مشکلات تحریم‌های بین‌المللی و وابستگی ایران در زمینه صادرات سنگ‌آهن به چین، وضعیت معادن سنگ‌آهن نیمه شمالی کشور را با بحران مواجه کرده است.
ممانعت کشورهای خارجی از خرید سنگ‌آهن ایرانی به دلیل تحریم‌های بین‌المللی باعث شده است در سال‌های اخیر تمامی اکتفای ایران در زمینه صادرات سنگ‌آهن به چین باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد ایران در سال‌های تحریم بازارهای صادراتی معدنی خود را یکی پس از دیگری از دست داده است. از بین پنج کشور پاکستان، چین، امارات، ترکمنستان و عراق می‌توان گفت تنها بازاری که از واردات و صادرات با ایران تا آخر پا پس نکشید و سهم عمده‌ای در این بازار داشت، چین بود.
به گزارش استیل ایران به نقل از اقتصادنیوز، فعالان معدنی معتقدند در سال‌های سخت بحرانی ایران ذخایر معادن کشور تقریبا تمام بازارهای صادراتی خود را از دست دادند و همچنان چین پایانه صادراتی ایران ماند. این در حالی است که آمار اخیر گمرک حکایت از آن دارد که مقصد نهایی 16 میلیون تن سنگ‌آهن ایران به صورت خام یا با حداقل فرآوری در 10 ماه سال گذشته به چین بوده است.
اما قصه چنین صادراتی در شرایطی نوشته شده که سال گذشته بیش از 30 معدن کوچک و متوسط مقیاس بخش خصوصی در نیمه شمالی کشور به دلیل افت شدید قیمت جهانی سنگ‌آهن به تعطیلی رسید و بقیه واحدها مجبور به کاهش تولید شدند.
این در حالی است که صاحب‌نظران بخش معدن معتقدند در سال‌های تحریم ممانعت کشورهای خارجی از خرید سنگ‌آهن ایرانی به دلیل محدودیت‌ها باعث شد تمامی اکتفای ایران در زمینه صادرات این ذخایر معدنی به چین باشد، در حالی که کشورهای بسیاری برای تامین مواد اولیه فولادسازی می‌توانستند گزینه تجارت ایران باشند.
اما مساله اصلی این است که در این سال‌ها سهم مشارکت ایران با کشورهای اروپایی و آمریکایی بسیار کاهش یافته و عمر همکاری با شرکت انگلیسی‌تبار بزرگی مانند ریوتینتو در معادن ایران به سر آمده است. از این رو بود که ایران تا به حال توانسته تنها به بازار متلاطم چین اکتفا کند، در شرایطی که دلیل اصلی تعطیلی معادن سنگ‌آهن ایران یکی پس از دیگری ناشی از وابستگی ایران به اقتصاد چین و بازار این کشور در سال‌های اخیر بود.
برنامه درازمدت برای روابط تجاری ایران و چین
بررسی‌ها نشان می‌دهد چین تنها شریک تجاری فعلی معادن سنگ‌آهن ایران چین به عنوان بزرگترین مصرف‌کننده فولاد جهان بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تن مصرف داخلی دارد. بر اساس بررسی‌های انجمن آهن و فولاد این کشور ۸۲۲میلیون تن فولاد تولید شده است که اخیرا به دلیل مقررات سختگیرانه دولت چین در زمینه محیط‌زیست این احتمال وجود دارد که برخی کارخانه‌های تولید فولاد چین در آستانه تعطیلی قرار بگیرند و این موضوع بر مصرف سنگ‌آهن نیز تاثیرگذار خواهد بود.
با وجود این، توقف برخی فولادسازی‌های این کشور در آینده بازار صادراتی سنگ‌آهن ایران را ملتهب‌تر میکند، به طوری که معادن کوچکی که تاکنون توانسته بودند به حیات خود ادامه دهند، در شرایط بحرانی‌تر تعطیل خواهند شد.
این در حالی است که بر اساس اظهارات اخیر رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین، چینی‌ها روابط تجاری خود را با ایران بلندمدت طراحی کردند و پیش‌بینی‌ها بر این است که کشورهای غربی جایگزین چین نخواهند شد. پایداری چین در قراردادهای تجاری خود با ایران در حالی مطرح است که اسدالله عسگر‌اولادی، رئیس اتاق مشترک ایران و چین عنوان کرده نه تنها تجار ایرانی بلکه چینی‌ها هم نگران توافقات صورت گرفته غرب با ایران نیستند و غربی‌ها جای چین را در بازار ایران نخواهند گرفت. حتی این فعال اقتصادی اعلام کرده چین برنامه درازمدتی را برای حضور در بازار ایران تدارک دیده و قرار است طی ۲۰ سال آینده، روابط تجاری ایران و چین دو برابر شود.