نعمت‌زاده خواستار ادغام کارخانه‌های فولاد ایران با یکدیگر شد چرا که معتقد است شرکت‌های کوچک با ظرفیت پایین نمی‌توانند برای مذاکره و عرض اندام، برگ برنده‌ای در بازار فولاد داشته باشند از این رو بهتر است کارخانه‌های بزرگ و کوچک فولاد در ایران یکی شوند تا بتوانند با قدرت بیشتری در مذاکرات حضور یابند و بازارها را از آن خود کنند.
وزیر صنعت، معدن و تجارت معتقد است این اقدام در کنار اجرای طرح جامع فولادی باعث خواهد شد طرح‌های معدن، کنسانتره، گندله و فولادسازی در حال اجرا را به طور دقیق پالایش کرده و برنامه‌های بهره‌برداری آن اعلام شود، چرا که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۰ ظرفیت تولید فولاد در دنیا به ۲میلیارد تن برسد و ایران باید ۲/۵ درصد تولید این محصول را به‌دست بگیرد و تا پایان سند چشم‌انداز توسعه این ظرفیت را به ۶۰ میلیون تن نیز برساند. ادغام شرکت‌های فولادی از سوی وزیر صنعت، معدن و تجارت در حالی اعلام می‌شود که کارشناسان و فعالان این حوزه معتقدند ادغام فولادسازان کوچک می‌تواند به خروج این شرکت‌ها از رکود و افزایش تولید منجر شود. اما باید توجه داشت که هرگونه تغییری در روند فعالیت شرکت‌ها نیازمند بررسی کارشناسی است و این موضوع تنها در سایه حمایت‌های دولتی محقق خواهد شد. در هر حال باید منتظر شد و دید آیا این ادغام مورد قبول و تایید شرکت‌های کوچک و بزرگ فولادی هست و چه نتیجه‌ای می‌تواند در رسیدن به این اهداف کلی و طرح جامع فولاد داشته باشد؟
تعریف اندازه‌ها و شاخص‌ها
رسول خلیفه‌سلطان دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد در خصوص ادغام واحدهای فولادی می‌گوید: باید ابتدا تعریفی برای واحدهای کوچک و بزرگ تولید فولاد داشته باشیم و سپس ببینیم امکان ادغام بین این واحدهای تولید وجود دارد یا خیر.
وی اضافه میکند: کارخانه‌های متعددی در زمینه تولید نورد، آهن اسفنجی و گندله با ظرفیت‌های متعدد وجود دارند که برای هر کدام از اینها، میزان ظرفیت و مقیاس کوچکی و بزرگی تفاوت دارد.
وی ادامه می‌دهد: به عنوان مثال برای کارخانه‌های نورد سازی، ظرفیت تولید ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تن در سال کوچک محسوب نمی‌شود یا در فولادسازی با فناوری قوس الکتریکی ۳۰۰ هزار تن مقیاس کمی نیست و درکوره‌های القایی بالای ۲۰۰ هزارتن را نمی‌توان واحد کوچک فولادی تعریف کرد.
وی اظهار می‌دارد: اما این میزان در واحد تولید آهن اسفنجی ۸۰۰ هزارتن در سال است. با توجه به این جزییات می‌توان ابتدا به تعریفی کامل و جامع از واحد کوچک و بزرگ رسید و بعد برای ادغام آن فکری کرد.
دبیر انجمن فولاد ادامه می‌دهد: اگر بخش خصوصی بتواند از جریان نقدینگی خوبی برخوردار باشد و به جای استفاده از تسهیلات کمرشکن ۲۷ تا ۳۰ درصدی بانک‌ها از تسهیلات و منابع مالی ارزانتری استفاده کند می‌تواند تصمیمات منطقی برای خود بگیرد.
