ورق گالوانیزه به ورق فولادی پوشش داده شده به وسیله روی گفته می‌شود. این روش در حقیقت یکی از اقتصادی‌ترین روش‌های محافظت فولادها در محیط‌های خورنده است. در کشور ۸۸ واحد فولادی، ورق‌های گالوانیزه تولید می‌کنند.
ظرفیت تولید ورق‌های گالوانیزه کشور نیز حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن و تولید آن ۷۵۰هزار تن است که در سال ۹۵ مصرف آن حدود ۹۰۰هزار تن اعلام شده که حدود ۱۵ تا ۲۰درصد آن از طریق واردات انجام شده است. وارداتی که با وجود ظرفیت‌های موجود در کشور نیازی به آن وجود ندارد.
نیاز گالوانیزه کشور تامین است
۸ واحد فولادسازی در کشور در حال تولید ورق گالوانیزه هستند که برخی از آنها به‌دلیل کیفیت بالا تبدیل به برند شده‌اند. درباره ورق گالوانیزه و میزان ظرفیت آن در کشور، عزیز قنواتی، مدیرعامل فولاد امیرکبیر کاشان عنوان کرد: به ورقی سیاهی که با پوشش محافظی از روی پوشانده شود تا مانع از زنگ‌زدگی شود، ورق گالوانیزه گفته می‌شود.
قنواتی در ادامه خاطرنشان کرد: در ۴ مرحله ورق سیاه به ورق گالوانیزه تبدیل می‌شود. وی با اشاره به انواع کاربرد ورق گالوانیزه یادآور شد: ورق‌های گالوانیزه در گارد ریل‌ها، کانال‌های کولرها، در لوازم‌خانگی چون یخچال، بخاری و آبگرمکن و در صنایع خودرو بیشترین کاربرد را دارد. مدیرعامل فولاد امیرکبیر کاشان با اشاره به ظرفیت‌های موجود در کشور برای تولید ورق گالوانیزه خاطرنشان کرد: برخی واحدهای تولیدی ورق گالوانیزه تجهیزات نصب شده را دارا هستند، اما به‌دلیل محدودیت‌های داخلی و بیرونی به تولید اسمی خود نرسیده‌اند.
قنواتی در ادامه افزود: براساس آمارهای اعلام‌شده ظرفیت‌های تولید ما در کشور یک میلیون و ۸۵۰هزار تن در کشور است، اما ظرفیت قابل عرضه کشور به بازار با توجه به محدودیت‌های موجود حدود یک‌میلیون و ۵۰۰هزار تن است که در سال ۹۵ مصرف ورق گالوانیزه حدود ۹۰۰هزار تن اعلام شده که حدود ۱۵ تا ۲۰درصد آن از طریق واردات بوده است. قنواتی ادامه داد: میزان تولید ورق گالوانیزه در سال ۹۵ حدود ۷۵۰هزار تن بود و مابقی میزان مصرف نیز وارد شده است. وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به ظرفیت‌های موجود در کشور چرا واردات انجام می‌شود؟ گفت: در حقیقت این میزان واردات نباید انجام شود، اما قوانین تعرفه‌ای باعث ایجاد جذابیت برای تاجران می‌شود.
اگر تعرفه را به‌گونه‌ای تنظیم کنیم که در جهت حمایت از تولید داخل و به طور شناور تعریف شده باشد، این میزان واردات نیز انجام نخواهد شد. تعرفه نباید یکساله تعریف شود، بلکه میزان تعرفه را باید بازار تعریف کند. همین میزان واردات نیز سبب می‌شود که واحدهای تولیدی با تمام ظرفیت کار نکنند.مدیرعامل فولاد امیرکبیر همچنین درباره پیش‌بینی میزان تولید سال۹۶ عنوان کرد: در مجموع پیش‌بینی می‌شود، یک‌میلیون و ۲۰۰هزار تن ورق گالوانیزه در سال۹۶ تولید شود؛ البته این میزان بستگی به کشش بازار خواهد داشت.وی ادامه داد: همچنین پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۰ مصرف و نیاز کشور به ورق گالوانیزه به یک میلیون و ۸۰۰هزار تن نیز برسد که با توجه به تجهیزات نصب شده و پیشگیری از واردات تا اندازه‌ای هم بتوان صادرات داشت، از این‌رو به‌نظر می‌رسد مشکلی در تامین نیاز کشور از نظر ورق گالوانیزه تا این سال نخواهیم داشت.
مدیرعامل فولاد امیرکبیر کاشان با اشاره به واحدهای تولیدی که ورق گالوانیزه تولید می‌کنند، عنوان کرد: ۸ واحد فولادسازی در کشور در حال تولید ورق گالوانیزه هستند که برخی از آنها به دلیل کیفیت بالا تبدیل به برند شده‌اند. قنواتی درباره ارزش‌افزوده ورق‌های گالوانیزه خاطرنشان کرد: چون این ورق‌ها مصارف خاص و ظریف‌تر دارند، از این‌رو همراه با ارزش‌افزوده بیشتری هستند و حتی در آینده پیش‌بینی می‌شود که بیشتر بدنه‌های خودرو با ورق گالوانیزه تهیه شده و البته نیاز ما در این زمینه بیشتر شود. وی در پایان تاکید کرد: واردات کشور در این زمینه بسیار محدود است، اما در زمینه صادرات نیز ورق‌های گالوانیزه باکیفیتی را به اروپا صادر می‌کنیم.
