بازار قراضه این روزها با افزایش تقاضا همراه شده و از این‌رو سبب افزایش نرخ این محصول فولادسازی در کشور شده است. فولادسازان برای تامین نیاز کوره‌های خود به ۳میلیون تن قراضه در کشور نیاز دارند، این در حالی است که ۱/۵۵میلیون تن قراضه در کشور موجود است و باید به فکر واردات برای تامین نیاز داخلی بود.
البته به‌دلیل ساز و کار سنتی حاکم بر بازار قراضه الگوی مشخصی برای قیمت‌گذاری بر این بازار وجود ندارد.
واردات قراضه آزاد شد
براساس بخشنامه‌ای که ۲۵ اردیبهشت ۹۶ صادر شد، واردات قراضه آهن آزاد می‌شود. درباره بازار قراضه در ایران اصغر بابایی، مدیر بازرگانی شرکت تامین ضایعات بریس عنوان کرد: براساس بخشنامه جدیدی که در تاریخ ۲۵ اردیبهشت امسال تصویب شده، منوط به تصمیم‌ها و مجوزهای خاصی، واردات قراضه می‌تواند انجام شود. این در حالی است که پیش از این واردات قراضه به کشور ممنوع بود.
بابایی با اشاره به وضعیت بازار قراضه در شرایط کنونی عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین موضوع‌های بازار قراضه هم‌اکنون وجود نداشتن الگوهای خرید در بازار است که سبب شده بازار به سمت رقابتی شدن پیش برود. وی در ادامه خاطرنشان کرد: وضعیت بازار قراضه در کشور یکدست نیست، به گونه‌ای که قیمت‌های قراضه شرق کشور با غرب یکسان نیستند و اختلاف قیمتی در این زمینه به چشم می‌خورد. از سوی دیگر خریدها رقابتی شده و خریدار به هر قیمتی که فروشنده اعلام میکند باید خرید انجام بدهد. مدیر بازرگانی شرکت تامین ضایعات بریس در پاسخ به این پرسش که آیا هیچ سازوکاری برای نرخ قراضه در کشور وجود ندارد، عنوان کرد: به‌صورت مشخص هیچ نهادی روی قراضه قیمت‌گذاری نمی‌کند. اما در نشستی که انجمن فولاد چندی پیش برگزار کرد، قرار شد کریدوری به نام ضایعات باز شود تا برای قیمت‌گذاری قراضه ساز و کاری مشخص شود. اما تاکنون تصمیمی در این زمینه گرفته نشده است.
بابایی با توجه به نیاز فولادسازان به قراضه عنوان کرد: با توجه به نیاز فولادسازان به قراضه چندان مقاومتی در برابر قیمت‌ها انجام نمی‌شود. یعنی اگر خریدار به بار قراضه نیاز داشته باشد به هر قیمتی حاضر به خرید می‌شود. وی در ادامه یادآور شد: از آنجا که بازار قراضه از بازار شمش و میلگرد و به‌طور کلی بازار محصولات فولادی تبعیت نمی‌کند، برای قیمت‌گذاری تابع ساز و کار مشخص نیست. مدیر بازرگانی شرکت تامین ضایعات بریس در پاسخ به این پرسش که نرخ قراضه تابع چه عاملی است، عنوان کرد: نرخ قراضه بیشتر از همه تابع عرضه و تقاضا است. زمانی که عرضه کم و تقاضا بیشتر باشد، نرخ افزایشی خواهد بود و در صورت وجود نداشتن تقاضا قیمت‌ها کاهش می‌یابد. بابایی با اشاره به وضعیت کنونی بازار قراضه در کشور خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه تولید قراضه در داخل کشور در سطح پایینی قرار دارد و از سوی دیگر نیاز به قراضه افزایش یافته، میزان تقاضای قراضه نیز افزایش یافته است.
وی در ادامه توضیح داد: البته از سوی دیگر، در گذشته تعداد کارخانه‌هایی که با مواد قراضه تولید داشتند، بسیار کم بود، اما درحال‌حاضر تعداد این کارخانه‌های ذوب بیشتر شده و تقاضا را نیز افزایش داده است. وی در پاسخ به این پرسش که آیا با آزاد شدن واردات قراضه، عرضه و تقاضا به تعادل خواهند رسید و سبب به تعادل رسیدن نرخ در این بازار می‌شوند نیز گفت: البته پیش از این بخشنامه، واردات محدودی انجام می‌شد که این واردات به‌صورت محدود و از قبیل ریل و کشتی‌های غرق شده و... بود. اما با واردات سامان‌دهی‌شده می‌توانیم شاهد ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا و همچنین تعادل نرخ قراضه در کشور باشیم.
