نتایج اولیه طرح جامع فولاد اعلام شد. در این طرح امور مربوط به برنامه توسعه و توازن در صنعت فولاد ایران از مواد اولیه، تامین انرژی، زیرساخت‌ها، فناوری‌ها، مسائل زیست‌محیطی و... مورد بررسی گرفته است.
در این طرح که ازسوی شرکت ملی فولاد تهیه و به‌وسیله ایمیدرو منتشر شده است، هدف نهایی، دستیابی به ظرفیت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام در نظر گرفته شده است. این درحالی است که تولید فعلی فولاد در کشور درنهایت ۲۴ میلیون تن است و ظرفیت تولید ۳۱ میلیون تن فولاد دیگر تا ۲۰ سال دیگر باید احداث شود، یعنی سالی ۱/۵ میلیون تن. درحالی که تولیدکنندگان عمده فولاد ایران اعلام کرده‌اند به این هدف تا سال ۱۴۰۴ نمی‌رسند و معتقدند دستیابی به تولید ۴۲ میلیون تنی فولاد موضوعی است که می‌توان به آن امیدوار بود.
تامین زیرساخت با اقلیم خشک و بی‌آب ایران با توجه به نیاز فولاد به مصرف آب بالا یکی از مهمترین چالش‌های تولید فولاد است که باید دید در این طرح چگونه به این مشکل پرداخته شده است.
نگاه پرتردید بخش خصوصی
بخش خصوصی نگاه مثبت و حمایتی به این طرح نداشته و آن را غیرقابل اجرایی و تا حدودی رویایی دانسته و به اجرای آن خوشبین نیست. کامران وکیل دبیر اتحادیه صادرکنندگان و تولیدکنندگان محصولات معدنی ایران در این زمینه می‌گوید: در سال‌های اخیر طرح‌های زیادی در بخش‌های مختلف اقتصاد مانند صنایع، خودروسازی، معدنی، نساجی تا پتروشیمی داشتیم که با صرف هزینه‌های کلان و سروصدای فراوان از آنها پرده‌برداری شده اما بعد از مدتی هیچ خبری نشده و سرانجام در گوشه کتابخانه‌ای خاک خورده‌اند.
وی اضافه میکند: این طرح‌ها به افزایش سهم ما از بازار جهانی منجر نشده و حتی توان رقابت با ترکیه‌ای که با سوخت وارداتی کار میکند را هم نداریم.
وی با بیان اینکه اقتصاد ما به برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت نیاز دارد می‌افزاید: مهمترین ضعف این‌گونه طرح‌ها، نگرفتن نظر و پیشنهادهای بخش خصوصی است و در تدوین آن پارامترهای اقتصادی لحاظ نمی‌شود.
وکیل ادامه می‌دهد: تولید ۵۵ میلیون تن فولاد تا سال ۱۴۰۴ با توجه به اینکه ضعف شدید منابع آبی داریم و هم‌اکنون فولادسازها با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنند، در ابهام قرار دارد، ضمن اینکه برای این مقدار تولید چه بازاری در نظر گرفته شده، درحالی که از مزیت رقابت در بازار جهانی برخوردار نیستیم.
وی با اشاره به اینکه در صنایع فولاد به دلیل بالا بودن نرخ سرمایه از ضعف بهره‌وری رنج می‌بریم، تصریح میکند: رسیدن به این میزان فولاد علاوه‌بر تامین زیرساخت‌های لازم، به نیروی انسانی متخصص و آموزش‌دیده نیاز دارد و باید دید آیا دانشگاه‌های ما برنامه‌ای برای تربیت نیروی مورد نیاز این طرح دارد؟
وی با اشاره به اینکه برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد به ۱۴۰ میلیون تن سنگ‌آهن نیاز است و ظرفیت فعلی حدود ۶۰ میلیون تن است، می‌گوید: باید سالانه حدود ۵ میلیون تن به ظرفیت استخراج سنگ‌آهن و به ترتیب کارخانه‌های کنسانتره و گندله‌سازی افزوده شود.
وکیل به تصمیمات اخیر مجلس درباره بهره مالکانه اشاره میکند و می‌افزاید: باید دید در شرایطی که مجلس با تعیین بهره مالکانه ۲۵ درصدی برای تمام معادن این پیام را می‌دهد که بخش خصوصی کنار برود، امکان افزایش تولید سنگ‌آهن خواهد بود؟ در امسال بخش خصوصی یک ریال صرف اکتشاف نکرده است.
وی ادامه می‌دهد: همه این چراها باعث شده کشورهای پیشرفته‌ای مانند آلمان که زمانی غول تولید فولاد بودند، به دلیل مخاطرات زیست‌محیطی تولید فولاد را متوقف کنند و با واردات فولاد اقدام به راه‌اندازی صنایع دیگری کنند که ارزش افزوده بسیار بیشتری دارند.
