روزگذشته پس از برگزاری دور نهایی مذاکرات در وین، طرفین مذاکرات به یک توافق جامع و نهایی دست یافتند که نتیجه آن لغو تحریم هایی است که در سال‌های گذشته دست و پای اقتصاد ایران را بسته بود. هرچند محدودیت‌های تحریم هیچ گاه مانع حرکت اقتصاد ایران نشد ولی نمی‌توان آثار منفی آن را در شاخص‌های اقتصادی منکر شد. به هر روی اکنون تمام بخش‌های اقتصادی و بازارها در انتظار رشد و رونقی هستند که در سال‌های اخیر از آن محروم بوده‌اند. اکنون فعالان اقتصادی با نگاه امیدوارانه به آینده نگاه می‌کنند تا در سایه رفع محدودیت‌ها و محرومیت‌ها به هدفگذاری‌های صورت گرفته برای رشد و توسعه دست یابند. دیروز پس از اعلام نتایج مذاکرات و توافق نهایی، بازارهایی که در خط مقدم قرار دارند بسرعت به این توافق واکنش نشان دادند و اتفاقاتی را که در دیپلماسی کشور افتاده است منعکس کردند.
براین اساس قیمت ارز و طلا در نخستین واکنش‌ها به میزان چشمگیری کاهش یافت اما همان‌گونه که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند پس از گذشت چند روز و با فروکش کردن هیجانات باردیگر ثبات بر این بازارها حاکم خواهد شد. اما در صف بعدی تأثیرپذیری از توافق هسته‌ای صنایع و بازارهایی قرار دارند که با اندکی تأخیر، تحولات مثبت را نمایان می‌کنند. بخش تولید و بنگاه‌های تولیدی که هم در داخل و هم در بازارهای صادراتی خود با موانع و مشکلات بسیاری مواجه بودند با حصول توافق باید برنامه ریزی خود را به سمت افزایش ظرفیت تولید و اشتغال تغییر دهند. درمجموع آنچه از فعالان اقتصادی شنیده می شود امید است آنان نوید روزهای بهتری را می دهند که در انتظار مردم است تا در فضایی که محدودیت و مانعی ندارد همه برنامه‌های اقتصادی دولت محقق شود.
درهای بورس روی سرمایه‌گذاری خارجی باز شد
دکتر محمد فطانت فرد «رئیس سازمان بورس»
بازار سرمایه بازار انتظارات است و هرآنچه در مؤلفه‌ها و متغیرهای اقتصادی و سودآوری و همچنین فضای کسب و کار تأثیر داشته باشد، تأثیر خود را بر رونق بورس نیز خواهد داشت.با وجود آنکه بنا و بهانه مذاکرات هسته‌ای حل و فصل مناقشه هسته‌ای ایران با غرب بود ولی با دستیابی به توافق نهایی آنچه ایران از این توافق به دست آورده، فراتر از مسائل هسته‌ای است. درواقع این توافق فصل تازه‌ای از ارتباطات و مناسبات بین ایران و سایر کشورها را رقم خواهد زد و انتظارات بسیار مثبتی میان سرمایه گذاران خارجی نسبت به ایران ایجاد خواهد کرد. این درحالی است که بسیاری از مؤسسات ارزیابی اقتصادی کشورها، درتحلیل‌های خود ایران را جزو اقتصاد‌های با سرعت رشد بالا قرار داده‌اند به طوری که مؤسسه «گلد نزدک» از این نظر ایران را در میان 11 قدرت برتر اقتصادی در آینده قرار داده است.برهمین اساس و با توجه به استقبال چشمگیر سرمایه گذاران خارجی برای ورود به ایران طی چند روز آینده یک نشست بین‌المللی در ایران برگزار خواهد شد که طی آن علاوه بر تشریح ظرفیت‌های اقتصادی ایران چگونگی سرمایه گذاری متقاضیان اعلام شده است تا هر فرد یا شرکت متقاضی سرمایه گذاری در ایران در کوتاه ترین زمان ممکن وارد ایران شود. این درحالی است که براساس دستور اخیر رئیس جمهوری به معاون اول خود قرار است از تمام ظرفیت‌های بازار سرمایه استفاده شود.