خلیفه سلطان با بیان اینکه تسهیلات کمرشکن بانکی، واحدهای کوچک را فلج کرده اضافه میکند: به نظر می‌رسد بحث ادغام شرکت‌های کوچک و بزرگ فولادی، از جمله مباحثی نیست که وزارتخانه در آن ورود پیدا کند بلکه باید این تعاریف و پژوهش‌ها را حداقل با مراکز کارشناسی نظیر انجمن فولاد مطرح کند تا به نتیجه کارشناسی برسد. حضور حسابداران و کارشناسان صنعتی برای تعیین پارامترهای تعیین‌کننده شرکت‌های کوچک و بزرگ و تعیین عوامل و شرایط ادغام به تعریف بهتری از کار می‌انجامد و به این اقدام روند منطقی می‌بخشد.
وی اضافه میکند: با این حال ادغام شرکت‌های کوچک و بزرگ فولاد به شرط اینکه دولت از آنها حمایت کند امر مقبولی است و می‌تواند برای حیات این واحدها مثمر باشد به شرط اینکه دولت طرح مشخص و کارشناسی شده‌ای برای این پیشنهاد خود داشته باشد.
وی هماهنگی میان حلقه‌های تولید در صنعت فولاد را مهم دانسته و معتقد است که طرح جامع فولاد نقش بسزایی در رسیدن به این هدف خواهد داشت. از سوی دیگر انجام مطالعات جدید در راستای مشخص کردن وضعیت تولید و نیازهای موجود در این بخش نقش تعیین کننده‌ای در تکمیل حلقه‌های تولید ایفا خواهد کرد اما لازم است تا فعالان این حوزه نسبت به رعایت قوانین مطرح شده متعهد بوده و از چارچوب‌های تعیین شده تخطی نکنند. در واقع سیاستگذاران این حوزه باید نسبت به تایید مجوزها اقدام کرده و در صورتی که مجوزهای داده شده برای صنعت فولاد مفید باشند با تشویق مجریان زمینه توسعه آنها فراهم می‌شود.
وی با بیان اینکه در ابتدا لازم است تا حلقه‌های ماقبل تولید فولاد همچون آهن‌اسفنجی تامین شده تا بتوان برای تولید فولاد اقدام کرد می‌افزاید: با توجه به اینکه ماده اولیه برای تولید فولاد گندله و آهن‌اسفنجی است از این رو برای تولید ۴۰میلیون تن فولاد، به ۵۵میلیون تن گندله و ۵۰میلیون تن آهن اسفنجی نیاز است.در واقع توجه به صنایع پایین‌دستی فولاد از مواردی است که در طرح جامع فولاد باید مورد توجه قرار گیرد تا به تولید فولاد منجر شود.
میزان سرمایه تعیین‌کننده است
رضا شهرستانی، عضو انجمن فولاد درخصوص طرح جامع فولاد می‌گوید: یکی از مهم‌ترین اهداف این بخش برنامه‌ریزی دقیق در جهت مشخص کردن میزان سرمایه مورد نیاز در حلقه‌های تولید فولاد است. از این‌رو لازم است تا براساس اولویت‌هایی که در تولید وجود دارد نسبت به سرمایه‌گذاری در این حوزه اقدام کرد.
وی می‌افزاید: برای رسیدن به اهداف طرح جامع که در راس آنها تامین گندله قرار دارد حمایت دولت لازم است به این ترتیب که قوانینی همچون مالیات و عوارض صادرات و واردات به گونه‌ای تنظیم شود که زمینه را برای پر کردن خلأهایی که در این صنعت وجود دارد فراهم کند.
عضو انجمن فولاد از سازمان ایمیدرو به‌عنوان پایه‌گذار این طرح یاد کرده و ادامه می‌دهد: اجرای طرح فولادی توسط سازمان ایمیدرو آغاز شده اما با توجه به سیاست‌های اصل۴۴ قانون اساسی دولت مایل است که بخش خصوصی وارد این فعالیت شده و دولت نیز با ایجاد زیرساخت‌های مناسب همچون خطوط ریلی، برق، آب و... زمینه را برای به سرانجام رساندن طرح فراهم کند.
