نبشی و ناودانی جزو انواع محصولات فولادی به‌شمار می‌رود که از شمش فولاد تهیه می‌شود. البته به طور تقریبی چند سالی است که کشور ما از حیث واردات ناودانی و نبشی بی‌نیاز شده و به مدد تولیدکنندگان داخلی، نه‌تنها نیاز کل کشور تامین شده، بلکه به تازگی صادرات این کالا هم به کشورهای همسایه در حال افزایش است.
البته تولیدات نبشی و ناودانی تنها با بخش خصوصی اداره می‌شود و تولیدکنندگان در زمان رکود اقدام به صادرات تولیدات خود کرده‌اند.
خصوصی‌ها تولید نبشی و ناودانی می‌کنند
درباره تولید نبشی و ناودانی و کاربردهای آن، زکریا نایبی مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز که عمده محصولات این شرکت، ناودانی و نبشی است، گفت: بازار ناودانی و نبشی در کشور در دست بخش خصوصی قرار دارد. این مقاطع، تولیدکننده‌ای در بخش دولتی ندارد. از این‌رو آمار دقیقی درباره میزان تولیدات آنها در دست نیست.
برای مثال ذوب آهن اصفهان که یک شرکت دولتی است، آمارهای دقیقی از تولیدات خود که بیشتر تیرآهن است را به ایمیدرو ارائه می‌کنند، یا تمامی کارخانه‌هایی که زیر نظر ایمیدرو هستند گزارش‌های دقیق ماهانه، ۶ ماهه یا سالانه از تولید خود ارائه می‌کنند. نایبی ادامه داد: اما بخش خصوصی چنین آمارهای دقیقی را ارائه نمی‌کند. هرچند انجمن تولیدکنندگان فولاد آماری را ارائه می‌دهد، اما تمام تولیدکنندگان این صنف ممکن است عضو این انجمن نباشد. وی با اشاره به آمار احتمالی در نبشی عنوان کرد: اما برحسب احتمال ۵۰۰هزار تن مصرف نبشی داخلی در کشور باشد. همچنین وی درباره میزان واردات ناودانی و نبشی گفت: واردات ما در زمینه ناودنی و نبشی بسیار کم گزارش شده و به‌تدریج در ۱۰ سال گذشته کشور در این زمینه بی‌نیاز از واردات شده است. در حال حاضر نیز ممکن است واردات به نزدیک صفر درصد رسیده باشد. البته تنها در برخی نبشی‌های خاص در سایزهای بزرگ که در دکل و خطوط انتقال برق کاربرد دارند، وارد می‌شود.
کاربرد نبشی و ناودانی
مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز در ادامه با اشاره به کاربرد ناودانی و نبشی عنوان کرد: نبشی ۳ کاربرد عمده دارد، یکی از مهم‌ترین کاربردهای آن در صنعت ساختمان‌سازی است. کاربرد دوم آن در صنایع انرژی و خطوط انتقال برق و کاربرد سوم آن نیز در تجهیزات خودروسازی و کشتی‌سازی است. نایبی ادامه داد: ناودانی نیز به‌طور عمده در صنایع ساختمان، صنایع خودروسازی، صنایع دریایی و کشتی‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در امان از رکود
مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز در پاسخ به اینکه با توجه به رکود در بخش ساخت‌وساز کشور آیا این صنعت نیز در رکود به‌سر می‌برد، گفت: در بازار داخل که در رکود به‌سر می‌برد ما به‌دنبال مشتری‌های خارجی بوده‌ایم. چراکه در بیشتر کشورهای همسایه مانند افغانستان، عراق، پاکستان و تمام کشورهای اطراف به‌جز ترکیه که خود تولیدکننده این مقاطع است و رقیب ما به‌شمار می‌رود، صادرات داریم. از این‌رو با توجه به صادرات نبشی و ناودانی، رکود داخلی چندان بر این صنعت سایه نینداخته است. نایبی همچنین درباره اینکه آیا وارداتی در زمینه مواد اولیه یا خود نبشی و ناودانی داریم، عنوان کرد: این حوزه از تولیدات فولادی مصرف‌کننده بلیت و شمش فولاد است و به‌طور معمول شمش فولاد را از مصرف‌کنندگان داخلی خریداری کرده، البته در صورت نیاز واردات نیز داریم و واردات را در برابر صادرات انجام می‌دهیم.
