قراضه آهن نیاز داریم، اما صادر می‌کنیم

ماجرا از زمانی شروع شد که وزارت بازرگانی صادرات این محصول را آزاد کرد و بسیاری از کسانی‌که در کار خرید و فروش قراضه آهن بودند، صادرات این ماده را به‌صرفه‌تر از فروش به مصرف‌کنندگان داخلی دیدند. 

در شرایطی که هر تن قراضه آهن در کشور قیمتی حدود ۴۰۰ تومان داشت، بازار جهانی این ماده را حدود ۴۰۰ دلار می‌خرید. گرچه اکنون تفاوت قیمت داخلی و بازارهای جهانی کمتر شده است اما تاکنون قرار دادن تعرفه‌های مختلف بر قراضه آهن تاثیری بر روند صادرات آن نداشته است، چرا که با احتساب مجموع قیمت داخلی قراضه آهن و عوارض آن همچنان قیمت این محصول در بازارهای جهانی انگیزه لازم را به فروشندگان برای صادرات و البته برخی گروه‌های ذی‌نفع برای قاچاق قراضه آهن می‌دهد. 

این در حالی است که در آخرین اقدام، مدیرکل دفتر صادرات گمرک اعلام کرده است عوارض بر صادرات قراضه ۸۰ درصد شده است. در شرایطی که کارخانه‌های تولید فولاد داخل کشور به قراضه آهن به عنوان ماده اولیه نیاز دارند و قیمت داخلی این ماده با قیمت جهانی فاصله دارد، باید دید چه اقداماتی فضا را هم برای فروشندگان قراضه آهن و هم فولادی‌ها مساعد می‌کند. از سوی دیگر برخی از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان قراضه آهن در نامه‌ای به وزارت بازرگانی خواستار توقف صادرات این ماده شده‌اند. در این نامه آمده است آمار موجودی قراضه آهن برخی از واحدهای تولید فولاد به صفر رسیده و این موضوع باعث توقف تولید و در ادامه بروز مشکلات مدیریتی، کارگری، مالی و نیز اجتماعی خواهد شد.

به قراضه آهن داخلی نیاز داریم
براساس آمارها تولیدکنندگان فولاد و همچنین صنایع ریخته‌گری داخلی سالانه تا مرز ۳ میلیون تن قراضه آهن نیاز دارند. اما قراضه آهن قابل دستیابی در کشور کمتر از ۱/۳ میلیون تن در سال است. از سوی دیگر باید توجه داشت به گفته فولادی‌ها استفاده از قراضه آهن به عنوان پاشنه ذوب در کوره‌های تولید فولاد اجتناب‌ناپذیر است، چرا که ۲۰ درصد شارژ این کوره‌ها را آهن قراضه تشکیل می‌دهد. در شرایطی ایران دست به صادرات آهن قراضه زده است که هم‌اکنون بیش از ۵۰درصد کسری این ماده را داریم و باید به نحوی واردکننده قراضه آهن باشیم. ضمن اینکه بخشی از قراضه آهن که تاکنون صادر شده است از نوع مرغوب بوده و براین اساس قراضه‌های درجه چندم در داخل مانده و با قیمت بالاتر به فروش می‌رسد.در همین راستا آمارها نشان می‌دهد، تاکنون ۳۰ تا ۴۰ درصد از قراضه‌های داخلی صادر شده است.

عوارض ۸۰ درصدی اثرگذار است
با قرار دادن عوارض ۸۰ درصدی بر صادرات قراضه آهن دولت تلاش کرد جلوی صادرات این ماده را بگیرد، رضا شهرستانی، عضو انجمن فولاد ایران  با با اشاره به موثر بودن عوارض صادرات می‌گوید: البته در بحث صادرات قراضه آهن مسئله‌ای که وجود دارد، اجرایی شدن این طرح است. به اعتقاد شهرستانی اگر این طرح اجرا شود یک کیلوگرم آهن هم به خارج صادر نمی‌شود.


