کارشناسان بازارهای پول و سرمایه نظرات مختلفی در خصوص ایجاد بورس جدید ارز دارند که از این میان می‌توان به لزوم آموزش در این حوزه، ایجاد زیرساختارها با توجه به تجربه سایر کشورها، برداشته شدن محدودیت‌های بانکی اشاره کرد که در نهایت منجر به کاهش ریسک تجارت و جلوگیری از شوک‌های ارزی می‌شود.
ایده راه اندازی بورس ارز این روزها، به یکی از دغدغه های جدید فعالان بازار سرمایه تبدیل شده‌است. دغدغه‌ای که در کنار مشکلات عمده بورس‌های موجود برای برخی از فعالان بازار حل نشده‌است و اظهار می‌کنند که اکنون نیازی به ایجاد بورس جدید نیست.
با این حال بیان مواردی از قبیل پوشش ریسک نوسانات دلار برای تاجران، ایجاد مرجع رسمی برای تعیین نرخ ارز آزاد و همسان شدن با سایر بورس های دنیا، این ایده را تقویت میکند که این بورس تاسیس شود و فارغ از سایر مشکلات بازار سرمایه، به حل مشکلات دیگری بپردازد.
به همین علت کارشناسان و فعالان این حوزه در گفت‌وگو با اقتصادنیوز در خصوص لزوم و یا عدم لزوم ایجاد این بازار صحبت‌هایی کرده‌اند و انتقادات و پیشنهادات خود را بیان کردند.
ارزهای نفتی نباید وارد بورس ارز شوند
حیدر مستخدمین حسینی با بیان این که بورس ارز در حدود 10 سال گذشته مطرح شد، اظهار کرد: در ایران بازار ارز وجود ندارد واین در حالی است که وضعیت ارز به صورت انحصاری در دست دولت است و نرخ ارز با توجه به سلیقه و رفتار دولت تغییر میکند.
او ادامه داد: در سا ل1381 و با اجرای نرخ واحد ارز باعث بورس ارز برای ایجاد روند ثبات و جلوگیری از نوسانات شدید ارز اجرایی می‌شد.
او با تاکید بر این که در شرایط فعلی راه اندازی بورس ارز مناسب است، خاطرنشان کرد: بورس ارز را باید با نگاه حضور تمام بازیگران بازار ارز راه‌اندازی کرد تا نیاز متقاضیان و عرضه‌کنندگان به طور کامل پاسخ داده‌شود.
مستخدمین‌حسینی در واکنش به این گفته که برخی منتقدین بورس ارز بر این باورند که بورس ارز فضای سفته بازی ایجاد خواهد کرد، بیان کرد: در مرحله آغازین راه‌اندازی بورس ارز برای جلوگیری از سفته بازی می‌توان تنها معاملات فعلی را راه اندازی کرد.
او همچنین در ادامه گفت: برخی افراد بر این عقیده هستند که ارز کالا نیست، اما اگر ارز وجود نداشته‌باشد نمی‌توان خرید و فروشی بر پایه ارز انجام داد، در شرایط فعلی نیاز است عرضه‌کنندگان و متقاضیان ارز در یک مکان به اسم بازار یا بورس با سیاست شفاف به فعالیت بپردازند.
او با تاکید بر این که بورس ارز باید از بورس کالا جدا باشد و سیاست منحصر به فردی برای آن اتخاذ شود، خاطرنشان کرد: در رابطه با درآمد نفتی دولت باید یک تصویر روشن از آن در بودجه گنجانده شود تا تنها برای اجرای برنامه‌های زیرساختی مورد استفاده قرار گیرد، که عدم ورود ارزهای نفتی به بورس ارز بسیار حائز اهمیت است.
ایجاد بورس ارز، از شوک های ارزی جلوگیری میکند
طهماسب مظاهری اظهار کرد: در رابطه با راه‌اندازی بورس ارز انتقاداتی همچون آن که ارز کالا نیست بر آن وارد است اما نباید معانی کلمات و لغات اصل یک موضوع را از مسیر خود دور کند.
او ادامه داد: در بازارهای مالی دنیا معاملات آینده و آتی ارز همچون فیوچر و فوروارد که حق انتخاب را به افراد می‌دهد رایج است و بسیاری از فعالان اقتصادی برای آن که ریسک خود را در برابر تغییر نرخ ارز پوشش دهند از چنین ابزارهایی بهره می‌برند که کارکرد اصلی این ابزارها پوشش ریسک و آینده نگری فعالیت‌های اقتصادی است.
او تاکید کرد: اعلام نرخ ارز و تصمیمات بعدی آن در ایران حتی برای بانک‌ها، صرافی‌ها و فعالان این بازار به صورت روزانه و آغاز کار عمدتا از ساعت 11 صبح است.
