توسعه ناهمگن در زنجیره تولید فولاد

از سه سال پیش تاکنون، در بزرگ‌ترین گردهمایی فعالان صنعتی، روش‌های افزایش تولید رقابتی در صنعت فولاد مورد توجه صاحب‌نظران قرار گرفته است. در حالی دو هفته ديگر (29 و 30بهمن ماه) «چهارمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار» برگزار می‌شود که قرار است با رویکرد متفاوت از سال‌های گذشته، به سه سوال استراتژیک توسعه مبنی بر اینکه کجا هستیم؟ کجا می‌خواهیم برویم؟ و چگونه؟ پاسخ داده شود. از سوی دیگر، در همایش امسال، سه موضوع «ترسیم چشم‌انداز بازار فولاد با نگاهی به الزامات و امکانات زیربنایی کشور»، «وضعیت موجود ایران و چشم‌انداز توسعه صنعت فولاد ایران و خاورمیانه» و «روند اکتشاف سنگ‌آهن و زغال‌سنگ در صنعت فولاد و راهکارهای پیش‌رو» بررسی می‌شود تا کمکی برای تدوین سند چشم‌انداز و نقشه راه صنعت فولاد باشد. در این میان، شرکت ایریتک قرار است با ارائه گزارشی در این همایش، روند اکتشاف سنگ‌آهن و زغال‌سنگ را مورد بررسی قرار دهد. این شرکت در سال 1354، برای انجام خدمات مهندسی پروژه‌های فولادی تشکیل شد و از جمله شرکت‌هایی است که در ایران ساخت پروژه‌های کلیدی صنعتی و معدنی را در رأس ماموریت خود قرار داده است. این شرکت همچنین انجام پروژه‌های فولادی را در هر چهار مرحله مهندسی، تدارکات، ساخت و راه‌اندازی در سازمان خود نهادینه کرده است. در آستانه برگزاری «چهارمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران» گفت‌وگویی با «علی همت»، مدیرعامل شرکت ایریتک انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
به عنوان اولین سوال با توجه به اینکه شرکت ایریتک چهار دهه در صنایع فولاد نقش ایفا کرده است، مهم‌ترین دستاوردهای این شرکت چیست؟
پاسخ به این سوال را به دو بخش تقسیم می‌کنم: در بخش اول، باید اشاره کنم که چهار دهه فعالیت مستمر در احداث پروژه‌های صنعتی و معدنی سبب شده که شرکت از یک ساختار و بنیان مستحکم برای انجام پروژه‌های صنعتی برخوردار شود؛ به‌طوری‌که ناملایمات مقطعی که می‌تواند شرکت‌های پیمانکاری صنعتی بزرگ را با چالش‌های غیرقابل عبور روبه‌رو کند، برای ما دوران سخت ولی قابل‌گذر محسوب می‌شود. بخش دوم دستاوردها را در بازار فولاد کشور می‌توان مشاهده کرد. آنچه ایریتک در چهار دهه گذشته انجام داده، امروزه خود را در تولیدات فولادی و بازار فولاد ایران نشان می‌دهد.
با توجه به تجربه شرکت در صنایع فولادی، مهم‌ترین چالش پیش‌روی این صنعت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یکی از ماموریت‌های شرکت تهیه گزارش‌های فنی و اقتصادی برای پروژه‌های صنایع فولاد در کشور است؛ همین امر سبب شده که بتوانیم ادعا كنيم با مشکلات زنجیره تولید فولاد از مرحله اکتشاف تا انتهای تولید مقاطع فولادی آشنا هستیم و ارتباط تنگاتنگی با شرکت‌های مطرح در تمام مراحل تولید این زنجیره برقرار کرده‌ایم. بنابراین تجربه ما و وضعیت جهانی بازار سنگ‌آهن، زغال‌سنگ، کک و محصولات فولادی نشانگر آن است که توسعه ما در بخش صنایع فولادی در تمام حلقه‌های زنجیره تولید یکسان رشد نکرده است و این می‌تواند در آینده کشور و صنایع فولاد، ما را با مشکلات زیادی روبه‌رو کند. در حال حاضر، در بخش‌های تولید کنسانتره و گندله باید حرکت‌های جدی انجام دهیم و در ضمن لازم است به سوی استفاده از زغال‌سنگ در تولیدات فولادی با استفاده از تکنولوژی‌های جدید گام برداریم تا فشار از روی منابع گازی کشور برداشته شود. از سوی دیگر، مهم‌ترین موردی که به آن کم توجه شده، شناسایی ذخایر جدید سنگ‌آهن و دیگر مواد خام
 مورد نیاز صنایع فولادی در کشور است. باید توجه داشته باشیم که کارخانه‌های فولادسازی را می‌توان احداث کرد، ولی منابع معدنی را باید با کار مستمر و سرمایه‌گذاری مستمر به‌دست آوریم؛ در غیر این صورت در آینده تولیدکنندگان بزرگ سنگ‌آهن دنیا می‌توانند عملکرد اقتصادی فولادسازی‌های ایران را به چالش بکشند.