درخصوص تأثیر این توافق بر بازارسرمایه باید گفت که میزان این تأثیر بر صنایع بورسی متفاوت است. درواقع صنایعی که طی سال‌های تحریم بیشترین آسیب را متحمل شده‌اند بیشترین اثرپذیری مثبت را نیز از توافق هسته‌ای خواهند داشت. صنایعی نیز که در دوران تحریم مقاومت کردند و سودآوری داشته‌اند با لغو تحریم‌ها و رونق اقتصاد بهتر از گذشته به مسیر خود ادامه می‌دهند.طی 18 ماه اخیر که بازار سرمایه با روند نزولی مواجه شده بود، به طور حتم سهامداران و سرمایه گذاران در تحلیل‌های خود به این پختگی رسیده‌اند که در انتخاب سبد سرمایه گذاری خود چگونه عمل کنند که کمترین ریسک را داشته باشند.اما به طور قطع نتیجه توافق هسته‌ای همانطور که در اقتصاد کشور نمایان می‌شود در بازار سرمایه نیزبه صورت برجسته تر آشکارشده و این رونق را منعکس میکند. برهمین اساس همزمان با بهبود اقتصاد ملی بازارسرمایه نیز بستر مناسبی برای سودآوری سرمایه گذاران و سهامداران فراهم میکند و با رشد شاخص‌های مختلف بازار بخشی از زیان آنها طی ماه‌های گذشته جبران خواهد شد.
با توافق هسته‌ای مهمترین بخش اقتصاد زنده شد
دکتر مهدی عسلی«کارشناس انرژی»
اگرچه اتمام مذاکرات هسته‌ای و دستیابی ایران و گروه 1+5 به توافق جامع بر تمام بخش‌های اقتصاد کشور اثر‌گذار خواهد بود اما به نظر می‌رسد مهمترین بخش تأثیر پذیراز این توافق، بخش انرژی کشور است که بیشترین تأثیر را در احیای اقتصاد نیز دارد. اکنون بسیاری از شرکت‌های خارجی مشتاق سرمایه‌گذاری در ایران یا خرید نفت و فرآورده‌های نفتی در انتظار اجرایی شدن این توافق هستند و از این‌رو به نظر می‌رسد که با اجرایی شدن توافق نخستین دستاوردهای حقیقی توافق بهبود روابط بین‌الملل، افزایش فروش نفت و فرآورده‌های نفتی و همچنین جذب سرمایه‌گذاران خارجی در این بخش باشد که همگی برای کشور ارز آور خواهند بود. از آنجایی که ماهیت فعالیت‌های سودآور نفتی ایران برای اغلب کشورهای جهان جذاب است ما حتی در طول مذاکرات نیز با رفت و آمدهای شرکت‌های نفتی و هیأت‌های اروپایی و آسیایی به ایران و ابراز تمایل آنها برای حضور در صنعت نفت کشور مواجه بودیم که همگی منوط به لغو تحریم‌ها بود و اکنون این مهم تحقق یافته است. همراه با سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در مهمترین بخش مورد توجه این شرکت‌ها ما امتیازات دیگری نیز به دست خواهیم آورد که افزایش ظرفیت تولید در بالا دست و پایین دست صنعت نفت کشور و افزایش قدرت چانه زنی ایران در منطقه نمونه دیگری از آن است. ضمن آنکه ما در داخل کشور نیز به وفور ظرفیت‌های توسعه صنایع بالادستی را داریم می‌توانیم بعد از لغو تحریم‌ها برای توسعه پالایشگاه‌های خود در بازارهای هدف و مراکز مصرف نیز سرمایه‌گذاری کنیم و به جای خام فروشی نفت، آن را در پالایشگاه‌های خود فرآوری و بعد در همانجا به دست مشتریان برسانیم. خوشبختانه سریعترین بخشی که نسبت به توافق می‌تواند عکس‌العمل نشان دهد از ظرفیت‌های خوبی هم برخوردار است. با تمرکز بر بخش انرژی و توسعه آن می‌توانیم درآمدهای