برخی واحدهای احیای مستقیم و آهن اسفنجی با کمبود گندله و کنسانتره روبه‌رو شده‌اند که این امر سبب شده این واحدها با تمام ظرفیت خود تولید نداشته باشند.
با توجه به طرح‌های توسعه‌ای واحدهای فولادسازی و ایجاد واحدهای احیای مستقیم و تولید آهن اسفنجی به‌نظر می‌رسد همزمان نیز واحدهای بالادستی این واحدها در زنجیره فولاد تکمیل شوند تا با چنین کمبودهایی روبه‌رو نباشیم.
کمبود گندله
برخی واحدهای فولادی در کشور به‌دلیل کمبودهایی که در زنجیره فولاد وجود دارد، با تمام ظرفیت خود کار نمی‌کنند. در این‌باره محمود ارباب‌زاده مدیرعامل فولاد سپیددشت اظهار کرد: مهم‌ترین مشکل واحد فولاد سپیددشت کمبود گندله است و به‌دلیل کمبود گندله این واحد نمی‌تواند با تمام ظرفیت اسمی خود تولید داشته باشد.ارباب‌زاده در ادامه خاطرنشان کرد: در برخی مواقع مجبور هستیم کار واحد را متوقف کنیم تا گندله جمع‌آوری شود و مجدد تولید را از سر بگیریم. وی در پاسخ به این پرسش که با وجود تکمیل زنجیره فولاد در ایران چرا با کمبود گندله روبه‌رو هستیم، عنوان کرد: در کمبود گندله باید موضوع تعادل در زنجیره تولید فولاد را مطرح کرد. درحال‌حاضر با توجه به اینکه واحدهای احیای مستقیم و طرح‌های توسعه آنها یک به یک در حال راه‌اندازی هستند، واحدهای گندله‌سازی براساس برنامه زمانی راه‌اندازی نشده‌اند و در نتیجه با کمبود گندله روبه‌رو هستیم. مدیرعامل فولاد سپیددشت در ادامه خاطرنشان کرد: البته در حقیقت آنچه واحدهای گندله‌سازی را با کمبود روبه‌رو کرده، تامین نشدن کنسانتره لازم برای واحدهای گندله‌سازی است تا این واحدها بتوانند با حداکثر ظرفیت خود تولید داشته باشند. ارباب‌زاده در ادامه یادآور شد: واحدهای جدید گندله‌سازی نیز در حال راه‌اندازی هستند که این واحدها نیاز به کنسانتره دارند. وی با اشاره به این موضوع که باید از واردات کنسانتره پیشگیری شود، عنوان کرد: برای کمبود گندله باید طرح‌های کنسانتره‌سازی با سرعت بیشتری پیگیری شود تا زودتر این واحدها راه‌اندازی و وارد مدار تولید شوند. ارباب‌زاده در ادامه تاکید کرد: اگر تا یک سال و نیم آینده در زمینه تامین کنسانتره اقدام نکنیم تا واحدهای گندله‌سازی و احیای مستقیم با تمام ظرفیت کار کنند باید کنسانتره وارد کنیم و این واردات تا زمانی ادامه خواهد داشت که واحدهای کنسانتره‌سازی وارد خط تولید شوند.
لزوم برقراری توازن
آیا به اندازه‌ای که در احیای مستقیم و آهن اسفنجی سرمایه‌گذاری شده، در بالادست نیز سرمایه‌گذاری شده است؟ در این‌باره عزیز قنواتی، مدیرعامل فولاد امیرکبیر کاشان عنوان کرد: در ابتدای ایجاد واحدهای فولادسازی توازن زنجیره فولاد از صفر تا صد با یکدیگر هماهنگ نبوده‌اند، چراکه گاهی در زمینه مواد اولیه واردات مانند گندله یا آهن اسفنجی داشتیم. قنواتی در ادامه خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر واردات ما به حداقل رسیده است. البته موضوعی که در سال‌های گذشته پیش آمد، این بود که برخی واحدها با یکدیگر ادغام شدند. وی ادامه داد: طرح‌های توسعه‌ای بسیاری در حال راه‌اندازی هستند که با راه‌اندازی تمام این واحدها ممکن است با کمبود کنسانتره یا گندله روبه‌رو شویم، اما درحال‌حاضر با کمبود قابل توجهی روبه‌رو نیستیم.
