شش زاویه بازار صادراتی

با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای جذب بازارهای دنیا در دوران پساتحریم، مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز از کمبودهای بسیار در بخش‌های نفت، گاز و معدن خبر دادند؛ اما به گفته آنها چنانچه بتوانیم زنجیره ارزش این سه بخش را کامل کنیم، مورد استقبال کشورهای دنیا به‌خصوص اروپایی‌ها قرار خواهد گرفت در نتیجه با افزایش صادرات در این بخش‌ها نیز همراه خواهیم بود. آمارهای عملکرد تجارت خارجی منتشر شده از سوی سازمان توسعه تجارت نشان می‌دهد که طی سه ماه نخست سال جاری صادرات غیرنفتی کشور در حالی از نظر وزنی افت 4 درصدی را تجربه کرده که طی این مدت صادرات در بخش فرش و صنایع‌دستی با افت 27 درصدی، صادرات در بخش کشاورزی با افت 15 درصدی و صادرات در بخش معدن نیز با بیشترین افت معادل 52 درصدی مواجه بوده است. این در حالی است که طی این دوره وزن صادرات کشور در بخش میعانات گازی با رشد 5 درصدی، در بخش صنعت با رشد 3/ 0 درصدی و در بخش پتروشیمی نیز با بیشترین رشد وزنی و معادل 54 درصد نسبت به دوره مشابه سال گذشته همراه بوده است. از سوی دیگر، در بهار سال جاری، صادرات غیرنفتی کشور به لحاظ ارزش دلاری افت 10 درصدی را تجربه کرده که بر این اساس طی دوره یاد شده بیشترین رشد ارزش صادرات مربوط به بخش پتروشیمی و بیشترین افت نیز مربوط به بخش معدن بوده است. براساس آمارها، طی این دوره، بخش میعانات گازی افت ارزشی 5/ 32 درصدی در صادرات، بخش فرش و صنایع‌دستی افت 10 درصدی، بخش کشاورزی افت 12 درصدی و بخش معدنی نیز افت 64 درصدی را در صادرات تجربه کرده است. طی این سه ماه ارزش صادرات تنها در دو بخش صنعتی و پتروشیمی رشد را تجربه کرده به‌طوری‌که صادرات کشور در بخش صنعت با رشد ارزشی 2 درصدی و در بخش پتروشیمی با رشد ارزشی 6/ 11 درصدی همراه بوده است.

امید به افزایش صادرات کشور در آینده نه‌چندان دور در حالی است که اخیرا شورای امنیت سازمان ملل نیز طی قطعنامه‌ای تحریم‌های قبلی اعمال شده علیه ایران را تعلیق کرده که این امر عزم شرکت‌های خارجی را برای ورود به ایران جزم‌تر کرده است. در حال حاضر شرکت‌های مختلفی از سراسر جهان در حال آماده‌سازی خود برای ورود به ایران هستند تا بتوانند پیش از دیگر کشورها در بازار کشور جا باز کنند همچنین طی ماه‌های اخیر، شرکت‌های خارجی بسیاری به ایران سفر کرده و شرایط را برای ورود به کشور بررسی کرده‌اند که سهم بالایی از این شرکت‌ها را شرکت‌های اروپایی تشکیل می‌دهند. خبرها حاکی از آن است که تاکنون بسیاری از شرکت‌های اروپایی از کشورهای حوزه اسکاندیناوی، انگلیس، آلمان و ایتالیا برای ورود به ایران شرایط بازار را ارزیابی کرده و حتی برخی شرکت‌های آمریکایی نیز خواهان ورود به ایران هستند. همچنین طی روزهای گذشته یک هیات بزرگ سیاسی، اقتصادی و صنعتی از آلمان به سرپرستی وزیر اقتصاد این کشور وارد ایران شده‌اند و طی مذاکره با مقامات ایرانی، بازسازی روابط اقتصادی گذشته و افزایش مبادلات تجاری دو کشور به حدود 10 میلیارد دلار سالانه را در دستور کار قرار دادند، این در حالی است که زمزمه‌هایی از سفر هیات‌هایی از اسپانیا و فرانسه و انگلیس به تهران نیز شنیده می‌شود.

از سوی دیگر نگرانی‌هایی وجود دارد که با ورود کشورهای اروپایی به بازار کشور، ایران تنها نقش واردکننده را داشته و هدف نهایی کشور که توسعه صادرات است، پشت‌گوش انداخته شود، از این‌رو متولیان حوزه صادرات همواره تاکید دارند که باید مراقب هیات‌های اروپایی که به ایران سفر می‌کنند بود تا آنها تنها به دنبال فروش کالاهای خود نباشند، بلکه دولت به گونه‌ای هماهنگ کند تا زمینه‌ چانه‌زنی بازرگانان ایرانی برای صادرات کالاهای خود فراهم شود. رئیس کنفدراسیون صادرات نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، با اشاره به کاهش 4 درصدی صادرات غیرنفتی به لحاظ وزنی و کاهش 10 درصدی آن به لحاظ ارزشی از عقب بودن کشور از برنامه هدف توسعه صادراتی کشور خبر داد و گفت: تا 6 ماه آینده نیز با توجه به زمانبر بودن اجرایی شدن لغو تحریم‌ها عملا شاهد تغییرات زیادی نخواهیم بود اما با لغو تحریم سوئیفت و کاهش هزینه حمل و نقل هزینه‌ صادرات کاهش می‌یابد.

