با آنکه زمان زیادی از آغاز به کار بورس کالای ایران و توسعه تالارهای معاملاتی آن نمی‌گذرد، اما این نهاد مالی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان بازار سرمایه به خوبی توانسته است نقش پررنگ و اثرگذاری در اقتصاد کشور به خصوص در زمینه توسعه صنایع و بخش‌های مختلفی از قبیل فولاد، پتروشیمی، معدن و کشاورزی ایفا کند. تامین مالی، کشف نرخ، مدیریت ریسک نوسانات قیمت، ایجاد فرصت سرمایه‌گذاری، تسهیل تجارت فیزیکی و گسترش بازارها از کارکردهای بورس کالا به شمار می‌روند.
حسین پناهیان، مدیرعامل بورس کالای ایران و عضو کمیته راهبردی پنجمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار به تبیین برنامه‌های این سازمان برای توسعه صنعت فولاد و معدن کشور پرداخت. متن این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید.
با توجه به اینکه طی سال جاری و سال‌های آینده یکی از اهداف بورس کالا توسعه تالار صادراتی است، اما به جز برخی محصولات محدود از قبیل قیر و سنگ‌آهن تاکنون محصول دیگری مانند فولاد در این تالار عرضه نشده است، در حالی که این مهم کمک میکند جایگاه صنعت فولاد کشور در زمینه قیمت‌گذاری فولاد در منطقه و دنیا ارتقا یابد. آیا بورس کالا برنامه‌ای برای توسعه هرچه بیشتر تالار صادراتی از طریق عرضه محصولات فولادی دارد؟
صادرات محصولات فولاد تا سال گذشته به دلیل ممنوعیت صادرات شرکت‌های غیرتولیدی و تجار و سهمیه‌بندی صادرات شرکت‌های تولیدی چندان زیاد نبود، اما از سال گذشته به منظور ایجاد رونق در بازار و خارج نمودن صنعت فولاد از رکود و تامین ارز برای خرید مواد اولیه مورد نیاز تولید، صادرات این محصولات آزاد شد. از این رو با توجه به تسهیل شرایط صادرات محصولات فولادی، بورس کالا در برنامه‌های کاری خود توسعه تالار صادراتی با عرضه محصولات فولادی را در دستور کار قرار داد. بورس کالای ایران برای توسعه رینگ صادراتی و تسهیل صادرات از این کانال، با توجه به برنامه‌های عمرانی کشورهای همسایه با اتاق بازرگانی ایران و عراق رایزنی‌های لازم را انجام داده است. بورس کالای ایران همچنین با عضویت در اتحادیه الکترونیکی بین بورسی (IEU) برای توسعه رینگ صادراتی گام بسیار مهمی برداشته و زمینه را برای صادرات اکثر کالاها به کشورهای عضو این اتحادیه (کشورهای CIS) فراهم کرده است.در حال حاضر با تجربه بورس کالا در صادرات قیر و سنگ آهن و اقلام دیگر کالاها و با اقدامات انجام شده برای توسعه رینگ صادراتی، زمینه برای صادرات محصولات فولادی کاملا فراهم است.
تکمیل زنجیره تولید محصولات فولادی همواره یکی از دغدغه‌های فعالان صنعت فولاد است. در حال حاضر تولیدکننده‌ها با تنگناهای بیشماری برای تامین آهن قراضه و آهن اسفنجی روبه‌رو هستند، برنامه‌های بورس کالا برای عرضه منظم و روتین آهن قراضه و همین‌طور پذیرش آهن اسفنجی چیست؟
با توجه به اینکه یکی از رویکردهای بورس کالا در چارچوب سند استراتژیک این شرکت، پذیرش کالاهای جدید در جهت تکمیل زنجیره ارزش محصولات فولادی است، این شرکت امکان سنجی پذیرش و عرضه آهن قراضه، آهن اسفنجی و نیز معاملات سنگ‌آهن در رینگ داخلی بورس کالا را در دستور کار قرار داده است. درخصوص آهن قراضه، بورس کالادر نخستین گام از شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی عرضه این محصول را آغاز کرد. در این راستا با توافقات انجام شده، برنامه عملیاتی عرضه آهن قراضه این شرکت در بورس کالای ایران هماهنگ شد و انواع ضایعات فلزی شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در بورس کالا پذیرش شدند. تا به امروز 6 محموله از براده فلزی، محور چرخ لکوموتیو، باتری فرسوده، چرخ لکوموتیو ضایعاتی، مقاومت ترمز دینامیک ضایعاتی و چرخ دنده ضایعاتی شرکت راه‌آهن، در بورس کالای ایران عرضه شده که تاکنون چهار محموله از آنها مورد معامله قرار گرفته است. در حال حاضر بورس کالای ایران در حال رایزنی‌ها با عرضه‌کنندگان عمده این کالای راهبردی در صنعت فولاد از جمله شهرداری تهران، وزارت نفت، نهادهای نظامی و انتظامی، شرکت‌های خودروسازی و مراکز اسقاط و بازیافت خودروهای فرسوده و سایر شرکت‌های خصوصی تجمیع‌کننده ضایعات و قراضه آهنی برای عرضه در بازار فرعی بورس کالا است. در خصوص ورودآهن اسفنجی و نیز سنگ‌آهن در رینگ داخلی بورس کالای ایران، جلسات کارشناسی آغاز شده و این مساله در حال پیگیری است.
