محصولات فولادی جزو آن دسته از محصولاتی به‌شمار می‌رود که همزمان هم وارد و هم صادر می‌شود.
البته براساس اعلام‌های رسمی در سال ۹۵ آمار واردات انواع محصولات فولادی به حداقل میزان خود نسبت به سال‌های گذشته رسید و میزان صادرات فولاد نیز در این سال شکسته شد اما با وجود تولید محصولات فولادی دیده می‌شود که با واردات آن نیز روبه‌رو هستیم.
محصولات با ارزش‌افزوده در اولویت صادرات
چرا درحالی‌که صادرات فولاد داریم همزمان همان کالا را هم وارد می‌کنیم؟ در پاسخ به این پرسش بهرام سبحانی، مدیرعامل فولاد مبارکه گفت: تجارت روال خودش را دارد، ممکن است یک کالایی برای کشور همراه با صرفه اقتصادی باشد، از این‌رو ایجاب میکند که هم آن را صادر کنیم و هم همزمان همان کالا را وارد کنیم. برای نمونه در فولاد مبارکه ممکن است توان آن را داشته باشیم یک کالا را با ارزش‌افزوده تولید کنیم که مناسب بازار داخلی نباشد، اما در بازارهای خارجی کالای باارزش‌تری به‌شمار رود و خریدار بیشتری داشته باشد.
سبحانی افزود: بنابراین عقل و منطق تجارت حکم میکند که کالا با ارزش‌افزوده بالاتر را تولید و صادر و آنچه نیاز داخلی است را وارد کنیم همچنان‌که این‌کار را انجام می‌دهیم. برای نمونه ورق مورد نیاز لوله و پروفیلی‌ها، ورقی با ارزش‌افزوده بسیار بالا محسوب نمی‌شود، از این‌رو می‌توان آن را وارد کرد و در اختیار مصرف‌کننده قرار داد. درباره سایر محصولات دیگر چون تیرآهن و میلگرد هم موضوع اینگونه است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: با توجه به این موضوع توان داخلی را باید صرف کالاهایی با ارزش‌افزوده بیشتر کرد، برای نمونه ورق خودرو ارزش‌افزوده بیشتری دارد که می‌توان در جهت صادرات آن گام برداشت.
مدیرعامل فولاد مبارکه ادامه داد: تجارت آزاد به همین معناست و در تمام دنیا این موضوع اتفاق می‌افتد. برای نمونه اتحادیه اروپا که مصرف فولاد آن از میزان تولیدش بیشتر است، انواع محصولات فولادی را هم به همه جای دنیا صادر و هم وارد میکند.
سبحانی عنوان کرد: با توجه به اینکه تولیدکننده داخلی مشتریان محدودی دارد، نمی‌تواند آنها را از دست بدهد. بنابراین برای حفظ و تداوم بازار باید مبادرت به صادرات کند و از سوی دیگر کمبود مورد نیاز خود را وارد میکند. در زمینه واردات و صادرات کشورهایی چون ترکیه و کره‌جنوبی بر همین منوال عمل می‌کنند.
وی در پایان یادآور شد: اما آنچه در روند صادرات و واردات مهم به‌شمار می‌رود، صادرات خالص است. ما به التفائت صادرات و واردات به شرطی که صادرات بیشتر باشد، «صادرات خالص» می‌شود که باید در کل روند مثبت و افزایشی داشته باشد جمع صادرات ما بیش از واردات است. برای نمونه اگر ۱۰ میلیون تن صادرات داشته باشیم و در مقابل ۲میلیون تن واردات، صادرات خالص ما به ۸ میلیون تن می‌رسد که در نهایت آمار قابل توجهی خواهد بود.
ضرورت حفظ بازار ایجادشده
یک اصل مهم در زمینه صادرات حفظ بازارهای ایجاد شده است. در این‌باره عزیز قنواتی مدیرعامل فولاد امیرکبیر کاشان اظهار کرد: پیدا کردن بازارهای صادراتی کار ساده‌ای نیست، از این‌رو در صورت ایجاد چنین بازاری نباید آن را به سادگی از دست داد چراکه در بازارهای بین‌المللی رقیب‌های زیادی وجود دارند. بنابراین زمانی که یک بازار صادراتی ایجاد می‌شود باید تمام تلاش خود را به کار گرفت تا بتوان آن بازار را حفظ کرد.
