رشد قيمت سنگ آهن، افزايش آرام تقاضا در بازار چين و بسته شدن بسياري از ظرفيت هاي توليد قديمي به دليل مسائل زيست محيطي در کنار افزايش حجم معاملات و رشد قيمت ها در بازار آتي چين مجموعه دلايلي بود که موجب شد تا قيمت فولاد در اقصي نقاط جهان با احتساب قيمت ها در بازار داخلي اين کشور افزايش يابد، اين در حالي است که روزهاي اخير باز هم جرقه هاي رشد قيمتي ديگري در بازارهاي شرق آسيا ديده مي شود که با فرض افزايش فعاليت ها در مبادلات فولاد و مواد اوليه آن در غرب آسيا و شمال آفريقا احتمال تداوم رشد قيمتي در اقصي نقاط جهان وجود دارد.در حال حاضر قيمت ها در حال سير به سمت منطقي شدن هستند، مکنزي قيمت 600 دلار را براي ژانويه 2018 براي فولاد پيش بيني کرده است که به گفته کارشناسان به اين قيمت خواهيم رسيد به اين دليل که در حال حاضر پيشنهادهايي که براي شمش وجود دارد بالاتر از 520 دلار است و به نوعي قيمت ها با توجه به هزينه هاي جانبي و دستمزدها به سمت واقعي شدن در حال حرکت است.
در شرايط فعلي صنعت فولاد در دنيا، اتفاق عمده اي در حال رخ دادن است، چين که بيش از نيمي از فولاد دنيا را توليد مي کند اخيرا دو سياست در پيش گرفته است؛ اولي ادغام کارخانه هاي کوچک و بزرگ با يکديگر و دومي پايين آوردن ظرفيت ها که به منظور حفاظت از محيط زيست انجام شده است.در اين باره تعطيلي کارخانه هاي کوچک در چين موجب دامن زدن به بيکاري تعدادي از نيروهاي کار باعث شد شرکت هاي کوچک را با شرکت هاي بزرگ ادغام کنند؛ اما زماني که اين ادغام انجام گرفت، حساسيت هاي زيست محيطي هم به آن اضافه شد.
در گفت وگو با مهدي سرلک کارشناس بازارهاي فولادي، در اين بازه زماني حساسيت هاي زيست محيطي مقداري بيشتر از قبل مدنظر قرار داده شده است، عمده ترين اتفاقي که اين حساسيت براي صنعت فولاد در پي داشته کاهش ظرفيت هاست، به اين معنا که دو کارخانه 5 ميليون تني تعطيل شده و اجازه ادغام و ايجاد يک کارخانه با ظرفيت 8 ميليون تني صادر شده است.
بنابراين تلاش هاي محيط زيستي در چند وقت اخير باعث شده که تعداد کارخانه ها با ادغام آنها کاهش و از سوي ديگر ظرفيت ها و آلاينده ها نيز با کاهش روبه رو شوند، همين موضوع باعث شده معاملات فيوچرز در چين با رونق مواجه شود.موضوع ديگر در زمينه حفاظت از محيط زيست درخصوص کارخانه هاي الکترودهاي گرافيتي بود، در اين زمينه تعدادي از کارخانه هايي که الکترودهاي گرافيتي توليد مي کردند به دليل حساسيت هاي زيست محيطي تعطيل شدند و همين موضوع باعث شد که قيمت الکترودهاي گرافيتي تا ميزان 6 برابر افزايش پيدا کند. در اين بين کارخانه هايي که بر اساس EAF فولاد توليد مي کنند، هزينه اي بر هزينه هاي قبليشان اضافه مي شود و اين موضوع موجب تحريک قيمت شده است.اما در باره افزايش قيمت، گذشته از اين موضوع، چند ماهي است که قيمت مواد اوليه و سنگ آهن صعودي شده و اوراق بهادار فولادي ها و قيمت فولاد در دنيا تراز مثبتي پيدا کرده است، در اين باره در ايران طي هفته گذشته قيمت فولاد در بازار يا ثابت بود يا روند نزولي را تجربه کرد.
بازار فولاد در کشورهاي منطقه
اتفاق جالبي که در منطقه رخ داده اين است که بيش از نيمي از فولاد منطقه به غير از ترکيه را ايران توليد مي کند، صادرات محصولات مياني فولادي مانند شمش، اسلب و... نيز نسبت به سال قبل افزايش زيادي داشته است، ولي بقيه کشورهاي حاشيه خليج فارس سه کشور توليدکننده عمده فولاد هستند که از آن جمله به کشورهاي امارات، قطر و عربستان مي توان اشاره کرد.
