گسترش روز افزون نياز شركت هاي فولادي جهان به مواد اوليه به خصوص سنگ آهن سبب شده است تا سرمايه گذاري در بخش معادن و توليد سنگ آهن دانه بندي و مواد فرآوري شده اين ماده مثل كنسانتره و گندله بيشتر شود.
چين يكي از بزرگ ترين مصرف كنندگان سنگ آهن دنيا است و در رديف توليد كنندگان فولاد جهان به شمار مي رود. ايران نيز به نوبه خود به عنوان يكي از تامين كنندگان سنگ آهن کشور چين بعد از كشورهاي برزيل، استراليا ، شيلي و هند و چند كشور ديگر است.
اگرچه چين با حجم بسيارعرضه سنگ آهن به بازارهاي جهاني قدرت رقابت ايران را کاهش داد اما بر اساس تحليل‌هاي کارشناسان مي‌توان پيش‌بيني کرد اگر بازارهاي صادراتي ايران در اين سال‌ها به طرز مناسبي مديريت نشود کشورمان به تدريج براي تامين نياز فولادسازان و تحقق افزايش توليد فولاد به ۵۰ ميليون تن بايد سراغ واردات سنگ آهن از کشورهاي خارجي برود و از طرفي ظرفيت‌‌هاي معدني‌اش را از دست بدهد و از طرفي بازارهاي صادراتي و فروش را به رقيب واگذار کند.
در واقع با چنين برآوردي از فضاي بازار و توليد سنگ آهن به نظر مي‌رسد در سال‌هاي آينده بهره برداران معادن سنگ آهن ايران پايين‌تر از ظرفيتي که دارند ذخاير موجود را به بهره برداري برسانند و بين فولادسازان ايران به دليل تامين خوراک توليدشان جنگي رخ دهد و همان طور که سند چشم‌انداز فولاد براي تحقق افزايش ظرفيت فولاد تا ۱۰ سال آينده برنامه‌ريزي کرده است، جدال فولادي‌هاي در اين سال‌هاي بحراني سنگ‌آهن ادامه يابد.
اگرچه بيشترکارشناسان حوزه سنگ آهن براي ساماندهي اوضاع بازار اين محصول معدني همواره ضرورت تشکيل کنسرسيوم خريد و فروش سنگ آهن را پيشنهاد داده‌اند اما تبعيضي بين صنعت فولاد و سنگ آهن وجود دارد که به نظر مي‌رسد يک سمت قضيه بحراني شدن وضعيت معادن سنگ آهن ايران است.
فعالان حوزه سنگ‌آهن معتقدند براي رفع اين تبعيض و تعادل برنامه‌هاي حمايتي از اين بخش اقتصادي کشور بايد از اساس صنعت فولاد کالبدشکافي شود و برنامه‌ريزي‌ها در راستاي توسعه معادن سنگ آهن و بازارهاي صادراتي و بعد افزايش ظرفيت توليد فولاد انجام بگيرد؛ زيرا دولت براي توليد سالانه فولاد ۵۰۰ ميليون دلار يارانه به فولادسازان مي‌دهد.
با وجود اين، به دليل ناهماهنگي برنامه‌هاي صنعت فولاد و معادن سنگ آهن اين احتمال وجود دارد در سال‌هاي آينده با بحران کمبود سنگ‌آهن براي توليد فولاد مواجه شويم. کارشناسان اين حوزه بر اين باور هستند که از آنجايي که براي گسترش اکتشافات ذخاير سنگ آهن در اين‌سال‌ها برنامه ريزي مناسبي صورت نگرفت، برنامه‌ريزي براي ۵۰ ميليون تن فولاد تا ۱۰ سال آينده متشنج از وضعيت نابسامان عرضه سنگ آهن در بازار خواهد شد، به طوري که روزي خواهد رسيد فولادي‌ها مي‌گويند ما براي توليد فولاد سنگ آهن مي‌خواهيم و سنگ آهني‌ها مي‌گويند نداريم!
اما ناتواني در تغذيه کارخانه‌هاي فولادي از سنگ آهن‌هاي داخلي و جهت‌گيري دولت براي واردات اين مواد معدني باعث مي‌شود صنعت فولاد روز به روز وابسته‌تر از گذشته به کشورهاي خارجي شود. همانطور که در حال حاضر براي توليد فولاد هر سال شش ميليون تن کسري گندله وجود دارد و فولادسازان براي تامين خوراک توليد نزديک به چهار ميليون شمش وارداتي مي‌خواهند، ناچارند ذخاير سنگ آهني که در کشور وجود دارد را ناديده بگيرند و بيشتر از گذشته اين صنعت مادر مديون کشورهاي خارجي شود.
اكثر توليد سنگ آهن ايران در اختيار سايت هاي دولتي از جمله شركت هاي چادرملو، گل گهر، سنگ آهن مركزي بافق و سنگ آهن سنگان مي باشد كه حدود 90 درصد توليد سنگ آهن كشوررا در اختيار دارند.