با توجه به اینکه با این مشکلات آشنا هستید، در شرکت ایریتک چه راهکاری در پیش گرفتید تا همچنان یک شرکت پیش‌رو در صنایع فولاد باشید؟
ما به کمک شرکت‌هایی که در خارج از کشور داریم (شرکت‌های ایراسکو و ایریکا)، به دنبال تکنولوژی‌های جدید تولید فولاد هستیم و از طرفی دیگر موافقت‌نامه‌هایی با شرکت‌های صاحب‌نام در بخش زغال‌سنگ دنیا (گروه فامور) و تولید تجهیزات کنسانتره و گندله‌سازی (شرکت اتوتک) امضا کردیم تا ما را در پروژه‌های مرتبط یاری کنند تا با استفاده از آخرین تکنولوژی روز دنیا، قیمت تمام شده محصولات را کاهش بدهیم. شرکت ایریتک در صنایع دیگر مانند مس، نفت و آلومینیوم نیز فعالیت‌های گسترده‌ای دارد، ولی نگاه ما به صنایع فولاد بسیار ویژه است. امیدواریم که این صنعت با توسعه همگن تمام حلقه‌های زنجیره تولید خود به یک صنعت پایدار در کشور تبدیل شود.
به نظر شما نقش حاکمیت دولتی در مقابله با چالش‌های فولاد باید چگونه باشد؟
فکر می‌کنم پاسخ به این سوال در همان سوال نهفته است. در صورتی که دولت نقش راهنما و حاکمیت را به عهده بگیرد، زنجیره تولید پایدار قابل شکل‌گیری است. این به‌آن مفهوم است که لازم است منابع تکنیکی و مالی (خصوصی، دولتی و حمایت‌های دولتی) در جهتی هدایت شوند که توسعه همگون در زنجیره تولید فولاد داشته باشیم. باز هم متذکر می‌شوم که توسعه ناهمگون را بیش از یک چالش ساده می‌دانم و فکر می‌کنم آینده صنعت فولاد کشور می‌تواند با یک خطر جدی و ناپایدار روبه‌رو شود. به نظر می‌رسد که باید صاحب‌نظران اقتصادی و فنی بررسی جامعی انجام داده و برنامه‌ای مدون برای توسعه هم‌سطح در تمام صنایع فولاد تهیه کنند و حتی سرمایه‌گذاری‌های دولتی در بخش‌هایی که انگیزه بخش خصوصی در آن ضعیف است، صورت گیرد. از طرفی دیگر نگرانی جدیدی در میان خبرگان صنعتی کشور شکل گرفته است که باید اینجا اشاره‌ای گذرا به آن داشته باشم و آن هم دست کم گرفتن کیفیت در مقابل هزینه است. به هر حال ما هم به عنوان یک بخش خصوصی به کیفیت بالاتر و قیمت تمام شده پایین‌تر فکر می‌کنیم، ولی به نظر می‌رسد که بحث دانش روز و انتقال دانش فنی به فراموشی سپرده شده است؛ به طوری که گاهی پیشنهادهای همکاری از طرف بعضی از کشورهای خارجی به ما می‌شود که در آن حداقل مشارکت فنی و ساخت داخل مورد نظر است. ما در بسیاری از موارد این پیشنهادها را به دلایل منافع غیرملی آن رد می‌کنيم، ولی متاسفانه سازمان‌های کوچک‌تر با توجه به وضعیت بازار کار در گذشته به این پیشنهادها، پاسخ مثبت داده‌اند و برنده بسیاری از پروژه‌های ملی شدند. در این میان یکی از وظایف حاکمیت توجه به این مورد حساس در اجرای پروژه‌های ملی در کشور است. عدم مشارکت مناسب سازندگان داخلی و مهندسان ایرانی در پروژه ملی، ما را در آینده با کاهش نیروی متخصص خبره در صنایع روبه‌رو خواهد کرد و مهاجرت نیروهای جوان و آماده به‌کار را شدت می‌بخشد، البته باید کمی میان سازنده واقعی و واردکننده‌ای که 90درصد متریال تجهیز خود را وارد می‌کند، تفاوت گذاشت.
در پایان برگزاری همایش‌هایی مانند همایش چشم‌انداز صنعت فولاد را به‌منظور تبادل نظر بین بخش‌های دولتی و خصوصی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من فکر می‌کنم با برگزاری این همایش، فرصت بسیار مناسبی برای هم‌اندیشی ایجاد شده است؛ بنابراین از تمام میهمانان این همایش دعوت می‌کنم زمان سخنرانی شرکت تخصص اکتشاف که زیرمجموعه ایریتک است، حضور یابند تا با یکی از چالش‌های مهم صنعت فولاد آشنا شوند.
علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر یا حضور در این همایش می‌توانند با شماره‌های 32 و 87762430 تماس حاصل فرمایند.