جريان افزايشي قيمت در بازار فولاد
سرلک درخصوص جريان افزايشي قيمت که در بازار فولاد جهاني رخ داده است به روند قبلي و گذشته اي که درخصوص فولاد طي شده اشاره کرده و مي گويد: در سال 2007 که اوج قيمت هاي فولادي به وقوع پيوست و شمش فولادي به بالاي هزار دلار رسيده بود، قيمت هاي محصولات مختلف هم در اين ميان رشد داشتند ولي قبل از آن اتفاقي رخ داد که اين روند را به چالش کشيده بود.طي آن سال ها تمامي فولادسازان دنيا تحت تاثير همين افزايش قيمت ها به طور دائم اقدام به افزايش ظرفيت کردند، در اين ميان نسبت به سال 2000 که چين به ميزان 120 ميليون تن توليد فولاد داشت به يکباره به يک افزايش 700 درصدي تا سال 2016 دست يافت، يعني ميزان توليد 120 ميليون تني را به بيش از 860 ميليون تن رساند.ترکيه نيز ظرفيت توليد فولاد را از نزديک 17 ميليون تن به 35 ميليون تن رساند (هر چند مقداري افزايش ظرفيت هاي نوردي بود). در اين اوضاع و با اين تفاسير بود که پس از اين اتفاقات قيمت هاي فولاد به سرعت کاهش پيدا کرد.
اما در سال 2016 قيمت شمش تا 270 دلار افزايش قيمت را هم تجربه کردکه نشان مي دهد قيمت قبلي آن، قيمت واقعي براي فولاد نبود. همان طور که به عقيده کارشناسان قيمت فعلي هم قيمت بالايي نيست. در اين باره گفته مي شود سيري که در حال حاضر فولاد در پيش گرفته، قيمت هاي فولاد را به سمت واقعي شدن سوق مي دهد چراکه زماني در چين هر محصول داراي آهن را به عنوان سنگ آهن استفاده مي کردند و حتي در ايران، لجن هاي صنعتي که به ميزان 40 درصد آهن داشت فروخته مي شد و در قالب سنگ آهن استفاده مي شد و به نوعي اصلا محيط زيست موضوع مهمي نبود.از سال 2014 به بعد حساسيت هاي محيط زيستي افزايش پيدا کرد و در عين حال انتقادات نسبت به بالا بودن ساعت هاي کاري باعث شد تصميماتي به منظور کاهش ساعات کاري اتخاذ شود که اين موضوع موجب افزايش هزينه ها شد.
در بعد مسائل تجاري نيز بايد گفت در گذشته چين کلاف هاي ساده 5/ 5 تا 13 را با قيمت خيلي پايين وارد ايران مي کرد، اين در حالي بود که توليدکننده ايراني در آن شرايط دغدغه سرمايه گذاري در زمينه اين کلاف هاي ساده را نداشت، با اين شرايط بود که ضعف توليد داخل موجب افزايش قيمت محصولات تنها توليدکننده در آن زمان شد.اين برنامه، نقشه چيني ها براي خيلي از بازارها بود به اين معنا که با فولاد ارزان وارد کشورها شوند، صنعت آن کشور را زمين گير کنند و پس از آنکه بازار را به نوعي در انحصار بگيرند و قيمت را بالا ببرند. در اين زمينه بود که خيلي از کشورهاي دنيا وارد عکس العمل دفاعي براي صنعت فولادشان در مقابل ورود بازار چين شدند که از آن جمله مي توان به اقدامات آمريکا اشاره کرد، به طوري که وضع عوارض روي ورق چيني تا ميزان 360 درصد يکي از اقداماتي بود که دولت آمريکا انجام داد.در اين شرايط بود که چين اين راه را مثمر ثمر ندانست و در حال حاضر اقدام به کاهش ظرفيت ها ولي کيفيت بالاتر و افزايش تدريجي قيمت کرده است، اين اتفاق در زمان انتخابات آمريکا و در سخنراني هاي هيلاري کلينتون قوت گرفت، به طوري که وي مدعي شد فولاد چين هم به طبيعت و هم به صنايع فولادي کشورها آسيب مي زند.