بازار قراضه نیازمند سازوکاری برای قیمت‌گذاری
همچنین درباره بازار قراضه حسین آقاخانی، فعال بازار قراضه در گفت‌وگو با عنوان کرد: قیمت‌ها در وضعیت فعلی روند افزایشی به خود گرفته و این به دلیل عرضه کم و تقاضای قراضه در کشور بالا است. آقاخانی با اشاره به اینکه مرجعی برای قیمت‌گذاری در قراضه وجود ندارد، عنوان کرد: فولادسازها به عنوان متقاضی قراضه بر حسب نیاز خودشان قیمت‌ها را افزایش می‌دهند. درحال‌حاضر اگر به تفاوت نرخ شمش و قراضه توجه کنید متوجه خواهید شد تفاوت قیمتی چندانی بین آنها وجود ندارد. وی در ادامه توضیح داد: برای مثال نرخ قراضه سوپرویژه حدود ۱۰۳۰ ریال است، در حالی‌که نرخ فروش شمش ۱۳۴۰ ریال است که با ارزش افزوده هزینه فرآوری و غیره فولادساز حدود ۳۰۰ ریال با نرخ قراضه تفاوت نرخ دارند، درحالی‌که براساس عرف نرخ شمش باید حدود ۴۰۰ ریال با نرخ ضایعات اختلاف داشته باشد. این فعال بازار قراضه در ادامه با اشاره به مشکلاتی که در بازار قراضه آهن وجود دارد، عنوان کرد: تا زمانی که بحث ارزش‌افزوده و مالیات حل نشود، مشکلات بازار قراضه همچنان حل نشده باقی خواهد ماند.
آقاخانی در پاسخ به این پرسش که موضوع ارزش‌افزوده در بازار قراضه چیست، خاطرنشان کرد: برخی فروشندگان روی نرخ قراضه ارزش‌افزوده و پاداش را هم در نظر می‌گیرند که این موضوع سبب آشفتگی و چندنرخی شدن در بازار قراضه می‌شود. وی در ادامه همچنین به بحث مالیات اشاره کرد و گفت: موضوع دیگر این است که در وزارت اقتصاد و دارایی درک درست و روشنی از شغل ما وجود ندارد، از این‌رو برای صنف ما همانند یک فولادساز تعیین مالیات می‌شود. یکی از عوامل تعیین مالیات، گردش‌های مالی است و این درحالی است که گردش مالی فولادسازان بسیار بیشتر از فروشندگان قراضه است. بنابراین نمی‌توان برمبنای گردش مالی کل فولادسازان برای صنف ما نیز مالیات تعیین شود. این فعال بازار قراضه در پایان تاکید کرد: البته اگر صنفی برای قراضه وجود داشت بسیاری از مشکلات این صنف حل می‌شد، هرچند اتحادیه وجود دارد اما در این زمینه صنف فعالی وجود ندارد.
سخن پایانی
موضوع قیمت‌گذاری آهن قراضه یکی از مسائل مطرح شده برای این صنف به‌شمار می‌رود. البته یکی از بهترین جاهایی که می‌توان برای قراضه قیمت‌گذاری کرد، بورس کالا است. گرچه چند سالی است از ورود آهن قراضه به بورس کالا می‌گذرد، اما در بازار فرعی بورس کالای ایران، آشفتگی‌هایی دیده می‌شود، چراکه در دنیای بورس، قیمت‌گذاری‌ها با سامانه صنعتی و مکانیزه همراه است نه با بازارهای سنتی چون بازار قراضه آهن. بنابراین موضوع شفاف نبودن نرخ قراضه موجب ایجاد رانت‌هایی شده است. به اعتقاد فعالان بازار آهن، باید شرایطی ایجاد شود تا رانت اطلاعاتی در بازار قراضه از میان برداشته شود تا خریداران از قیمت‌های واقعی اطلاع یابند.