معاملات آتی، گواهی سپرده و قرارداد اختیار معامله سکه طلا به‌عنوان ابزارهای مالی و مشتقه، در حالی اکنون همزمان باهم در بورس کالای ایران، می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد که بهره‌گیری از این سه ابزار نوین برای یک محصول خاص در تاریخ بازار سرمایه ایران بی‌نظیر است.
توسعه ابزارهای نوین می‌تواند، علاوه بر عمق دادن به بازارها، سبدی متنوع از ابزارها را برای کسب سود و پوشش ریسک، پیش روی فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران قرار دهد. همچنین تجربه نشان داده، وجود این ابزارها برای کاهش نوسانات قیمتی کالاها در بازار نقدی بسیار موثر است و می‌تواند فعالیت نوسان‌گیران و واسطه‌ها را به سمت تولید هدایت کرده و به تبع آن از هیجانات قیمتی و لطمه به بازارهای فیزیکی بکاهد. بر همین اساس و برای آشنایی بیشتر با عملکرد این ابزارهای نوین با مسلم پیمانی، مشاور سازمان بورس و اوراق بهادار به گفت‌وگو نشسته‌ایم که متن آن را در ادامه می‌خوانید.
با ایجاد و توسعه معاملات آتی، گواهی سپرده و به تازگی قرارداد اختیار معامله یا آپشن سکه طلا در بورس کالای ایران، به نظر می‌رسد قدرت انتخاب سرمایه‌گذاران بازار طلا برای تعیین شیوه سرمایه‌گذاری و پوشش ریسک معاملاتشان بالا رفته است؛ نظر شما چیست؟
در حال حاضر، طلا به‌عنوان محصولی که به‌صورت سنتی، مردم علاقه زیادی به سرمایه‌گذاری روی آن دارند، در بورس کالای ایران دارای سه ابزار مالی یعنی معاملات آتی، گواهی سپرده و معاملات اختیار معامله یا آپشن است که این ابزارها می‌توانند ریسک‌های قیمتی سکه طلا را کنترل و در عین حال سودآوری مناسبی را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کنند. این در حالی است که اکنون این ابزارها در بورس کالا با استقبال مناسبی از سوی سرمایه‌گذاران همراه شده که یکی از دلایل اقبال مردم به ابزارهای مشتقه سکه طلا، نقدشوندگی بالای این محصول است. در واقع، طلا از دیرباز این خصوصیت را داشته که هر لحظه در بازار، بتواند به پول نقد تبدیل شود.
نکته بعدی، نگاه فرهنگی عموم به‌ویژه ایرانیان به طلا و سکه است. در واقع، از نگاه مردم، این محصول به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری ایمن در نظر گرفته می‌شود و همواره از گذشته تاکنون ارزش خود را حفظ کرده است. همچنین سکه طلا در زندگی روزانه مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد و در بسیاری از مراسم‌ها به‌عنوان هدیه داده می‌شود. بنابراین، اگر خانواده‌های ایرانی قصد خرید سکه طلا را در زمان مشخصی داشته باشند، می‌توانند در صورت داشتن دانش کافی از معاملات آتی، سکه را با قیمتی مشخص برای تحویل زمان مورد نظر برای مثال چند ماه آینده خریداری کنند یا با استفاده از معاملات اختیار معامله، اختیارخرید سکه طلا را در زمانی مشخص و به قیمت تعیین شده به دست بیاورند. این در حالی است که اگر خانواده‌ها قصد سرمایه‌گذاری هم داشته باشند، ابزارهای مشتقه به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم سرمایه‌گذاری می‌توانند، ریسک نوسانات قیمت این فلز پر ارزش را پوشش دهند.
از سوی دیگر، تنها معاملات اختیار خرید و فروش نیستند که توانایی پوشش ریسک نوسانات قیمتی طلا را دارند، بلکه گواهی سپرده و معاملات آتی سکه طلا هم در این زمینه وجود دارند که می‌توان با بهره‌گیری از آنها در کنار معاملات اختیار، بازار بزرگ و نظام‌مندی را برای سکه طلا ایجاد کرد.
آیا عامه جامعه می‌توانند به صرف داشتن نقدینگی مطلوب به معاملاتی مانند آپشن طلا در بورس کالا وارد شوند؟
نکته مهم این است که سرمایه‌گذارانی که خواهان به دست آوردن سود هستند، می‌توانند با افزایش دانش، بازدهی مناسبی را از معاملات آتی، گواهی و قرارداد اختیار معامله طلا به دست آورند. اما لازمه کسب سود در بازارهای مالی، دانستن قواعد بازی است. به‌عنوان مثال، اختیار معامله یا آپشن، معروف به داشتن خصوصیت اهرمی هستند و بهره‌گیری از آن نیازمند دانش است. به این معنی که معاملات اختیار، امکان کسب سود زیاد را به همراه ریسک بالا به‌صورت همزمان با هم دارد. به این ترتیب، طبیعی است که هر چه سرمایه‌گذار ریسک بیشتری را بپذیرد، احتمال کسب بازده بالاتر نیز برای وی به وجود آید.
ابزارهایی مانند معاملات اختیار معامله و معاملات آتی دارای ویژگی اهرمی هستند؛ به این معنی که مثلا ممکن است، نرخ سود و زیان سکه تنها ۵ درصد باشد، اما در صورت وجود این ابزار، این امکان وجود دارد که سود و زیان سرمایه‌گذار چند برابر شود. به این ترتیب، اگر پایه نوسانات بازار سکه طلا کوچک باشد، در ابزارهای اهرمی این نوسانات بالا می‌رود اما فعالان بازار باید به این نکته توجه کنند که بازدهی بالای ابزارها، نتیجه ریسک‌پذیر بودن آنها است. بنابراین، استفاده از ابزار اختیار معامله، به افراد عادی و ناآشنا به قوانین و اطلاعات بازار سرمایه، توصیه نمی‌شود.
برای معرفی یک ابزار مالی جدید و پیچیده، انتخاب محصول از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به نظر شما انتخاب سکه برای معرفی معاملات آپشن مناسب بود ودر آینده قرارداد اختیار معامله برای کدام یک از محصولات راه‌اندازی می‌شود؟
سکه به دلیل جذابیت بالا بهترین محصول برای معرفی یک ابزار جدید در بورس کالا بود؛ در این خصوص گزینه‌های زیادی مانند محصولات کشاورزی مطرح شد، اما در نهایت با توجه به تجربه موفق سکه در معاملات آتی، تصمیم به به‌کارگیری ابزار مشتقه برای سکه گرفته شد. در حال حاضر، برای راه‌اندازی قرارداد اختیار معامله روی ذرت، صحبت‌هایی مطرح شده و می‌توان این وعده را داد که به زودی در بورس کالای ایران شاهد راه‌اندازی بازار آتی و آپشن روی سایر دارایی‌ها نیز خواهیم بود.