او در رابطه با نظر افراد برای ارائه پیشنهاد بورس ارز در گذشته گفت: نکته اصلی در ارائه پیشنهاد بورس ارز ایجاد دید مناسب با افق یک تا دو ماهه برای فعالان اقتصادی و بانک‌های تجاری بود که در کنار افق دید مناسب قدرت پیش‌بینی قابل توجهی را در اختیار افراد قرار می‌دهد.
به گزارش استیل ایران به نقل از اقتصادنیوز، رئیس کل اسبق بانک مرکزی با بیان این که بورس ارز به سیاست‌گذاران کمک شایانی خواهد کرد، یادآور شد: یکی از خواص راه‌اندازی بورس ارز جلوگیری از شوک‌های نرخ ارز به ویژه دلار است که این موضوع می‌تواند یکی از بهترین کارهای هر دولتی به حساب آید.
او تاکید کرد: نوسانات شدید برای اقتصاد بسیار مضر است، در نوسانات شدید عده‌ای از فعالان اقتصادی متضرر می‌شوند و این در حالی است که عده‌ای بدون هیچ دلیلی یک شبه سرمایه قابل توجهی به دست می‌آورند
وزیر پشین اقتصاد معتقد است: یکی دیگر از وظایف بانک مرکزی در رابطه با نرخ ارز و شاخص‌های اقتصادی ایجاد امکان پیش‌بینی روند اقتصاد برای مردم و فعالان اقتصادی است، هر چه میزان پیش‌بینی پذیری شرایط اقتصاد افزایش یابد درجه اطمینان مردم نسبت به فعالیت‌های اقتصادی افزایش می یابد.
پیش نیاز اصلی بورس ارز، تک نرخی شدن ارز است
محمودرضا خواجه نصیری در خصوص راه اندازی بورس ارز گفت: مهم‌ترین نکته در معاملات بورس ارز این است که به صورت معاملات آتی انجام می‌شود. در نتیجه معاملات آتی ارز می تواند به پوشش ریسک وارد کنندگان و صادرکنندگان کمک کند.
خواجه نصیری درخصوص توضیح پوشش ریسک بورس ارز گفت: یکی از مهم‌ترین چالش های صادرکنندگان و واردکنندگان کالا، نوسانات نرخ ارز است که گاه به ضررهای هنگفتی منجر می شود. در صورتی فعالان عرصه تجارت کشور بتوانند ارز مورد نیاز خود را از طریق معاملات آتی خریداری کنند، به نوعی پوشش ریسک صورت می‌گیرد و با برنامه مدون تری می توانند فعالیت تجاری خود را انجام دهند.
مدیرعامل تامین سرمایه آرمان اظهار کرد: به نظر می‌رسد با توجه به گشایش فضای تجارت بین‌المللی که پس از اجرایی شدن برجام به وجود می‌آید، راه اندازی بورس ارز اجتناب ناپذیر است و حتی اگر نهاد‌های داخلی اقدامات مناسبی در این خصوص نداشته‌باشند، فعالان این حوزه به سراغ بورس‌های ارز خارجی می‌روند. در حالی که اکنون با توجه به تجربه معاملات آتی سکه، بازار سرمایه آمادگی کافی برای اجرای معاملات آتی ارز را دارد.
خواجه نصیری خاطرنشان کرد: پیش نیاز اصلی بورس ارز، تک نرخی کردن ارز توسط دولت است. پس از آن باید بانک مرکزی که به عنوان متولی بازار سرمایه شناخته می شود به عنوان بازیگر اصلی بازار ارز، وارد این بازار شود و به معاملات رونق ببخشد. البته پیش از آن باید اراده خود را با ارائه امکانات برای انجام این نوع معاملات، نشان بدهد.
برای راه اندازی بورس ارز، باید محدودیت‌های بانکی از بین برود
صمد کریمی درباره راه اندازی بورس ارز گفت: جهت‌گیری سیاست‌های ارزی اخیر بانک مرکزی ساماندهی بازار آزاد ارز کشور است. در این راستا «مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها» 29 دی سال گذشته ابلاغ شد که بر اساس ماده (15) مقررات فوق انجام معاملات آتی (سلف) فقط بر اساس دستورالعمل مصوب بانک مرکزی مجاز خواهد بود.
مدیر‌کل اداره صادرات بانک مرکزی افزود: با این حال از برنامه‌های پیش‌روی بازار ارز کشور استفاده از ابزارهای مشتقه برای مدیریت ریسک ارز در کشور است.
این مقام بانک مرکزی راه اندازی بورس ارز را مستلزم اجرای شروطی دانست و گفت: ابتدا لازم است بازار بین‌بانکی گسترش و تعمیق یابد، محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های بین‌المللی بانکی مرتفع شده و مقررات و دستورالعمل‌های معاملات آتی با توجه به تجربیات بانک مرکزی و الگوهای جهانی در همکاری با سایر دستگاه‌های ذی‌ربط تهیه شود.