بيشترتوليدات سنگ آهن کشور براي صنعت فولاد به مصرف مي رسد كه شركت هاي فولاد مباركه، ذوب آهن، فولاد خوزستان، هرمزگان و خراسان از بزرگ ترين مصرف كنندگان اين ماده اوليه درکشور هستند.
اما بازار سنگ آهن کشوربا مشکلات زيادي از جمله وجود واسطه هاي ناشي،عدم انجام تعهدات توسط فروشندگان به صورت کامل و وجود نيروي غيرمتخصص و سنتي به همراه قيمت هاي متغير دست و پنجه نرم مي کند.
به گزارش استیل ایران به نقل از موج، از آن جايي که براي توليد هر تن فولاد تقريبا نياز به دو تن سنگ‌آهن عيار ۵۰ درصد است، در صنعت فولاد، سنگ‌آهن مهره اصلي محسوب مي‌شود در نتيجه اولين سوالي که در ذهن به وجود مي‌آيد اين است که افزايش توليد فولاد از ۱۷ ميليون به ۵۰ ميليون تن با بهم‌‌ريختگي اوضاع بازار سنگ آهن چطور محقق مي‌شود؟ ايران چگونه مي‌تواند بازار سنگ آهن و صنعت فولاد خود را با توجه به اين اوضاع مديريت کند؟
اما به منظور بررسي بيشتر وضعيت سنگ آهن در کشور به سراغ رئيس هيأت عامل ايميدرو رفته ايم تا نظر وي را دراين زمينه جويا شويم.
مهدي کرباسيان با بيان اين‌که توسعه کشور در گروي افزايش صادرات کالا و محصولات است، مي گويد: بايد در حوزه سنگ آهن توجه زيادي به امر صادرات شود؛ زيرا اين حوزه تاثير بسياري در توسعه اقتصادي دارد.
رئيس هيأت عامل ايميدرو ادامه مي دهد: اگر از معادن کشور به ويژه معادن سنگ آهن که ارزش افزوده خوبي ايجاد مي کند، نهايت استفاده را ببريم مي توانيم ايران را به جايگاهي که لايق آن است، برسانيم.
معاون وزير صنعت، معدن و تجارت براي سنگ آهن جايگاه ويژه‌اي قائل شد و اظهار مي کند: اين حوزه به دليل اين که مبدأ توليد فولاد است مي تواند در توليد ارزش افزوده تاثير بسياري داشته باشد.
وي با بيان اين که چند موضوع مهم را سنگ آهني ها بايد بپذيرند، بيان مي کند: سنگ آهني ها بايد بپذيرند که بزرگترين مصرف کننده و واردکننده سنگ آهن چين است و نمي توان در تصميم گيري‌ها وبرنامه ريزي ها از اين کشورغافل شد.
رئيس هيأت عامل ايميدرو اظهار مي کند: بايد بپذيريم که توليد فولاد خام در سال 2000 معادل 850 ميليون تن بوده است و در سال 2014 ميلادي اين رقم به يک ميليارد و 350 ميليون تن رسيده است.
معاون وزير صنعت اصلي ترين کشورهاي توليد سنگ آهن را استراليا و برزيل عنوان کرد و بيان مي کند: يکي از مواردي که استراليا به آن توجه ويژه‌اي دارد صادرات است و همين موضوع پيشرفت‌هاي خوبي را براي آنها به وجود آورده است.
کرباسيان با اشاره به اعلام سال گذشته وزارت صنعت مبني بر آزادسازي صادرات فولاد مي گويد: اگر اين اتفاق نمي افتاد مشکلات اين حوزه چندين برابر مي شد و بايد اين نکته را پذيرفت که اگر به صادرات فکر نکنيم منابع ارزي ما پايدار نخواهد بود
وي با بيان اين که صادرات منافع مختلفي را همچون حمايت از قيمت، کيفيت و مصرف کننده را در بر مي گيرد، مي افزايد: انجمن سنگ آهن بايد در تصميم گيري‌هاي خود به امر صادرات توجه ويژه‌اي داشته باشد. ضعف قانون و مشخص نبودن آنها يکي از شاخص ترين مشکلات حوزه سنگ آهن است که امروزه بيشتر توليدکنندگان و صادرکنندگان با آن درگير هستند متاسفانه وضعيت زمان اجرايي شدن برخي قوانين از جمله وضع عوارض بر صادرات سنگ آهن هنوز مشخص نيست و اين موضوع سبب سردرگمي صادرکنندگان مي شود از سوي ديگر وجود چنين مشکلاتي سبب فرار سرمايه گذاري و انگيزه در حوزه سنگ آهن مي شود.
اما عليرضا سياسي راد دبير کل انجمن توليد کنندگان وصادرکنندگان سنگ آهن ايران با بيان اين که اکتفا کردن به بازار صادراتي سنگ آهن چين، در بحران‌هاي بين المللي چاره ساز نيست و اتخاذ تدابير لازم در وضعيت کنوني، ضروري است، مي گويد: عرضه محموله هاي کلان سنگ آهن قدرت چانه زني صادرکنندگان ايراني را ارتقا خواهد بخشيد و امروز پيشنهاد اين است که انجمن توليدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ايران به عنوان نماينده رسمي براي فروش اين ماده معدني با تجار چيني طرف معامله قرار گيرد.