محمد لاهوتی در پاسخ به اینکه با برداشتن تحریم‌ها و شرایط جدید بانکی تا چه زمانی وضعیت صادراتی به روال عادی بازمی‌گردد، گفت: متن توافق با مصوبه سازمان ملل به‌صورت قانونی به جریان افتاد و تمام تحریم‌ها لغو شد، اما تا اجرایی شدن آن 90 روز زمان نیاز است و پیش‌بینی می‌کنیم در ابتدای سال 2016 میلادی شرایط تجارت خارجی به روال عادی برگردد. لاهوتی به این نکته نیز تاکید کرد که در شرایط آنی، تسهیل حمل‌ونقل و باز شدن سوئیفت هزینه‌های صادراتی را کاهش می‌دهد، اما به تنهایی این مساله کافی نیست و سازمان توسعه تجارت باید دلیل افت صادرات را بررسی و آن را برطرف کند. این گفته‌ها در حالی است که با توجه به آمارهای موجود در حال حاضر سهم بزرگی از بازار صادراتی ایران را کشورهای آسیایی تشکیل می‌دهند و سهم کشور‌های اروپایی با فاصله زیادی از آسیا قرار دارند به‌طوری‌که در سه ماه نخست سال جاری در لیست 10 کشور عمده صادراتی، تنها کشور اروپایی که مشاهده می‌شود ایتالیا به‌عنوان نهمین مقصد عمده صادراتی است و پس از آن مصر از قاره آفریقا در رتبه دهم قرار دارد و کل 9 کشور اول مقصد صادراتی را کشورهای آسیایی تشکیل می‌دهند.

بر این اساس، اولین کشور مقصد عمده صادراتی، چین با سهم ارزشی 4/ 23 درصد از کل صادرات پس از آن عراق با سهم 3/ 18 درصد است و پس از آن به ترتیب کشورهای امارات متحده عربی با سهم 16 درصدی، هند با سهم 9/ 8 درصدی، افغانستان با سهم 4/ 7 درصدی، ترکیه با سهم 9/ 4 درصدی، ترکمنستان با سهم 3/ 2 درصدی و پاکستان با سهم 8/ 1 درصدی از ارزش کل صادرات کشور قرار دارند. آمارها همچنین نشان می‌دهند که در اولین فصل سال جاری، قاره آسیا با اینکه به لحاظ وزنی افت 7 درصدی و به لحاظ ارزشی رشد تنها یک درصدی را در صادرات ایران تجربه کرده است، اما 2/ 93 درصد از ارزش کل صادرات کشور را طی این دوره به خود اختصاص داده است. این در حالی است که قاره اروپا طی این دوره تنها سهم 4/ 4 درصدی از ارزش کل صادرات را داشته و نسبت به دوره مشابه سال گذشته نیز افت 20 درصدی در وزن صادرات همچنین افت 4 درصدی در ارزش را تجربه کرده است.

پس از آسیا و اروپا، آفریقا نیز سهم 2/ 2 درصدی از ارزش کل صادرات کشور را از آن خود کرده است، به‌طوری‌که طی این دوره نسبت به دوره مشابه سال گذشته رشد 19 درصدی در وزن و رشد 17 درصدی در ارزش صادرات را تجربه کرده است.

پس از آن آمریکا با اختصاص سهم 08/ 0 درصدی از ارزش کل صادرات کشور طی دوره مورد بررسی نسبت به دوره مشابه سال گذشته رشد ارزشی 5 درصدی و رشد وزنی منفی 32 درصدی را داشته است و نهایتا قاره اقیانوسیه نیز در حالی سهم 07/ 0 درصدی از ارزش کل صادرات را طی این دوره به خود اختصاص داده که نسبت به دوره مشابه سال گذشته افت ارزشی 11 درصدی و رشد وزنی 51 درصدی را در صادرات کشور تجربه کرده است. با این حال پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که پس از لغو کامل تحریم‌های هسته‌ای در آینده‌ای نه چندان دور شاهد تغییرات بسیاری در سهم بازارهای هدف صادراتی کشور و همچنین مسیر توسعه صادراتی کشور باشیم.

افت 33 درصدی تجارت ایران و چین در نیمه نخست 2015

مبادلات تجاری ایران و چین در نیمه نخست سال جاری میلادی با کاهش 33 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شد و به ۱۸ میلیارد دلار رسید.

مبادلات ایران و چین در ماه‌های ژانویه تا ژوئن سال 2014 بالغ بر 9/ 26 میلیارد دلار گزارش شده بود، اما این رقم در مدت مشابه سال جاری به 18 میلیارد دلار کاهش یافته است.

صادرات چین به ایران در این دوره 320 میلیون دلار از میزان واردات این کشور بیشتر بوده است. واردات چین از ایران در 6 ماه نخست سال جاری میلادی به 9/ 8 میلیارد دلار رسیده که این رقم با افت 44 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده است. چین در ماه‌های ژانویه تا ژوئن 2014 بالغ بر 9/ 15 میلیارد دلار کالا از ایران وارد کرده بود. نفت کالای عمده وارداتی چین از ایران است. صادرات چین به ایران نیز در ماه‌های ژانویه تا ژوئن امسال کاهش 4/ 16 درصدی داشته و به 2/ 9 میلیارد دلار رسیده است. چین در مدت مشابه سال قبل حدود 11 میلیارد دلار کالا به ایران صادر کرده بود. 

منبع:دنیای اقتصاد