به گفته او، بازار ارز خارجی (Forex) محل معامله اسعار مختلف نسبت به یکدیگر (بیشتر معاملات عمده) است، 95 درصد معاملات ارزی سازمان متمرکزی مانند بورس ندارند و تنها معاملات فیوچر در بورس ارز انجام می‌شود.
کریمی افزود: بانک‌های مرکزی، تجاری، سرمایه‌گذاری، صندوق‌های مشاع، صادرکنندگان و واردکنندگان، صندوق‌های بازنشستگی، اشخاص حقیقی با ثروت‌های بالا و دولت‌ها بازیگران اصلی این بازار محسوب می‌شوند. معاملات به‌صورت عمده و زیرخط است.
مدیر‌کل اداره صادرات بانک مرکزی عنوان کرد: هم‌اکنون حجم متوسط روزانه معاملات بازار ارز خارجی چهار هزار میلیارد دلار است که 1.5 هزار میلیارد دلار آن نقدی و مابقی به میزان 2.5 هزار میلیارد دلار معاملات مبتنی بر اوراق مشتقه است.
کریمی با تاکید براینکه بانک مرکزی بر اساس وظایف و مسوولیت‌های محوله با توجه به مختصات کلان اقتصادی و تغییرات محیطی همواره بازار ارز کشور را رصد کرده است، تصریح کرد: بر این اساس این بانک به عنوان اولویت نخست درصدد یکسان‌سازی تدریجی نرخ ارز، گسترش و تعمیق معاملات نقد در بازار بین‌بانکی و در نهایت ایجاد بسترهای لازم جهت به‌کارگیری معاملات مشتقه جهت پوشش نوسانات ریسک نرخ ارز است. منتها این امر مستلزم مقدماتی است.
او افزود: بدیهی است رفع محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های بانکی در افزایش سرعت معاملات نقد در بازار بین‌بانکی و متعاقباً راه‌اندازی معاملات فوروارد، فیوچر، آپشن و سوآپ ارزی موثر است.
این مقام بانک مرکزی با تاکید براینکه اولویت بانک مرکزی ساماندهی بازار آزاد ارز کشور است، گفت: هر چند یکی از مسائل بسیار مهم در کشور پوشش نوسانات ریسک ارز موسسات مالی و غیرمالی شامل بانک‌ها، صادرکنندگان و واردکنندگان است. لازم است بازار مالی ارائه‌دهنده ابزارهای مشتقه در کشور ایجاد شود.
او افزود: بانک مرکزی با توجه به اقداماتی که در سال 1389 در ابلاغ آیین‌نامه معاملات آتی ارز به ریال داشته است نقش کلیدی و محوری در این زمینه دارد.
بورس ارز نیاز به بسترسازی برای بیمه کردن ارزها دارد
فردین آقابزرگی، مدیرعامل کارگزاری بانک آینده گفت: اگر منظور از راه اندازی بورس ارز، بازاری است که در آن نرخ ارز با نظام عرضه و تقاضا تعیین شود، می توان گفت در مرحله اول بد نیست اما برای راه اندازی بورس ارز ابتدا لازم است که بسترهای لازم این بازار، آماده شود تا سرمایه گذاران برای ورود به این بازارها تمایل داشته باشند.
او افزود: یکی از مهم ترین شرایطی که باید رد این بازارها مورد توجه قرار بگیرد، بیمه کردن ارزهاست،به نوعی که بتواند حتی اتصال و انتقال از یک بورس به بورس دیگر را فرهم کند. به همین علت نیاز است که از تجربه سایر بورس های ارز دنیا استفاده شود تا ساختار این بازارها با جزییات بررسی و آماده شود.
فرهنگ سازی و آموزش برای فعالان بورس ارز، ضروری است
حسن رضایی پور، مدیرعامل کارگزاری اقتصادبیدار گفت: بورس ارز با توجه به تجربه سایر کشورها، به شفاف سازی نرخ ارز کمک می کند. این بازار باعث پوشش ریسک استفاده کنندگان ارز می شود. به خصوص که در ایران، نرخ رسمی برای بیان نرخ آزاد ارز وجود ندارد و این نرخ شناور است. از سوی دیگر منابع غیر رسمی این نرخ را تعیین و بیان می‌کنند.
رضایی پور خاطرنشان کرد: معاملات فیزیکی ارز هدف نهایی نیست،بلکه می توند یکی از اهداف باشد. در این بازار می توان ابزارهای مختلفی را تعریف کرد که به پوشش ریسک کمک می کند.
او افزود: نکته قابل توجه برای مسئولان سازمان بورس این است که اکثر افراد با این بازار آشنایی ندارند و بهتر است پیش از آن که واسطه ها در این بازار رواج پیدا کنند، فرهنگ سازی و آموزش برای ورود به بازار مهیا شود.