سومین روز معاملاتی بورس تهران در هفته جاری با غلبه تقاضا بر عرضه سهام و در نتیجه رشد شاخص کل به پایان رسید. نماگر بازار سهام پس از تجربه ریزش دو روز ابتدای هفته، دیروز با رشد 83 واحدی (معادل 1/ 0 درصد) مواجه شد و در پایان معاملات در ارتفاع 79 هزار و 744 واحدی قرار گرفت. بررسیها نشان میدهد شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال رشد حدود 3/ 3 درصدی را به ثبت رسانده است. شاخص کل هموزن اما با رشد بیش از 5/ 12 درصدی در این بازه زمانی، در حال تجربه یکی از رکوردهای تاریخی خود بوده است.
در جریان معاملات روزهای اخیر در بورس تهران، تقابل دو دسته از معامله‌گران به خوبی مشهود است. گروهی از سهامداران در سمت خرید سهام و برخی از آنها در سمت فروش فعال هستند. رفتار متفاوت این معامله‌گران از چند عامل نشات میگیرد. از ابتدای سال تحت تاثیر فضای پیش از انتخابات شاهد ورود نقدینگی به بازار سهام بودیم. هر چه به برگزاری انتخابات نزدیک شدیم، روند ورود این نقدینگی کندتر شد. حالا که کمتر از دو هفته به برگزاری بزرگ‌ترین رویداد سیاسی سال جاری باقی مانده است، به نظر میرسد جریان ورود نقدینگی به بازار سهام متوقف شده است. کندتر شدن و توقف جریان ورود پول به بازار سهام موجب شده است، برخی معامله‌گران ریسک گریز دلایل و انگیزههای خود را برای ماندن در بازار سهام از دست بدهند. از این رو این معامله‌گران راه خروج از معاملات را پیش گرفته‌اند. برخی معامله‌گران نیز که در روزهای ابتدایی سال وارد معاملات سهام (به‌ویژه نمادهای کوچک) شده بودند، حالا با شناسایی سود تصمیم به فروش گرفته‌اند.
گروهی دیگر اما با رصد شرایط پیرامون بازار بیشتر نظارهگر معاملات هستند و تصمیم خود برای خرید یا فروش را به پس از برگزاری انتخابات موکول کرده‌اند. در مقابل این استراتژی، رویکرد سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیرتر وجود دارد. این گروه از معامله گران از فرصت فروش ریسک گریزها استفاده کرده و با خوش‌بینی نسبت به اثرپذیری رشد عمومی قیمت سهام از نتیجه انتخابات راه خرید سهام را پیش گرفته‌اند. به نظر میرسد دو‌‌دستگی این معامله‌گران در بازار سهام تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری با فرض عدم تغییر خاصی در دیگر متغیرهای اثرگذار در بورس تهران به همین روال ادامه یابد. علاوه‌بر این رصد وضعیت بازارهای جهانی نیز از چشم معامله‌گران دور نمانده است. هر چند قیمتها در بازارهای جهانی در یک روند رو به نزول حرکت کردند. با این‌حال به غیر از سهام شرکت‌های پالایشی که به ریزش قیمت نفت در ابتدای هفته جاری واکنش منفی نشان دادند، سایر نمادهای کالایی با نوسانات شدید قیمتی مواجه نشدند. دلیل این موضوع به سطوح قیمتی کنونی کالاها در بازارهای جهانی باز‌می‌گردد که همچنان نسبت به پیشبینی بودجه شرکت‌ها و میانگین قیمت آنها در سال گذشته بالاتر است.