قنواتی در ادامه عنوان کرد: حتی اگر محصولی را صادر کنیم و در مقابل آن در داخل به مشابه همان کالا نیاز داشته باشیم، باید همان کالا را وارد کرده و سعی در حفظ بازار صادراتی داشته باشیم چراکه در تجارت بین‌الملل موضوعی که می‌تواند محصولات فولادی ما را مطرح کند، صادرات است. از این‌رو ممکن است محصولات فولادی را وارد و از سوی دیگر آن را صادر کنیم، همان‌گونه که هم بنزین را وارد و هم صادر می‌کنیم. بنابراین نباید بازارهای ایجاد شده در سطح بین‌المللی را از دست داد و اگر هم کم و کسری وجود دارد آن را باید از طریق واردات تامین کنیم.
وی ادامه داد: از سوی دیگر برخی محصولات فولادی ارزش‌افزوده بالاتری دارند که با صادرات ارزآوری بیشتری به همراه خواهند داشت، به‌ویژه زمانی که نرخ ارز افزایش پیدا میکند، صادرات توجیه منطقی پیدا میکند.
مدیرعامل فولاد امیرکبیر کاشان در پاسخ به این پرسش که بیشترین صادرات و واردات فولادی کشور ما مربوط به چه محصولاتی می‌شود، گفت: بیشترین صادرات ایران در زمینه ورق، اسلب و شمش است که بیشترین میزان صادرات نیز در وهله نخست مربوط به فولاد خوزستان و پس از آن فولاد مبارکه است. در زمینه واردات نیز در چند سال گذشته واردات ما بسیار کاهش پیدا کرده، اما به شکل محدود نیز واردات داریم.
قنواتی همچنین یادآور شد: در زمینه صادرات و واردات برخی سندیکاها سروصدا به پا می‌کنند، این در حالی است که صادرات ما نسبت به فروش داخلی سر به سر شده و تا اندازه‌ای هم صادرات ما کمتر از فروش داخلی است.
مدیرعامل فولاد امیرکبیر کاشان تاکید کرد: در کل به دلیل حفظ بازار و افزایش سهم خود در بازار بین‌الملل، روند صادرات را باید ادامه بدهیم چراکه از این طریق ارز وارد کشور خواهد شد و این روند باید تداوم داشته باشد. به یاد داشته باشیم که یکی از راه‌های کسب ارز در کشور صادرات است. برای نمونه اگر آهن صادر می‌کنیم در مقابل آن ارز وارد خواهیم کرد. اگر صادرات نداشته باشیم باید به جای آن نفت بدهیم. در کل، چرخه اقتصادی در هر محصولی نیاز به صادرات و واردات دارد.
قنواتی با اشاره به اینکه تولید فولاد مزیت کشور ما به‌شمار می‌رود، گفت: اگر صادرات فولاد ما گسترش پیدا کند، می‌تواند به‌عنوان یک برند جهانی مطرح شود و کشورمان با آن محصول اعتبار بین‌المللی پیدا میکند بنابراین می‌طلبد که طرح‌های توسعه‌ای فولادی ما صادرات‌محور باشند.
وی در پاسخ به این پرسش که فولاد ایران با توجه به گسترش صادرات انواع محصولات فولادی در چه جایگاهی قرار دارد، عنوان کرد: در بازارهای اروپا، هم فولاد خوزستان و هم فولاد مبارکه قادر شده‌اند جایگاه خود را پیدا کنند و در حقیقت بیشترین سهم بازار محصولات فولادی کشور ما به بازارهای اروپایی اختصاص یافته و تولیدکنندگان فولادی نیز در این زمینه باید تلاش کنند تا این بازارها را به بهترین شکل ممکن حفظ کنند.