کشف منابع نفت، گاز و توسعه میدان‌های نفت و گاز در ۳ قرن اخیر باعث شده که گسترش صنعت تولید لوله در دنیا برای انتقال نفت، فرآورده‌های نفتی و گاز مورد توجه قرار گیرد. هم‌اکنون بخش زیادی از تولید سالانه لوله‌های فولادی در دنیا برای انتقال گاز، نفت و فرآورده‌های نفتی به‌کار گرفته می‌شود.
امروزه از ۲ نوع لوله فولادی بدون درز و جوشکاری شده در صنایع نفت و گاز استفاده می‌شود. لوله‌های بدون درز از یک قطعه مدور فولادی گداخته شده به صورت یک تکه ساخته می‌شوند که سمبه تیزی را با فشار به داخل قطعه مدور فولادی وارد کرده و در اثر دوران بدون براده‌برداری لوله بدون درز فولادی به وجود می‌آید.
این نوع لوله‌ها به‌دلیل نداشتن درز جوش استحکام بالاتری دارند و در قطرهای پایین بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند، ساخت لوله‌هایی با قطر بزرگتر به‌صورت بی‌درز بسیار مشکل است و هزینه بالایی دارد. لوله‌های بدون درز با قطر داخلی تا حداکثر ۲۰ سانتی‌متر برای استفاده در تجهیزات هیدرولیکی با هزینه زیاد به صورت انبوه در دنیا قابل تولید هستند.
قرارداد با اس‌ام‌اس
برای تولید لوله‌های فولادی بدون درز با یک شرکت ایتالیایی توافق شده است. در آستانه سفر رییس‌جمهوری ایران به ایتالیا مدیرعامل شرکت اس‌ام‌اس اینسه پیشنهاد طرح تولید فولادهای بدون درز با فناوری بالا را در دیدار با مهدی کرباسیان، رییس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) ارائه کرده است. در این دیدار که بهرام سبحانی، مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان و عبدالمجید شریفی، مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران نیز حضور داشتند، البرتو برگانته، مدیرعامل شرکت ایتالیایی اس‌ام‌اس از شرایط بین‌المللی ایجاد شده برای بسط روابط ایران و با سایر کشورها به ویژه ایتالیا ابراز خرسندی کرده و اجرای این طرح را زمینه‌ای برای افزایش همکاری‌های اقتصادی دو کشور خوانده است.
بر اساس توافق انجام شده قرار است شرکت اس‌ام‌اس اینسه ایتالیا ۱/۵ میلیارد یورو برای تولید ورق لوله‌های فولادی بدون درز در ایران سرمایه‌گذاری کند. طبق تفاهم به عمل آمده طرفین با تاسیس شرکت مشترک، سرمایه‌گذاری روی طرح تولید ورق لوله‌های فولادی بدون درز را به اجرا در می‌آورند.
تولید لوله‌های فولادی بدون درز
تولید لوله‌های فولادی بدون درز یا «مانیس‌مان» از نام یک دانشمند آلمانی که برای نخستین‌بار این لوله‌ها را ساخته گرفته شده است. کارشناس فروش و بازاریابی شرکت ذوب‌آهن اصفهان در خارج از کشور در خصوص نحوه تولید گفت: برای ساخت این لوله‌ها یک قطعه شمش گرم می‌شود و به وسیله سمبه ماتریس یعنی سمبه‌ای که برای شکل دادن به کار می‌رود از قالب مخصوص عبور کرده و سپس به وسیله غلتک‌های ویژه که تحت نورد و کشش قرار می‌گیرند به صورت بدون درز شکل داده می‌شود. اردشیر منجزی تصریح کرد: این لوله‌ها دارای استحکام زیاد هستند و به طور عمده در قطرهای پایین‌تر تولید می‌شوند زیرا تولید آنها در قطرهای بالا نیاز به صرف هزینه‌های زیادی دارد. البته لوله‌های فولادی بدون درز تا قطر ۲۴ اینچ نیز در جهان تولید شده اما تنها فناوری که توانسته تا قطر ۴۲ اینچ تولید کند منحصر به امریکا است و تنها یک کارخانه در چین این لوله‌ها را با پروانه امریکا تولید میکند که توانسته تا ۴۲ اینچ نیز تولید کند. منجزی ادامه داد: لوله‌های مانیس‌مان در تمامی صنایع ساختمانی، نفت، گاز، پتروشیمی و صنایع مرتبط که شامل سیستم‌های هیدرولیک، بخار فشرده و تاسیسات گرمایشی است به کار می‌رود و این لوله‌ها باید دارای استاندارد ملی نفت ایران یا مطابق با استاندار ای‌پی‌ای (موسسه نفت امریکا) باشند.