طرح جامع فولاد هدفگذاری شده است
به گزارش استیل ایران به نقل از گسترش صنعت، شرکت ملی فولاد، طرح جامع فولاد را تدوین کرده و نتایج اولیه آن را به منظور نظرسنجی روی سایت قرار داده است. بهروز رادفر، معاون طرح و توسعه شرکت ملی فولاد درباره طرح جامع فولاد می‌گوید: برای طراحی این طرح جلسات متعددی با دست‌اندرکاران تولید فولاد گذاشتیم، با این حال این طرح مستلزم آن است که رویکرد بازار فولاد در آینده چه خواهد شد. وی اضافه میکند: بررسی مطالعات و آمارها نشان می‌دهد توان افزایش تولید فولاد با توجه به روند بازار و رشد صنعت فولاد تا سال ۱۴۰۴ افزون‌بر ۴۱ تا ۴۲ میلیون تن است و مابه‌التفاوت اعلام شده، در نظر گرفتن توان صادراتی تولیدکنندگان فولاد است. ممکن است تا سال ۱۴۰۰ کشش بازار فولاد این رقم نباشد یا افزایش پیدا کند. تا آن زمان باید دید وضعیت بازار چگونه است.
وی با اشاره به اینکه این طرح یک هدفگذاری است و ایرادی ندارد، می‌گوید: صرف هدفگذاری به این معنا نیست که باید به این هدف برسیم، بلکه روند مصرف و رشد اقتصادی همه چیز را مشخص خواهد کرد. به‌طور مثال محصولات عریض فولادی تاکنون نشان داده وضعیت بهتری در بازار تقاضا نسبت به محصولات طویل فولادی دارد. به‌طور قطع واحدهایی که زیرچتر این پیش‌بینی قرار می‌گیرند نیز رویکردی در این جهت باید داشته باشند.
طرح‌هایی برای تامین زیرساخت‌ها
وی با بیان اینکه برای حمل‌ونقل این میزان فولاد تولیدی برنامه‌هایی داریم، تصریح میکند: یک نسخه از این طرح را به راه‌آهن جمهوری اسلامی ارسال کردیم تا در جریان طرح‌های توسعه‌ای ما باشند و طرح‌های توسعه‌ای‌شان را با آن هماهنگ کنند و تاکنون اراده‌ای که در مجموعه راه‌آهن دیده‌ایم، نشان از این دارد که همکاری خوبی با ما خواهند داشت. رادفر اضافه میکند: برای تامین برق مورد نیاز نیز در نظر داریم هر واحد فولادسازی در فاز اول نیروگاه اختصاصی احداث کند. در رابطه با گاز مشکلی نداریم و در زمینه آب نیز پیش‌بینی کرده‌ایم واحدهای فولادسازی جدید در حاشیه دریای عمان و خلیج‌فارس تاسیس شوند و به‌طور عمده در مناطق ویژه اقتصادی خلیج‌فارس، چابهار و پارسیان قرار دارند، چراکه به میزان کافی آب وجود دارد و از طرف دیگر دسترسی به اسکله‌های بارگیری و تجهیزات لودینگ و آن‌لودینگ سنگ‌آهن و فولاد راحت است.
معاون طرح و توسعه شرکت ملی فولاد افزود: در کشورهای توسعه‌یافته، واحدهای فولادسازی به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا واحد دریافت‌کننده سنگ‌آهن و گندله که به اصطلاح به آن واحد انباشت و برداشت می‌گویند در کنار دریا قرار گیرد و محموله کشتی ازسوی نوار نقاله‌ای که بین دریا و واحد فولادسازی قرار دارد، انتقال می‌یابد. این امکان در بندر چابهار وجود دارد.
رادفر ادامه می‌دهد: اگر نگاه‌مان به تامین سنگ‌آهن از معادن داخلی باشد نیز می‌توان سنگ‌آهن را از گل‌گهر به منطقه ویژه انتقال داده و از بندرعباس با کشتی به بندرامام (ره) و سپس به چابهار منتقل شود. در حمل‌ونقل سنگ‌آهن و فولاد باید بیشترین تکیه‌مان به حمل‌ونقل ریلی و دریایی باشد و کامیون برای انتقال فروآلیاژها یا آهک یا بخش کوچکی از معادن سنگ‌آهن که دسترسی به حمل‌ونقل ریلی ندارند، اختصاص یابد.
وی اضافه میکند: در تدوین این طرح به آمارها و مطالعات اقتصادی سال‌های گذشته از ابتدای انقلاب تا الان استناد کرده‌ایم که تصویر کلی و جامعی از نقاط ضعف، قوت، مشکلات سرمایه‌گذاری، تحریم، مدیریت و سیاست‌های کلان اقتصادی کشور ارائه می‌دهد. این تصویر به ما می‌گوید تا سال ۱۴۰۴ مصرف فولاد ما به ۴۱ میلیون تن می‌رسد و باید توان تولیدی کشور به این سمت برود که این نیاز را پاسخگو باشد.
وی می‌افزاید: توسعه تولید فولاد از اواخر سال۶۰ شروع شد و باوجود تمامی مشکلاتی که داشتیم، ادامه پیدا کرده است و تکرار این اتفاق دور از ذهن نیست و ما می‌توانیم به این افق دست پیدا کنیم. با این حال هیچ وقت نمی‌توان گفت آخرین فکر، بهترین فکر است و می‌توان تصمیمات دیگر را در زمینه تکمیل آن گرفت حتی انتقاد اما اگر در کنارش پیشنهادهای سازنده نیز ارائه شود به نتیجه بهتری دست خواهیم یافت.