سياسي راد تصريح مي کند: صادرات يکپارچه محموله هاي صادراتي سنگ آهن نقش به سزايي در کاهش هزينه هاي حمل خواهد داشت و شکل گيري يک کنسرسيوم در اين بخش ضروري است.
وي درخصوص مشکلات فروش سنگ آهن به واحدهاي فولادسازي، مي گويد: انتظار مي رود شرکت هاي فولاد داخلي متعهد شوند که نسبت به خريد سنگ آهن به قيمت تعادلي اقدام کنند تا اين مهم سبب حل و فصل مشکلات شود.
دبيرکل انجمن توليد کنندگان وصادرکنندگان اظهار مي کند: سرمايه گذاري بر روي زنجيره ارزش توليد فولاد و فرآوري از نکات مورد توجه اعضاي اين انجمن است و با بسترسازي مناسب مي توان بهره برداران معادن را به سمت استخراج تا مرحله گندله سازي سنگ آهن هدايت کرد.
سياسي راد تصريح مي کند: تلاش همه دست اندرکاران وزارت صنعت، معدن و تجارت کشور به همراه بخش خصوصي حفظ بازارهاي بين المللي است؛ زيرا مشتريان سنگ آهن در انتظار برطرف شدن مشکلات داخلي ايران نخواهند ماند.
وي مي گويد: سنگ آهن صادراتي ايران به طور عمده داراي عيار کمتر از 45 درصد است که به بازار هدف صادر مي شود و در حقيقت مازاد مصرف داخلي است.
سياسي راد تاکيد مي کند: آمار گمرک کشور امروز گواه مستندي است که در سال‌هاي اخيرهيچ‌گونه واردات سنگ آهن دانه بندي نداشته ايم و درعين حال صنايع فولاد کشور، ظرفيت جذب سنگ آهن دانه بندي با عيار مزبور را ندارند.
دبيرکل انجمن توليد کنندگان وصادرکنندگان سنگ آهن کشور با اشاره به صادرات 24 ميليون تن سنگ آهن دانه بندي در سال گذشته بيان مي کند: امسال سياست‌هاي اتخاذ شده از سوي دولت و افت قيمت بازارهاي جهاني اين ماده معدني سبب شد تا در شش ماهه نخست 8.5 ميليون تن سنگ آهن صادر شود و انتظار مي رود تا پايان سال حداکثر 65 تا 70 درصد رقم صادرات سال 92 تحقق يابد.
عليرضا عسکري ماراني کارشناس اقتصادي در خصوص اين موضوع با اشاره به افت و خيز قيمت فلزات اساسي در سال هاي گذشته معتقد است: در سال هايي که قيمت محصولات و کالاها در بازارهاي جهاني از افزايش قيمت برخوردار مي شوند، بايد به توسعه انديشيده شود؛ از سوي ديگر در سال هاي کاهش قيمت بايد توان توليد بنگاه هاي اقتصادي را حفظ کرد.
وي تصريح مي کند: افزايش قيمت سنگ آهن تا 140 دلار سبب توجه دولت به اين مساله شد تا به بهانه اي براي دريافت عوارض از شرکت هاي سنگ آهني بدل شود، اين درحالي است که اکنون کاهش قيمت سنگ آهن به زير 50 دلار در هر تن، فعاليت در اين شرکت ها را با مشکل مواجه کرده است.
عسکري ماراني که از معادن سنگ آهن به عنوان حامي و پشتيباني براي توسعه صنعت فولاد در کشور نام مي برد، به توقف سرمايه‌گذاري هاي صورت گرفته در شرکت هاي سنگ آهني اشاره و تصريح مي کند: به طور قطع در سال هاي آتي، تاثير کمبود سنگ آهن موجب کاهش توليد فولاد که صنعت رشد و توسعه کشور تلقي مي شود، را فراهم مي سازد.
اين کارشناس اقتصادي مي کند: در ظاهر به نظر مي رسد که ارزش صنعت سنگ آهن تنها به ميزان 20 هزار ميليارد تومان کاهش يافته است، اين درحالي است که مساله اصلي حکايت از عدم سرمايه‌گذاري هاي جديد در بخش فولاد و توسعه هاي بعدي دارد که افت هاي پي درپي را به ويژه در صنعت سنگ آهن به دنبال خواهد داشت.
وي ابرازاميدواري مي کند: دولت به جاي تکيه به اين درآمدهاي اندک، انگيزه هاي سرمايه‌گذاري را براي معادن فراهم کند تا به اين واسطه تمامي منابع آن براي توسعه افزايش ظرفيت اشتغال و نهايتا اعتلاي کشور به کار گرفته شود.
اين کارشناس اقتصادي با اشاره به درخواست 4000 سهامدار صنعت سنگ آهن از رئيس جمهوري در خصوص حذف بهره مالکانه مي گويد: ما هم از دولت مي خواهيم اين صنعت استراتژيک را دريابد تا از تضييع حقوق سهامداران اين صنعت که هم قشر بازنشسته و هم کارگر و کارمند هستند، جلوگيري کند.