ارزی کشور را افزایش دهیم یا آنکه به ازای فروش نفت و فرآورده‌های نفتی تکنولوژی به کشور وارد کنیم. به این ترتیب موجب بهبود شاخص‌های اقتصادی نظیر درآمد ملی و رشد اقتصادی و تنظیم بازارها نظیر بازار ارز شویم. نکته‌ای که باید بدان اشاره کنم این است که کشورهای نفت خیز می‌توانند در توسعه صنایع انرژی بر بسیار موفق عمل کنند و لازم است در پساتحریم ما نیز با تشویق سرمایه‌گذار خارجی برای توسعه صنایع انرژی بر نظیر فولاد به توسعه صنعتی کشور، رونق و رشد اقتصادی بهبود شاخص‌های تورم، اشتغال و... کمک کنیم. کلید این توسعه تبلیغ برای انرژی ارزان است.
شتاب مثبت به اقتصاد ایران
دکترغلامحسین فیروزفر «عضو مؤسسه عالی آموزش و برنامه ریزی»
ایران و 1+5 بالاخره بعد از گذشت دو سال -یعنی زمان روی کار آمدن دولت یازدهم- بر سر مسائل هسته‌ای ایران به توافقی جامع رسیدند و به این ترتیب مناقشات هسته‌ای و تحریم‌های 12 ساله وضع شده علیه ایران پایان یافت. از جمله دستاوردهای این توافق برای ایران لغو تحریم‌ها و جذب سرمایه‌های خارجی است که آثار کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدتی بر شاخص‌های اقتصادی بر جا خواهد گذاشت.آنچه از توافق هسته‌ای ایران و لغو تحریم‌ها برای کوتاه مدت می‌توان انتظار داشت به آزادسازی منابع ارزی معطوف می‌شود که در نتیجه آن شتاب مثبتی به اقتصاد وارد خواهد شد. بر این اساس در کوتاه مدت کاهش نرخ ارز محتمل است که ادامه دار نیست اما به رفع موانع کسب و کار و تولید کمک خواهد کرد. علت اینکه کاهش نرخ ارز ادامه دار نخواهد بود این است که به مرور با پویایی بخش تولید و رشد نیاز صنایع کوچک و کارگاه‌ها به واردات تکنولوژی، تقاضا برای ارز را بالا خواهد برد و افزایش تقاضا موجب رشد نرخ ارز خواهد شد. البته نتیجه آن رشد 2 الی 3 درصدی اقتصاد در کوتاه مدت یعنی تا پایان امسال خواهد بود.در خصوص سایر شاخص‌های اقتصادی نیز همین گونه است. اگر همه ظرفیت‌های اقتصادی کشور به کار گرفته شود قطعاً با راه افتادن مجدد صنایع و تزریق منابع مالی به آنها اشتغال زایی خواهد شد و این موضوع خروج اقتصاد از رکود و کاهش نرخ بیکاری و افزایش نسبی سطح رفاه اجتماعی و حفظ نرخ تورم در حد کنونی را به همراه خواهد داشت.به هر حال اگر توافق خوب اجرا شود و کنگره امریکا موانعی را وضع نکنند که اجرا به تأخیر بیفتد در میان مدت و بلند مدت در کنار آنچه گفته شد شاهد سرمایه گذاری شرکت‌های خارجی در پروژه‌های کشور خواهیم بود. تأمین منابع مالی و ورود تکنولوژی به کشور یکی از نیازهای مبرم کشور را برطرف خواهد کرد. البته گشایش‌های حاصل از توافق به نوعی است که تغییرات مثبت تنها در حوزه تحت حمایت دولت حس نخواهد شد بلکه در فعالیت‌های بخش خصوصی نیز نمود خواهد یافت. توان نقل و انتقالات بانکی و گشایش خطوط اعتباری (ال سی ها) و تأمین ارزان تر و ساده تر مواد اولیه صنعت از جمله مواردی است که به فعالیت بخش خصوصی کشور رونق خواهد بخشید.البته نباید فراموش کرد که توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها حل مشکلات را روان تر میکند اما همچنان نیاز است که ساختارهای اقتصادی نیز اصلاح شود.