مدیرعامل فولاد امیرکبیر کاشان در ادامه خاطرنشان کرد: مهم‌ترین مصرف کنسانتره و گندله مربوط به واحدهای فولاد خوزستان، فولاد مبارکه و فولاد خراسان است. اگر این واحدها در این زمینه با کمبود روبه‌رو نباشند، جای نگرانی خاصی نمی‌تواند باشد. قنواتی در پاسخ به این پرسش که در زمینه فناوری گندله با مشکلی روبه‌رو نیستیم، عنوان کرد: مشکلی در این زمینه وجود ندارد و تمام تجهیزات زنجیره فولاد تا احیای مستقیم در داخل کشور موجود و بومی‌سازی شده است. هم سنگ‌آهن و هم واحدهای گندله‌سازی درداخل کشور موجود است. یک واحد جدید گندله‌سازی نیز در سنگان در حال راه‌اندازی و افتتاح و طرح‌های توسعه‌ای دیگری نیز در دست اقدام است.
کمبود کنسانتره داریم
فولاد خوزستان یکی از بزرگترین فولادسازی‌های کشور است که مدیرعامل آن درحال‌حاضر اعلام کرد با کمبود کنسانتره روبه‌رو هستند. در این‌باره مدیرعامل فولاد خوزستان عنوان کرد: درحال‌حاضر تا حدی با کمبود سنگ‌آهن در کشور روبه‌رو شده‌ایم و با توجه به این شرایط کارخانه‌های کنسانتره به دلیل اینکه به پایین‌دست خود ورود پیدا کرده‌اند، تولید را کاهش داده‌اند. وی در ادامه خاطرنشان کرد: بنابراین با توجه به این شرایط شرکت‌ها تا حدی با کمبود تامین گندله روبه‌رو شده‌اند و این امر هم متاثر از کمبود کنسانتره در داخل کشور است. محمدرضا مدرس خیابانی در پاسخ به این پرسش که آیا وارداتی در این زمینه می‌شود، عنوان کرد: واردات کنسانتره نداریم چراکه در برابر نرخ داخلی توجیهی نخواهد داشت. مدرس‌خیابانی در پاسخ به این پرسش که آیا به اندازه تولید آهن اسفنجی در زنجیره بالادست آن سرمایه‌گذاری شده است، گفت: تا حد قابل قبولی ظرفیت در بالادست نیز ایجاد شده و واحدهای گندله‌سازی با مشکل خاصی روبه‌رو نیستند. در حقیقت واحدهای فولادسازی با کمبود کنسانتره روبه‌رو شده‌اند. واحد گندله‌سازی کارخانجات فولاد از جمله فولاد خوزستان اگر با تامین کنسانتره روبه‌رو نشوند، مشکل دیگری نخواهند داشت. وی در پایان تاکید کرد: باید بتوانیم واحدهای کنسانتره و واحدهای پیش از آن، که اکتشاف و استخراج و تولید کنسانتره می‌شود را بیش از پیش تقویت کنیم.
سخن پایانی
در افق چشم‌انداز سال ۱۴۰۴، تحقق تولید ۵۵میلیون تن شمش فولاد برای ایران در نظر گرفته شده است، البته برای رسیدن به این چشم‌انداز حدود ۱۶۵میلیون تن سنگ‌آهن، تولید۸۰میلیون تن کنسانتره، ۸۰میلیون تن گندله، ۵۸میلیون تن آهن اسفنجی و ۵۵میلیون تن شمش فولادی نیاز است. از این‌رو برای رسیدن به چنین چشم‌اندازی، توازن در این زنجیره ضروری به‌نظر می‌رسد.
بنابراین توجه به بالادست زنجیره فولاد امری حیاتی است. ذخایر سنگ‌آهن باقیمانده حدود یک دهه پس از افق چشم‌انداز به پایان خواهد رسید. بنابراین توسعه فعالیت‌های اکتشافی و سرمایه‌گذاری در این بخش جزو موارد انکارناپذیر در جهت تداوم تولید فولاد پس از افق ۱۴۰۴ و بهره‌برداری کافی از سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش فولاد است.