انواع روش‌های گالوانیزه کردن
از بهترین و اقتصادی‌ترین روش‌های گالوانیزه کردن ورق‌های آهنی، غوطه‌وری ورق آهنی در حوضچه مذاب است. ورق گالوانیزه با ضخامت‌های ۰/۱۸ میل تا ۶ میل در بازار موجود است. درباره جزییات بیشتر تولید ورق‌های گالوانیزه مجید رضاپور، مدیرعامل شرکت صنایع ورق‌های پوشش‌دار تاراز چهارمحال‌وبختیاری اظهار کرد: ورق گالوانیزه در حقیقت ترکیبی از آهن و روی است که به‌طور معمول شمشی که برای این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد، ۹۹ درصد از روی تشکیل شده است. رضاپور در ادامه توضیح داد: از آنجا که فولاد خودبه‌خود در سطح محیط قرار می‌گیرد، در اثر عوامل خورنده چون آب و اکسیژن دچار زنگ‌زدگی می‌شود، از این‌رو برای پیشگیری از این خوردگی آن را با پوشش‌های مختلف محفوظ نگه می‌دارند. وی در ادامه با توضیح انواع مختلفی از پوشش‌هایی که روی آهن روکش می‌کنند، عنوان کرد: به‌خاطر پیشگیری از زنگ‌زدگی و استحکام بیشتر آهن، آن را با روی پوشش می‌دهند. البته پوشش‌های مختلف با مواد مختلف دیگری نیز وجود دارد. پوشش روی را گالوانیزه، پوشش قلع را قلع‌اندود و پوشش رنگی را نیز پوشش کامپوزیتی می‌نامند.
مدیرعامل شرکت صنایع ورق‌های پوشش‌دار تاراز چهارمحال‌وبختیاری همچنین درباره روش‌های مختلف گالوانیزه کردن، گفت: گالوانیزه پوشش دادن فولاد با روی است که با روش‌های مختلف این گالوانیزه انجام می‌شود. یکی از این روش‌ها، روش الکتریکی و دیگری روش الکتروشیمیایی است. یک روش دیگر نیز روش غوطه‌وری است که در این روش قطعه‌های فولادی در داخل یک وان غوطه‌ور و فسفاته و آماده برای پوشش‌دهی بر روی می‌شود که فولاد فسفاته در ۳۰ تا ۴۰ دقیقه در حمام مذاب روی قرار داده می‌شود. روش غوطه‌وری اقتصادی‌ترین روش گالوانیزه به‌شمار می‌رود. بیشترین کاربرد روش غوطه‌وری در ساخت قطعات دکل‌های انتقال برق و تونل‌های کنار جاده است. رضاپور همچنین درباره ترکیب آلیاژهای با فولاد عنوان کرد: البته ورق گالوانیزه را می‌توان به‌صورت آلیاژی مورد استفاده قرار داد که در فرآیند تکمیل پوشش‌دهی با فلز روی، آلیاژهای دیگری نیز به آن اضافه می‌شود.
برای مثال آلومینیوم را با درصدهای مختلف اضافه می‌کنند که در این روند با اضافه کردن ۵درصد آلومینیوم، گالفام تولید می‌شود. وی ادامه داد: گالوانوم نیز ترکیب شده با ۳۵ تا ۵۵درصد آلومینیوم و گالوانی همان روی ۱۰۰درصدی آلیاژی است که پس از آنکه پوشش خنک شد، در یک سیکل عملیات حرارتی فلز روی بر روی آن پوشش داده می‌شود. این پوشش روی و فولاد یک ضخامت بیشتری به خود می‌گیرد که گالوانیزه نامیده می‌شود. رضاپور در ادامه گفت: یک روش جدید به نام «زم» وجود دارد که ۸ تا ۱۱درصد آلومینیوم و ۲ تا ۳درصد منیزیم دارد و مابقی آن روی است که در سه چهار سال اخیر ابداع شده و ژاپنی‌ها برای نخستین‌بار آن را اختراع کرده‌اند. البته امریکایی‌ها و چینی‌ها نیز به تازگی روی این روش کار می‌کنند. در ایران هنوز گالوانیزه به روش زم انجام نمی‌شود.
مدیرعامل شرکت صنایع ورق‌های پوشش‌دار تاراز چهارمحال‌وبختیاری در ادامه توضیح داد: ورق‌های گالوانیزه بیشتر برای افزایش بدنه خودرو به‌کار می‌رود. البته در صنایع خودرو ایران هنوز گالوانیزه استفاده نمی‌شود، ولی استاندارد بدنه خودرو در جهان به این شکل است که برای طول عمر بدنه آن، باید به طور حتم از ورق گالوانیزه استفاده شود. البته به تازگی در قراردادهایی که ایران‌خودرو و سایپا با رنو و پژو بسته‌اند، این موضوع در نظر گرفته شده است که برای بدنه خودرو از ورق گالوانیزه استفاده شود.
رضاپور با اشاره به تولیدات داخلی کشور عنوان کرد: درحال‌حاضر در مجموع در ترکیب‌های آلیاژی روی و آلومینیوم در ایران ورق گالوانیزه و گالوانوم تولید می‌شود که براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، ظرفیت ورق گالوانیزه حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: از این آمار ذکر شده، مجتمع فولاد مبارکه ۲۰۰هزار تن، ورق خودرو ۳۵۰ تا ۴۰۰هزار تن، شرکت تاراز ۳۳۰ تا ۳۴۰هزار تن، شرکت هفت الماس ۲۵۰هزار تن، شرکت روی اندود حدود ۱۵۰هزار تن، شرکت گالوانیزه سمنان ۱۵۰هزار تن و گالوانیزه امیرکبیر کاشان نیز ۱۲۰هزار تن تولید دارند.