نرخ ارز در سه بازه زمانی
دکتر محمد نصر اصفهانی«استاد دانشگاه علوم اقتصادی»
بازار ارز و طلا یکی از بخش هایی است که تأثیر زیادی از توافق هسته‌ای اخیر می‌پذیرد. براین اساس میزان این تأثیر پذیری را می‌توان در سه بازه زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت بررسی کرد. در کوتاه مدت به دلیل اینکه با دستیابی به توافق نهایی بخش قابل توجهی از محدودیت‌های اقتصادی ایران بخصوص در اقتصاد بین‌الملل برداشته می‌شود، تورم انتظاری موجود بشدت کاهش می‌یابد و این کاهش تورم به میزان بالایی در بازار ارز و طلا تأثیر می‌گذارد. درواقع نخستین اثری که در این بازارها گذاشته می‌شود، کاهش یک باره قیمت هاست که البته ممکن است به شوک قیمتی در مسیر کاهش نیز منجرشود که دولت باید با اطلاع‌رسانی مناسب این شوک را کنترل کند. چراکه اگر نرخ ارز به میزان غیرطبیعی کاهش یابد تبعات منفی برای بخش تولید و اقتصاد ملی به همراه خواهد داشت. با ایجاد فضای مثبتی که در پی اعلام توافق در کشور شکل گرفته است، درچند روز نخست قیمت‌ها براساس جو روانی کاهش می‌یابد و در این زمینه رکوردهای جدیدی به ثبت می‌رسد. اما پس از گذشت حدود یک هفته و با فروکش کردن فضای هیجانی قیمت‌ها در بازار ارز و به تبع آن بازار طلا به ثبات می‌رسد. البته ثباتی که نسبت به قیمت‌های قبل از توافق به مراتب نرخ‌های کمتری دارد. اما در میان مدت نحوه حرکت بازار ارز به طور کامل به سیاست هایی ارتباط دارد که دولت تا پایان سال اتخاذ میکند. از سوی دیگر چگونگی ارتباط و سطح مراودات ایران با سایر کشورها نیز در این زمینه مؤثر خواهد بود. بنابراین سیاست هایی که دولت در کوتاه مدت پی می‌گیرد آثار خود را در دوره میان مدت بر بازار ارز می‌گذارد. در بازه بلندمدت نیز سیاست هایی که در قالب برنامه ششم توسعه و جهت گیری‌های کلی نظام برای دستیابی به نرخ رشد اقتصادی 8 درصدی دنبال می‌شود عامل شکل دهنده بازار ارز در آینده است. هم اکنون میزان ذخایر ارزی ایران که بخشی از آن در سایر کشورها وجود دارد بین 150 تا 200 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که چگونگی ورود این ذخایر به کشور و محلی که هزینه می‌شود نقش و سهم بسیار زیادی در مسیر حرکتی بازار ارز دارد. براین اساس در صورتی که دولت به عنوان بزرگترین عرضه کننده و مصرف کننده ارز ذخایر خود را صرف خرید کالاهای سرمایه‌ای کند و به تقویت تولید منجر شود، آثار مثبتی بر بازار ارز خواهد داشت.
منبع:روزنامه ایران