خرید مالکیت گزینه مناسب
یک کارشناس فولادی نیز در خصوص ادغام شرکت‌های فولادی می‌گوید: در دنیا واحدهای کوچک فولادی تاثیری در قیمت‌گذاری‌های جهانی و شهرت و بازار ندارند بلکه این شهرت و نشان (برند)ها از آن شرکت‌ها و کارخانه‌های بزرگ فولادی است که به دلیل تولید بیشتر فولاد می‌توانند نقش تعیین کننده‌ای در بازار و قیمت‌های جهانی داشته باشند.
مسعودی اضافه میکند: وقتی چند شرکت با هم تجمیع می‌شوند و تولیدشان به میزان واحدهای بزرگ است می‌توانند از نظر اعتباری در رده همان شرکت‌ها قرار گیرند و تصمیمات‌شان می‌تواند روند قیمت‌ها را نیز در بازار جهانی تغییر دهد. وی ادامه می‌دهد: البته چین واحدهای کوچک با تولید کمتر از ۳۰ هزار تن تولید در سال را به دلیل استفاده از سوخت زغال‌سنگ و آلودگی زیست محیطی و همچنین نداشتن هماهنگی با دولت تعطیل کرد این در حالی است که تولیدکنندگان بزرگ برای اینکه در تصمیم‌گیری‌های فولادی تاثیرگذار باشند از دیگر کشورها سنگ‌آهن می‌خرند بنابراین واحدهای بزرگ می‌توانند تصمیم بگیرند در یک روز تولیدات کمتری به بازار تزریق کنند و در بازار اخلال به وجود آورند و قیمت‌ها را بالا ببرند یا عرضه بیشتری داشته باشند تا رقبای‌شان را از دور خارج کنند یا با حمایت‌های دامپینگی از تولیدکنندگان‌شان بتوانند حرف اول را در سطح جهان بزنند.
مسعودی با بیان اینکه قدرت چانه زنی واحدهای کوچک به اندازه تولیدات‌شان پایین است اظهار می‌دارد: آنها می‌توانند با استفاده از دو روش قدرت خود را افزایش دهند؛ یا گروه‌ها و انجمن‌های فولادی تشکیل بدهند نظیر بسیاری از واحدهای فولادی در دنیا یا مالکیت واحدهای فولادی را با خریداری آنها به‌دست آورند که با توجه به نبود روحیه گروهی در ایرانیان، روش خرید مالکیت بیشتر کاربرد دارد همچنان‌که فولاد خوزستان، فولاد هرمزگان را خریداری کرده است.
وی ادامه می‌دهد: با یکی شدن و ادغام واحدهای کوچک فولادی، آنها هزینه کمتری در تاسیس دفاتر خود و همچنین حمل‌ونقل کالایشان پرداخت خواهند کرد. به طور مثال اگر به جای اجاره یک کشتی ۸۰ هزار تنی، با یک کشتی ۳۰۰ هزارتنی، کالایشان را حمل کنند و اگر در هر تن فقط یک دلار کمتر هزینه حمل بپردازند ۳۰۰ هزاردلار در یک حمل بار صرفه‌جویی کرده‌اند.
وی اشاره‌ای به کاهش قیمت سنگ‌آهن میکند و می‌افزاید: با کاهش قیمت جهانی سنگ‌آهن که به نصف قیمت در یک سال رسیده است این امکان حتی در معادن سنگ‌آهن هم وجود دارد که برای بالابردن قدرت رقابت و چانه‌زنی در بازار، اقدام به ادغام کنند. تا سال گذشته یک واحد کوچک سنگ‌آهن می‌توانست ادامه حیات داشته باشد ولی با کاهش ۵۰ درصدی قیمت‌ها چاره‌ای جز ادغام برای معادن سنگ‌آهن هم نمی‌ماند اگرچه درحال‌حاضر نیز شرکت‌هایی وجود دارند که مواد معدنی تولیدی معادن کوچک و واحدهای کوچک را خریداری و به طور کلی صادر می‌کنند.
منبع:گسترش صمت