهند بود. اوکراین در سال 2013 با تولید 32.8 میلیون تن فولاد خام، دهمین تولید‌کننده بزرگ جهان بود. در سال 2015 پیش‌بینی شده است که تقاضای فولاد در کشورهای منطقه CIS (‌کشورهای تازه استقلال یافته از اتحاد جماهیر شوروی سابق) مجددا با رشدی حدود 1.9 درصد مواجه شود.

و بالاخره درخصوص منطقه خاور میانه، انجمن جهانی فولاد پیش‌بینی‌های اولیه رشد مصرف فولاد سال 2014 را به علت ناآرامی‌های اخیر تعدیل کرده است و اکنون انتظار می‌رود تقاضای فولاد در این منطقه با 3.3 درصد رشد به 67.6 میلیون تن برسد. اما برای سال 2015 پیش‌بینی شده است که رشد مصرف فولاد خاورمیانه مجددا افزایش یافته و به 6.6 درصد برسد. با توجه به این موارد بازار جهانی فولاد هم‌اکنون مستعد تغییرات بسیاری است که بررسی بیشتر و تحلیل عمیق‌تر شرایط فعلی و رخدادهای پیش رو را می‌طلبد. کاهش شدید قیمت نفت‌، پایین بودن محسوس قیمت سنگ آهن و دورنمای ضعیف اقتصادی پیش روی جهان بنا به برآوردهای صندوق بین‌المللی پول رخدادهایی است که بر این بازار موثر خواهند بود.

* سید‌محمد‌رضا دانشگر