چندی پیش خبری از سوی خبرگزاری رویترز منتشر شد که در آن برخی از تولیدکنندگان فولاد اروپا، ایران و ۴ کشور دیگر ازجمله روسیه، برزیل، اوکراین و صربستان را به دامپینگ در اروپا متهم کرده‌اند.
شرکت‌های موسوم به یوروفر با ارائه شکایت خود به اتحادیه اروپا، خواستار رسیدگی به شکایت و جلوگیری از ادامه این روند شدند. به گفته کارشناسان، چین با داشتن بیشترین میزان مازاد فولاد در جهان اصلی‌ترین عامل بر هم زدن نظم و تعادل در بازار فولاد است و نبود نام چین در این فهرست، شائبه‌هایی را درباره علت اصلی طرح این شکایت مطرح میکند. همچنین حجم صادرات فولاد روسیه و برزیل به اروپا بالاست و این موضوع اقدام به دامپینگ این کشورها را توجیه میکند. اما کشورهایی مانند ایران، صربستان و اوکراین در این فهرست چه جایگاهی دارند؟ صمت در گفت‌وگو با کارشناسان این حوزه به بررسی موضوع پرداخته است.
نخستین شرط دامپینگ
با توجه به اینکه ایران در بین تولیدکنندگان فولاد جهان در جایگاه سیزدهم قرار می‌گیرد، نمی‌تواند یک قدرت صادراتی بزرگ به شمار آید. کارشناسان معتقدند عمده فولاد تولید شده در ایران به مصرف داخلی می‌رسد و بخش اندکی از آن صادر می‌شود. با توجه به اینکه شرط لازم برای دامپینگ یک محصول، تولید چشمگیر مازاد بر نیاز داخلی است، کارشناسان در اثبات این اتهام تردید دارند.
مدیرعامل فولاداکسین در این‌باره گفت: این اتهامی است که در درستی آن تردید وجود دارد. صادرات با قیمتی کمتر از قیمت تمام شده نیاز به شرایطی دارد که صنعت فولاد ایران درحال‌حاضر فاقد آنها است. کشورهایی که بین ۴۰ تا ۵۰میلیون تن مازاد محصول دارند برای تصاحب بازارهای خارجی و فروش آسان‌تر محصولات مازاد خود دست به دامپینگ می‌زنند. کشورهای بزرگ تولیدکننده فولاد مانند چین حجم صادرات بالایی دارند که دامپینگ را برای آنها قابل توجیه میکند و همواره به این کار متهم می‌شوند. اما مجموع صادرات فولاد ایران در سال گذشته ۲ تا ۳میلیون تن بیشتر نبوده است و برای این مقدار، صادرات به صورت دامپینگ کاری غیرمنطقی است.
عزیز قنواتی ادامه داد: این اتهام فقط یک بهانه‌گیری از طرف تولیدی‌های اروپایی است. با توجه به توافق هسته‌ای و ورود به دوره پسابرجام به دلیل اینکه فولاد ایران از لحاظ کیفی قدرت رقابت با کشورهای دیگر را دارد و ممکن است بخشی از بازار آنها را تصاحب کند، شرکت‌های عضو گروه یوروفر این اتهام را به ایران وارد کرده‌اند. فولاد ایران براساس استانداردهای جهانی تولید می‌شود و این موضوع شرکت‌های یوروفر را نگران کرده است. این جنگ‌های روانی در تجارت مرسوم است و جای نگرانی نیست.
وی ادامه داد: اگر فرض کنیم نتیجه پژوهش‌ها، ایران را به دامپینگ متهم کند، اقدامات احتمالی آنها نمی‌تواند صنعت فولاد ایران را تحت‌تاثیر قرار دهد. ایران سیزدهمین تولیدکننده فولاد در جهان است و حجم تولید ما به اندازه کشورهایی مثل چین، هند و امریکا نیست. همچنین حجم صادرات فولاد ایران به اندازه‌ای نیست که با از دست دادن بازار اروپا آسیب جدی ببیند. این در حالی است که ما بازارهای آسیا و افریقا را هم در اختیار داریم. قنواتی تصریح کرد: اگر اروپا فولاد ایران را تحریم یا تعرفه‌های وارداتی آن را بالا ببرد باز هم خطری ما را تهدید نمی‌کند و در مقابل آن، ما هم می‌توانیم اقدام‌های مشابهی در برابر محصولات اروپایی انجام دهیم.
خطری ایران را تهدید نمی‌کند
به گزارش استیل ایران به نقل از صمت، حجم صادرات فولاد ایران به اروپا در مقایسه با کشورهایی مثل چین و برزیل زیاد نیست. به گفته کارشناسان از دست دادن بازار اروپا نمی‌تواند لطمه‌ای جدی به صنعت فولاد ایران واردکند. این در حالی است که ایران در میان کشورهایی مثل عراق و افغانستان قرار گرفته که به توسعه زیر ساخت‌های خود و به طبع آن فولاد نیازمند هستند.
دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد درباره علت‌های احتمالی طرح این شکایت به صمت گفت: این اتفاق تازه‌ای نیست. در گذشته هم این چنین اتهاماتی به ایران وارد شده ولی ما با ارائه مستندات کافی از خود دفاع کرده‌ایم. هدف آنها از طرح این دعوی بیشتر کشورهایی است که صادرات بالایی به اروپا دارند؛ مثل روسیه و برزیل. به نظر می‌رسد آنها چند کشور دیگر را هم به این فهرست اضافه کرده‌اند تا اتحادیه اروپا متهم به هدف قرار دادن یک کشور خاص نشده و با فاصله گرفتن از درگیری‌های سیاسی اهداف خود را پیش ببرد.
رسول خلیفه سلطانی افزود: جای نگرانی نیست. حجم فروش فولاد ایران به اروپا بسیار کم است و خطری جدی صنعت فولاد کشور را تهدید نمی‌کند. همچنین بازارهای پیش روی ایران بازارهای متنوعی هستند و ایران می‌تواند بیشتر روی بازارهای آسیایی و افریقایی متمرکز شود.
وی درباره میزان صحت این اتهام گفت: این اتهام به هیچ عنوان نمی‌تواند صحیح باشد چراکه میزان صادرات فولاد ایران بالا نیست و قدرت دامپینگ در بازار اروپا را ندارد. تولیدکنندگان بزرگ مثل چین که صنعت‌شان با تولید مازاد روبه‌رو است برای حفظ بازار و کنار زدن رقبا معمولا دست به این کار می‌زنند. هر چند چین و ترکیه هم در این فهرست نبودند اما به نظر می‌رسد در اثر انجام مذاکراتی اتحادیه اروپا این اتهام را از آنها برداشته است.
صربستان نماینده چین است
نام کشورهایی مثل صربستان در این فهرست بسیار عجیب است چراکه صربستان هیچ‌گاه به‌عنوان یک کشور بزرگ تولیدکننده فولاد مطرح نبوده اما اخباری از خرید یک کارخانه ورشکسته صربستانی از سوی یک شرکت چینی، باز هم پای چین را به‌عنوان یک مهره مهم در بازار فولاد جهان به پیش می‌کشد.
یک کارشناس بازار فولاد در این‌باره به گفت: درحال‌حاضر در بازار جهانی فولاد مازاد بسیار زیادی وجود دارد. حدود ۱۰۰میلیون تن از این مازاد مربوط به چین است. بر خلاف موافقتی که دولت چین با اروپا و امریکا در زمینه کاهش ظرفیت تولید فولاد خود کرده بود، به این توافق عمل نکرده است. مصرف داخلی چین هم تغییر چندانی نداشته و چشم‌اندازی برای کاهش تولیدش دیده نمی‌شود. اگر چین به تعهداتش مبنی بر کنترل میزان تولیدش عمل می‌کرد، بازار فولاد تا این اندازه سردرگم نبود و معضل مازاد فولاد در جهان تا حدودی حل می‌شد.
نعمت‌الله محسنی ادامه داد: اروپا به‌دلیل اینکه چین به تعهداتش عمل نکرده است، تعرفه‌های وارداتی شدیدی را علیه چین، براساس ضوابط سازمان تجارت جهانی (WTO ) به ثبت رسانده است. چین برای دور زدن این تعرفه‌ها اقدام به خرید کارخانه‌های تولید فولاد در کشور دومی مثل صربستان کرده است، تا هم هزینه‌های تولید خود را کاهش دهد و هم بتواند قوانین تجارت با اروپا را دور بزند.
وی افزود: اگر اروپا برای مقابله با دامپینگ، فقط از چین شکایت می‌کرد یک درگیری دوجانبه بین چین و اروپا شکل می‌گرفت و حتی ممکن بود ابعاد سیاسی نیز پیدا کند. به نظر می‌رسد اروپا برای جلوگیری از ایجاد تنش با چین اقدام به افزودن نام کشورهای دیگری مثل ایران کرده است.
محسنی درباره راه‌های رفع این اتهام به گفت: تولیدی‌های بزرگ فولاد ایران که محصولات‌شان به کشورهای اروپایی صادر می‌شود، باید به‌طور مداوم قیمت‌های خود را با قیمت‌های روز جهانی تطبیق دهند و قیمت‌های خود را براساس آن تنظیم کنند. من فکر نمی‌کنم ایران قادر به دامپینگ فولاد در اروپا باشد و با ارائه مدارک کافی می‌تواند از این اتهام تبرئه شود.
وی ادامه داد: این خبر به اندازه‌ای که در رسانه‌ها منعکس شد، مهم نبود. باید به این نکته اشاره کرد که در داخل کشور هم عده‌ای این موضوع را با اهداف خاصی بزرگ جلوه دادند و سعی داشتند تا فولاد مبارکه، به عنوان بزرگترین صادرکننده فولاد ایران به اروپا را زیرفشار قرار دهند. این احتمال وجود دارد که انعکاس گسترده این خبر به اختلاف‌هایی بین تولیدکنندگان لوله و پروفیل با فولاد مبارکه مربوط باشد.