راهکار بورس کالا برای کمک به تولیدکنندگان فولادی در شرایطی که هر روز رکود در بازار مصرفی این محصول عمیق‌تر می‌شود، چیست؟
بورس کالا با هدف بهبود وضعیت فروش کارخانه‌های فولادی در شرایط رکودی کنونی، در حال بررسی تغییر حداقل تناژ خرید مقاطع فولادی برای حضور مشتریان کوچک‌تر و با نقدینگی کمتر است. یکی دیگر از برنامه‌های کاری بورس کالا راه‌اندازی ابزارهای مالی نوین از جمله قرارداد آتی و سلف موازی استاندارد میلگرد است که به نقدینگی بازار و تامین مالی تولیدکنندگان کمک شایانی میکند.
همچنین بورس کالای ایران در حال رایزنی با نهادهای متولی نظیر اتاق‌های بازرگانی مشترک ایران با کشورهای همسایه است تا زمینه صادرات محصولات فولادی از طریق بورس کالا را فراهم کند و در زمینه خروج شرکت‌های فولادی از رکود بتواند به آنها کمک کند.
راه‌اندازی سیستم قبض انبار و قرارداد سلف موازی استاندارد میلگرد چه مزایایی برای فعالان بازار دارد و قرار است چه زمانی به‌طور رسمی در بورس کالا راه‌اندازی شوند؟
معاملات سلف محصولات فولادی در بورس کالای ایران در کنار مزایا و فرصت‌هایی که در اختیار فعالان بازار قرار می‌دهد، با مسائل و محدودیت‌هایی نیز روبه‌رو است؛ محدودیت‌هایی که شاید مهم‌ترین آنها نقدشوندگی پایین معاملات و نیز عدم امکان کشف قیمت پیوسته برای کالاهای موضوع قراردادهای سلف در بورس کالای ایران باشد. بورس کالای ایران با هدف از بین بردن این محدودیت‌ها و نیز ایجاد یک فرصت تامین مالی برای شرکت‌های تولیدی فعال در زمینه محصولات فولادی، راه‌اندازی معاملات قراردادهای سلف موازی استاندارد میلگرد را در دستور کار قرار داده است. راه‌اندازی این معاملات علاوه بر تامین مالی شرکت‌های تولیدی مزایایی مانند ایجاد یک مرجع قیمت‌گذاری روزانه قابل اتکا برای بازار نقدی دارایی پایه، استانداردسازی محصولات و امکان تحویل فیزیکی دارایی پایه را در بر خواهد داشت. امکان راه‌اندازی قرارداد سلف موازی میلگرد پس از ابلاغ استانداردهای حسابداری مربوطه فراهم می‌شود. قرارداد سلف موازی استاندارد سنگ آهن در بورس کالا راه‌اندازی شد و مجتمع گل‌گهر موفق به تامین مالی بیش از 83 میلیارد تومان شد که نشان‌دهنده پتانسیل بالای تامین مالی آن است.
گواهی سپرده کالایی نیز ورقه بهاداری است که با مصوبه شورای عالی بورس و بر اساس قبوض انبار صادر شده توسط بورس کالای ایران، ایجاد می‌شود. این ورقه بهادار مزایای بسیاری برای دارندگان آن دارد که از جمله آنها می‌توان به کمک به تامین مالی فعالان اقتصادی و تسهیل در معاملات انواع کالاها در بورس کالا اشاره کرد. گواهی سپرده کالایی این امکان را به تولیدکنندگان یا صاحبان کالاها می‌دهد که کالاهای راکد خود را به انبارهای بورسی سپرده و آنها را تبدیل به ورقه بهادار کنند که این اوراق در عین حال که قابلیت معامله در بورس را دارند، ابزار بسیار مناسبی برای دریافت تسهیلات از بانک‌های طرف قرارداد هستند. امکان راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی در بورس کالا به زودی با تصویب دستورالعمل پذیرش انبارها و معاملات گواهی سپرده کالایی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار فراهم خواهد شد.
منبع:دنیای اقتصاد