به عبارت دیگر به اندازه شمشی که وارد می‌کنیم در مقابل محصول نبشی و ناودانی صادر و تهاتر عملی می‌کنیم که در این صورت نیز قیمت ارز چندان تاثیرگذار بر تولید ما نخواهد بود. مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز در ادامه با اشاره به مهم‌ترین مشکلات تولیدات نبشی و ناودانی عنوان کرد: در کل صنعت فولاد صنعتی است که به سرمایه در گردش بالایی نیاز دارد. در این تولید نبشی و ناودانی هم وضع به همین منوال است. در حقیقت به اندازه سرمایه خود ایجاد کارخانه و واحد تولیدی، این واحدها نیازمند نقدینگی و سرمایه در گردش هستند. نایبی افزود: بنابراین مهم‌ترین مشکل این واحدهای تولیدی، نبود سرمایه در گردش است. از سوی دیگر، بانک‌ها نیز در این زمینه چندان ارائه تسهیلاتی ندارند یا با بهره بالای ۲۵ تا ۳۰درصد حاضر به ارائه تسهیلات می‌شوند. در این شرایط به چه اندازه‌ای یک تولیدکننده باید سود داشته باشد تا بتواند آن را بازگرداند. وی در ادامه با اشاره به سایر مشکلات خاطرنشان کرد: در گذشته حمایت‌های دولتی در این صنعت بسیار ضعیف بود.
اما در حال حاضر حمایت‌های دولتی بهتر شده است. برای مثال عوارض گمرکی افزایش یافته که بازهم جای افزایش دارد. نایبی افزود: کشورهایی مانند امریکا یا انگلیس که تجارت آزاد دارند و سردمدار این نوع تجارت هستند و تجارت جهانی را باب کرده‌اند و شعار آن را می‌دهند، در برابر دامپینگ اقدام به تعرفه‌های بالا و سنگین بر واردات فولاد چین می‌کنند و تعرفه‌های بالای ۱۵۰ تا ۲۰۰درصدی اعمال می‌کنند. در این میان ایران نیز با افزایش ناگهانی در حوزه فولاد آن را به ۲۵درصد رسانده و افزایش تعرفه ۴۰ تا ۵۰درصد نیز قابل افزایش است، البته تا حدی که صنعت فولاد ریشه بگیرد و تقویت شود و پس از آن اقدام به کاهش تعرفه کند. در حقیقت این صنعت به حمایت‌هایی از این دست از سوی دولت نیازمند است.
نبشی و ناودانی واردات ندارد
درباره روش تولید نبشی و ناودانی محمد اصفهانی فعال حوزه بازار فولاد در گفت‌وگو با بازار ناودانی و نبشی در کشور در دست بخش خصوصی قرار دارد. این مقاطع، تولیدکننده‌ای در بخش دولتی ندارد عنوان کرد: به‌طور کلی و صرف‌نظر از برخی روش‌های غیرمعمول، صنایع فولادی دنیا برای تولید محصولات خود، از دو روش کلی استفاده می‌کنند، یکی روش کوره‌بلند (همانند ذوب آهن اصفهان) و دیگری به روش احیای مستقیم (ساخت آهن اسفنجی) و ذوب پاتیلی (قوس الکتریکی و قوس القایی) است. در روش دوم از قراضه آهن به همراه آهن اسفنجی برای تولید شمش (بیلت/بلوم/تختال) استفاده می‌شود. این شمش تولیدشده که در واقع یک کالای نیمه‌ساخت است، به‌عنوان مواد اولیه تولیدکنندگان سطح۲ (مثل تولیدکنندگان ناودانی/نبشی/میلگرد) برای ساخت انواع محصولات فولادی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اصفهانی در ادامه با اشاره به تولید نبشی و ناودانی اظهار کرد: بیشتر تولیدکنندگان نبشی و ناودانی کشور، به منظور تهیه محصول نهایی خود از شمش فولادی (بیشتر بیلت یا بلوم) استفاده می‌کنند.
وی افزود: در کشور به لطف افزایش تولید و تنوع محصولات داخلی در نبشی و ناودانی، به جز برخی سایزهای خاص (سایزهای ۱۸ و بالاتر) مدتی است از حیث واردات به طور تقریبی بی‌نیاز شده است. این فعال بازار حوزه در ادامه درباره قیمت این محصولات عنوان کرد: دامنه اختلاف قیمتی این محصولات به سبب تنوع کیفیتی به‌طور معمول زیاد بوده و مبادی آن سیاست‌های مستقل خود را دنبال میکند. اما هنگام نوسانات قیمتی در حوزه شمش، بازار ناودانی به طور معمول با تاخیر و در صورت تثبیت نرخ بازار شمش، دنباله‌رو بازار میلگرد خواهد بود.