رصد فعالیت حقیقی و حقوقی
در جریان معاملات روز گذشته، در مجموع حدود 5/ 14 میلیارد تومان نقدینگی از پرتفوی حقوقیها به پرتفوی حقیقیها منتقل شد. این موضوع هر چند نشان میدهد حقیقیها مشارکت بالایی در معاملات سهام داشتهاند، اما بررسی ریز معاملات روز گذشته نشان میدهد که بخش عمدهای از تغییر مالکیت سهام به نفع سهامداران خرد، عمدتا به‌دلیل انتقال سهام از سوی معامله‌گران حقوقی به حقیقی در دو نماد بوده است. در جریان معاملات روز دوشنبه، در نماد «چکارن» سهام با ارزش بیش از 5/ 7 میلیارد تومان از پرتفوی حقوقیها به سبد سهام حقیقیها منتقل شد. در نماد «خساپا» نیز دیروز مالکیت حدود 23 میلیارد تومان سهم به نفع حقیقیها تغییر کرد. صرف‌نظر از دلایل اقبال معامله‌گران خرد به این دو نماد (در ادامه گزارش به بررسی این دلایل پرداخته شده است)، اگر میزان تغییر مالکیت این دو نماد را در نظر نگیریم، تغییر مالکیت در بیشتر سهمها به نفع بازیگران حقوقی است. رصد روند فعالیت معامله‌گران نشان میدهد، نمادهای شاخص‌ساز (به‌طور مثال فولادمبارکه و مپنا) در شرایط کنونی بیشتر مورد توجه سهامداران حقوقی بودهاند. دیروز در نماد«رمپنا» حقوقیها مشارکت 98 درصدی در خرید سهم داشتند. نتیجه داد و ستدها در این نماد نیز در نهایت «رمپنا» را در رتبه دوم جدول نمادها با بیشترین تاثیر مثبت در محاسبه شاخص کل قرار داد. در فولاد نیز دیروز معامله‌گران حقیقی در نقش فروشنده و حقوقیها در نقش خریدار ظاهر شدند. این نماد هر چند در ساعاتی از معاملات افت قیمت را تجربه کرد اما در پایان بازار با رشد کمتر از یک درصدی بیش از 23 واحد، شاخص کل را ارتقا داد.
اقبال حقیقیها به «خساپا» و «چکارن»
دیروز در نماد معاملاتی شرکت سایپا حدود 190 میلیون سهم از سبد سهام حقوقیها به پرتفوی حقیقیها منتقل شد. به نظر میرسد پس از افتهای اخیر قیمت «خساپا» توجه معامله‌گران خرد به این نمادها جلب شده است. «خساپا» که در روزهای نخست اردیبهشت ماه، قیمت 140 تومانی را نیز تجربه کرده بود، حالا در سطح 124 تومانی قرار گرفته است، به نظر میرسد پس از ناکامی این سهم در شکست سقفهای مقاومتی طی هفتههای گذشته و افت قیمتی این سهم بار دیگر توجه چارتیستها به این سهم جلب شده است. در این میان اقبال سهامداران خرد به سهام این شرکت مانع از ریزش قیمتی «خساپا» شد. 80 درصد خرید «خساپا» دیروز از سوی معامله‌گران حقیقی و 84 درصد از فروش سهام این شرکت از سوی حقوقیها رخ داد. درحالی‌که «خساپا» با ارزش معاملات بیش از 36 میلیارد تومانی، بیشترین ارزش معاملات را در میان سایر نمادهای بورسی به ثبت رساند، شاهد تغییر مالکیت بیش از 190 میلیون سهم از حقوقی به حقیقی در این نماد بودیم. در نهایت خساپا با افت 3/ 2 درصدی به‌کار خود پایان داد. خساپا دیروز دومین نماد اثرگذار منفی در محاسبه شاخص کل بود.
نماد معاملاتی شرکت کارتن ایران روز گذشته شاهد توجه چشمگیر حقیقیها بود. نماد «چکارن» از ابتدای سال جاری با رشد قیمتی 48 درصدی از 323 تومان به 480 تومان رسیده است. سنت جدیدی که در معاملات بسیاری از نمادهای بورسی و فرابورسی مشاهده می‌شود رشدهای افسارگسیخته این نمادها پس از عبور از سقفهای تاریخی است. به نظر میرسد پس از تثبیت قیمتی «چکارن» بالاتر از سقف تاریخی، هیجان بیش از پیشی میان معامله‌گران برای خرید این سهم ایجاد شده است. این رفتار که به عادت چارتیستها تبدیل شده در بسیاری از نمادها طی ماههای اخیر مشاهده شده است، به این ترتیب شکستن مانع پایانی قیمتی در مسیر صعودی مانند مهیا شدن زمین مسابقه جدید برای جولان نقدینگی معامله‌گران محسوب می‌شود. درحالی‌که اتفاق بنیادی به حمایت از این رشدها نیامده و احتمال ریزش قیمتی این نمادها وجود خواهد داشت.