قاچاق قراضه، برهم زننده معادلات
نکته دیگری که شهرستانی به عنوان عامل برهم زننده این اقدام مطرح می‌کند، قاچاق قراضه آهن به کشورهای همسایه است. موضوعی که به دلیل کمبود عرضه آهن قراضه در داخل کشور به لحاظ روانی بر بازار اثرگذار است و ۲ تا ۳ درصد قاچاق این ماده می‌تواند بازار را متشنج کند. از سوی دیگر با توجه به اینکه به گفته شهرستانی اکنون قیمت هر کیلو قراضه در داخل کشور ۱۲۰۰ تومان و قیمت جهانی هر تن قراضه آهن حدود ۳۲۰ دلار است در نتیجه در صورت اعمال عوارض ۸۰ درصدی و حتی کمتر از آن، قیمت قراضه آهن داخلی با خارجی تفاوت چندانی نخواهد داشت. از سوی دیگر در حالی‌که دارندگان قراضه آهن تلاش می‌کنند با صادرات این ماده به سود برسند. 

همتراز شدن قیمت قراضه آهن با قیمت جهانی برای مصرف‌کنندگان به‌صرفه نیست، چراکه چنین کاری باعث افزایش قیمت قراضه داخلی می‌شود.نکته دیگری که باعث شده نظارت بر قاچاق قراضه آهن در کشور درست انجام نشود، فعالیت در این حوزه به شکل قومی - قبیله‌ای است. این موضوع بحث نظارت دولتی را بر میزان تولید قراضه آهن داخلی و نحوه فروش و استفاده آن سخت کرده است.


به واردات نیاز داریم
با وجود نیاز داخلی به قراضه آهن صادرات و قاچاق این ماده باعث شده است، کمبود قراضه بیش از پیش احساس شود. نیاز به واردات قراضه آهن در چنین شرایطی و به دلیل تامین نشدن نیاز داخلی، یکی دیگر از چالش‌های استفاده‌کنندگان قراضه آهن است. اما به دلیل آماده نبودن شرایط حمل‌ونقل و به خصوص بندرهای ما برای وارد کردن این ماده معضلاتی وجود دارد. 

دو نرخی بودن قیمت قراضه وارداتی مسئله دیگری است که تجارت قراضه آهن را پیچیده می‌کند. در واقع اگرمصرف‌کنندگان قراضه آهن بخواهند این ماده را با ارز آزاد وارد کنند قیمت قراضه وارداتی نسبت به قراضه داخلی به صرفه نخواهد بود، اما از آنجا که دولت برای واردات این محصول ارز مبادله‌ای در نظر گرفته در چنین شرایطی توجیه اقتصادی به وجود خواهد آمد. درواقع از یک سو دولت با قرار دادن عوارض بر صادرات قراضه آهن جلوی صادرات این ماده را می‌گیرد و از سوی دیگر برای رفع نیاز داخلی با در نظر گرفتن ارز مبادله‌ای واردات قراضه را به لحاظ اقتصادی مناسب کرده است.


گذشت زمان قیمت قراضه را متعادل می‌کند
از آنجا که تفاوت قیمت قراضه با قیمت جهانی معضلاتی را ایجاد کرده است به اعتقاد محمد حسین بصیری، عضو هیات علمی دانشگاه این قیمت با گذشت زمان به تعادل می‌رسد. در واقع چون نسبت عرضه به تقاضای قراضه آهن در ایران و جهان کمتر است این ماده کمیاب است اما با توجه به اهمیت قراضه در صنایع فولاد با گذشت زمان قیمت‌ها متعادل خواهد شد و دیگر صادرات یا حتی قاچاق چندانی نخواهیم داشت. به گفته بصیری؛ چون قراضه ماده اثرگذاری در تولید فولاد است و با داشتن این ماده می‌توان ارزش افزوده زیادی ایجاد کرد قراضه آهن برای ما بسیار مهم است و باید جلوی صادرات این ماده گرفته شود. بصیری با اشاره به اینکه قراضه آهن موجود در کشور کفاف نیاز داخلی را نمی‌دهد، می‌گوید: واردات این ماده نیز برای کشور ما مهم است، چراکه صنایع فولاد ما ظرفیت تولید ۷۰ الی ۸۰ میلیون تن نورد را دارد که با سرمایه‌گذاری در این بخش می‌توان ارزش افزوده زیادی ایجاد کرد.