این کارشناس متالورژی عنوان کرد: کشورهای تولیدکننده لوله‌های فولادی بدون درز چین، روسیه، اسپانیا، اوکراین و آلمان هستند و در کشور ما نیز دو شرکت معتبر وجود دارد که معتبرترین شرکت ساخت و تولید لوله‌های فولادی بدون درز گروه ملی صنعتی فولاد ایران در اهواز و بعد از آن شرکت لوله گستر اسفراین است که در خراسان جنوبی قرار دارد. به گفته منجزی گروه ملی صنعتی فولاد به عنوان قدیمی‌ترین کارخانه تولید لوله‌های بدون درز از انواع شمش‌های ساده کربنی و آلیاژی، به‌منظور تولید لوله‌های با اندازه‌های ۱/۲ تا ۶ اینچ وطول ۶ تا ۱۲ متر استفاده میکند. وی افزود: ظرفیت اسمی این شرکت ۹۰هزار تن بر ساعت و تولید واقعی آن ۵۰هزار تن برساعت است و بازسازی خط تولید این شرکت از سال۹۳ شروع شده و هنوز به پایان نرسیده است که پس راه‌اندازی ظرفیت واقعی آن ۲۵درصد افزایش پیدا میکند. منجزی خاطرنشان کرد: مصرف شمش‌های آلیاژی درشرکت گروه ملی صنعتی فولاد بستگی به تقاضا و مصرف شرکت نفت و گاز دارد که به‌طور میانگین سالانه به ۱۰ تا ۱۲هزار تن شمش برای محیط‌های ترش نیاز دارد. کارشناس فروش و بازاریابی شرکت ذوب آهن اصفهان در خارج از کشور عنوان کرد: شمش‌های مورد مصرف برای محیط‌های شیرین متریال‌های مارک اس‌تی ۳۷ و ساده کربنی و برای محیط‌های ترش گریدهای با عناصر آلیاژی مانند تی‌ای، ام‌او، وی، سی‌آر با درصد گوگرد و فسفر پایین است. وی افزود: اندازه شمش‌های شارژی برای تولید لوله‌های بدون درز در شرکت گروه ملی صنعتی فولاد ایران بین ۷۵ تا ۹۲ سانتی‌متر بسته به ضخامت و ابعاد لوله است. منجزی گفت: شرکت لوله گستر اسفراین لوله‌های فولادی بدون درز با قطرهای ۷ تا ۱۶ اینچ را تولید میکند و از شمش‌های گرد با قطر ۳۵۲، ۴۰۷، ۴۵۰ و ۵۱۸ میلی‌متر و با طول‌های ۱۷۰، ۱۴۰ و۱۸۰ سانتی‌متر استفاده میکند و تناژ شمش مصرفی لوله گستر اسفراین درحال‌حاضر ۲۰ تا ۳۰هزار تن در سال است که این رقم تا میزان ۵۰هزار تن درسال نیز قابل افزایش است.
به گزارش استیل ایران به نقل از گسترش صمت، این کارشناس متالورژی بیان کرد: میزان واردات لوله‌های بدون درزمورداستفاده در صنعت نفت و گاز به غیر از فولادهای زنگ نزن در ۶ماهه اول سال۹۴، نزدیک به ۵۵هزار تن بوده، که پیش‌بینی می‌شودکه سالانه ۱۰۰هزار تن واردات داشته باشیم. وی تصریح کرد: یکی از دلایل میزان بالای واردات لوله‌های بدون درز، سخت‌گیری بالای شرکت نفت و رعایت دقیق استانداردهای مربوطه، بازسازی خط تولید شرکت گروه ملی صنعتی فولادایران وعدم اتمام آن بوده است همچنین میزان صادرات لوله‌های بدون درز، در سالیان گذشته و ۶ماهه اول سال۹۴ چندان قابل توجه نبوده است.