حقیقیهای شتاب زده
در پی ایجاد فضای نسبتا مناسب در بازار سهام کشور از ابتدای سال جاری، گروهی از معامله‌گران به سودای کسب سود درصدد خرید سهام برآمدند. به عبارت دیگر برخی معامله‌گران (به‌ویژه حقیقیها) در پی ورود نقدینگی به معاملات سهام در تلاش بودند از قافلهای که برای کسب بازدهی از سهام دورخیز کرده‌اند، عقب نمانند (این موضوع در نمادهای کوچک به وضوح قابل مشاهده بود). این امر در شرایطی رخ داد که برای رشد عمومی قیمت بسیاری از نمادهای کوچک از ابتدای سال‌جاری تاکنون دلیل بنیادی خاصی وجود نداشته است.
در این باره باید گفت، در سالهای اخیر طرفداری از نوسانگیری در بورس به‌ویژه نزد افراد حقیقی و سهامداران خرد افزایش پیدا کرده است. در جریان معاملات روزهای اخیر در بورس تهران نیز هجوم حقیقیهای شتابزده به معاملات بازار سهام تجربه شد. بسیاری از این معامله‌گران نه برای ورود و نه برای خروج خود دلیل بنیادی خاصی را مد نظر قرار نمیدهند. (مصداق این موضوع در سهام بسیاری از نمادهای کوچک بورس در شرایط فعلی به چشم میخورد.) این موضوع سبب می‌شود، در برخی نمادها ورود بیمحابای این گروه از سهامداران به رشد چشمگیر قیمتی منجر شود.
از آنجا که این سهامداران برای خروج خود از سهام شرکت‌ها نیز جایی را در نظر نگرفتهاند، به نظر میرسد درنهایت توشهای جز زیان نداشته باشند؛ چرا‌که این رشدها عموما پشتوانه بنیادی خاصی نداشتهاند. در این باره کارشناسان معتقدند فعالان حقیقی بورس تهران باید بدانند هر چند كنترل نوسانات بازار از عهده آنها خارج است اما تدوین استراتژی سرمایهگذاری و تعیین نقاط ورود و خروج به لحاظ قیمتی و همچنین پایبند بودن به آن (فارغ از شرایط و جو روزانه معاملات) كاری است كه از عهده تكتك افراد ساخته است و در صورتی كه این روش جایگزین رویکرد هیجانی و تقلید از جو بازار و نوسانات روزمره شود، میتوان به کسب بازدهی معقول و رضایتبخش در بلندمدت امیدوار بود.
در بازار چه گذشت؟
در جریان معاملات دیروز، بورس تهران بیش از 956 میلیون برگه سهم و حق‌تقدم را به ارزش بیش از 280 میلیارد تومان در بیش از 73 هزار نوبت معاملاتی دست به دست شد. از این میزان حدود 208 میلیارد تومان به معاملات خرد سهام اختصاص داشت. نماد معاملاتی شرکت‌های خدمات انفورماتیک، مپنا، فولاد مبارکه، پتروشیمی پردیس و ارتباطات سیار بیشترین تاثیر مثبت را در محاسبه شاخص کل داشتند. در مقابل معاملات منفی نمادهای آسان پرداخت پرشین و سایپا مانع رشد بیشتر این متغیر شد. روز دوشنبه گروههای خودرو، فلزات اساسی و فنی مهندسی با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر برترین گروههای صنعت قرار گرفتند. صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای حمل‌ونقل خلیج‌فارس، الکتریک خودرو شرق، شهد ایران، پست بانک، پارس سویچ، لامیران و کشاورزی و دامپروری مگسال بود. در مقابل نمادهای لیزینگ ایرانیان، کاغذسازی کاوه، کاشی الوند، کابل البرز، لبنیات کالبر، صنایع لاستیکی سهند و عمران و توسعه فارس با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات نشستند. دیروز سهامداران برای خرید سهام کارتن ایران، اوراق مشارکت شهرداری سبزوار، اوراق سلف بنزین ستاره خلیج‌فارس، اوراق مشارکت کارکنان نفت، واحدهای صندوق کیان، اوراق سلف موازی برق سنندج و واحدهای صندوق پارند پایدار سپهر بیشترین تقاضا را ثبت کردند. در مقابل در اوراق سلف بنزین ستاره خلیج‌فارس، اوراق مشارکت ملی نفت ایران، اوراق سلف موازی بنزین سنندج مپنا، واحدهای صندوق پارند پایدار سپهر، اوراق سلف موازی برق ماهتاب گستر، سهام کاغذسازی کاوه و اوراق صکوک و بنا گستر سنگین‌تر عرضه‌ها شکل گرفت.
