آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد نرخ تورم ماهانه در تیرماه معادل منفی 1/ 0درصدگزارش شده که این رقم منفی در دو سال اخیر سابقه نداشته است. دیگر آمار بانک مرکزی نیز نشان می‌دهد نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در تیرماه با ثبت رقم 9/ 9 درصد بار دیگر پس از 6ماه به سطح تک‌رقمی بازگشته است. کارشناسان معتقدند، نااطمینانی در فضای اقتصاد و تعویق تقاضا، کنترل قیمت‌ها ازسوی نهادها و کنترل نوسانات در بازار ارز در کاهش نرخ تورم در تیرماه اثرگذار بوده است.
عقبگرد شاخص بهای مصرف‌کننده
آخرین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد شاخص بهای مصرف‌کننده در تیرماه سال‌جاری به سطح 9/ 266 واحد رسیده است. شاخص بهای مصرف‌کننده در خردادماه 3/ 267 درصد بود و این موضوع نشان می‌دهد این شاخص در تیرماه عقبگرد داشته است. در نتیجه تورم ماهانه تیرماه منفی 1/ 0 درصد ثبت شده است. بررسی آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد آخرین بار در دو ماه تیر و مرداد سال 1394 تورم ماهانه منفی بوده و در نتیجه طی حدود 2 سال اخیر، ثبت تورم ماهانه منفی، بی‌سابقه بوده است. با توجه به روند افزایشی ماه‌های قبل به‌خصوص در نیمه دوم سال 1395، این عقبگرد می‌تواند ترمزی برای افزایش تورم محسوب شود. با این رقم، میانگین تورم ماهانه در 4 ماه نخست سال‌جاری به رقم 4/ 0 درصد رسیده، این در حالی است که در 4 ماه نخست سال قبل، میانگین تورم ماهانه 8/ 0 درصد بوده است. البته در تیرماه همواره نرخ تورم نسبت به دیگر ماه‌ها در سطح کمتری قرار دارد، به‌عنوان مثال در تیرماه سال 1394 این رقم منفی 4/ 0 درصد و تیرماه سال 1395 تورم ماهانه معادل 8/ 0 درصد بوده است.
منفی شدن تورم ماهانه، باعث اثرگذاری در تورم نقطه‌به‌نقطه شده و در نتیجه این متغیر به سطح تک‌رقمی بازگشته است. تورم نقطه‌به‌نقطه، تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در تیرماه نسبت به مدت مشابه سال قبل است. بر این اساس تورم ماهانه در تیرماه سال‌جاری به رقم 9/ 9 درصد رسیده است. این سومین ماهی است که تورم نقطه‌به‌نقطه دارای روند نزولی است. براساس آمارهای بانک مرکزی، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در بهمن‌ماه سال 1395 از سطح تک‌رقمی خارج شد، در آن زمان برخی معتقد بودند این روند در سال‌جاری نیز تشدید می‌شود، این روند صعودی تا رقم 6/ 12 درصد در فروردین ماه سال‌جاری تداوم داشت، اما پس از آن روند نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه کاهشی شد تا جایی که بار دیگر در اولین ماه تابستان جاری به سطح تک‌رقمی بازگشت. تورم نقطه‌به‌نقطه تک‌رقمی می‌تواند در مرداد نیز تکرار شود، اگر نرخ تورم ماهانه رقمی کمتر از 2/ 1 درصد ثبت شود. البته با توجه به عملکرد 4 ماه نخست سال‌جاری، این موضوع محتمل است.
کند شدن رشد تورم میانگین
با توجه به روند منفی تورم ماهانه، در نتیجه نرخ تورم میانگین نیز در تیرماه با ثبت رقم 3/ 10 درصد نسبت به ماه قبل تنها 1/ 0 واحد درصد افزایش یافته است. نرخ تورم در خردادماه سال‌جاری پس از یک سال نوسان در سطح تک‌رقمی به سطح دورقمی بازگشت، در تیرماه نیز این روند افزایش ادامه داشت. اما اگر آمارهای 4 ماه نخست سال‌جاری در ماه‌های آتی تداوم یابد، نرخ تورم میانگین دوباره به سطح تک‌رقمی بازخواهد گشت. مطابق بررسی‌ها اگر تورم ماهانه ماه‌های آتی در سطح 4/ 0 درصد (معدل تورم ماهانه در 4 ماه نخست) باشد، نرخ تورم میانگین در دی‌ماه به سطح تورم تک‌رقمی می‌رسد. البته به‌نظر نمی‌رسد در ماه‌های بعد میزان نرخ تورم به همین آرامی باشد و احتمالا میزان تورم ماهانه در نیمه دوم سال بیشتر شود. بانک مرکزی پیش‌بینی کرده است تا پایان سال نرخ تورم، در سطح 9/ 11 درصد تا 2/ 12 درصد باشد، همچنین صندوق بین‌المللی پول نیز پیش‌بینی کرده که نرخ تورم در سال‌جاری به سطح 2/ 11 درصد برسد.
دلیل منفی شدن نرخ تورم
در‌حالی‌که نرخ تورم در نیمه دوم سال قبل، روند صعودی را آغاز کرده بود، منفی شدن نرخ تیرماه کمی دور از انتظار به‌نظر می‌رسید. اما کارشناسان معتقدند می‌توان چند عامل را برای تحلیل این پدیده در کوتاه‌مدت عنوان کرد. نخست اینکه موج افزایش قیمت‌ها پس از عید، فروکش کرده و میزان تقاضا نیز در بازارهای کالایی کاهش یافته است. از سوی دیگر، سیاست‌های کنترل قیمت‌ها از سوی سازمان‌هایی مانند تعزیرات، سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده و شورای رقابت باعث شده از افزایش قیمت‌های مصرف‌کننده جلوگیری شود. اگرچه این سیاست تنهادر کوتاه‌مدت می‌تواند اثرگذار باشد. در کنار این موضوع، اثر انتظارات در نرخ ارز نیز به نوعی کنترل شده و پس از نوسان قابل توجه شاخص بازار در ماه‌های آذر و دی در سال قبل، از میزان نوسانات بازار ارز کاسته شده است. این موضوع نیز می‌تواند در عرضه محصولات و رشد واردات اثرگذار باشد. از سوی دیگر، به‌نظر می‌رسد هنوز تقاضای مصرفی در شرایط نااطمینانی به سر می‌برد و منتظر تعیین تیم اقتصادی جدید دولت و سیاست‌های آن است. این نااطمینانی به بازار مصرفی نیز تزریق شده است.
اثرگذاری تورم خوراکی‌ها در شاخص کل
بانک مرکزی در کنار انتشار آمار کل، جزئیات تغییر در گروه‌ها را نیز منتشر کرده است. براساس آمارهای بانک مرکزی، مهم‌ترین اثرگذاری در شاخص را می‌توان در تغییرات قیمت گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها رصد کرد. مطابق آمارها، این گروه با 28 درصد دومین گروه بااهمیت در شاخص بهای مصرف‌کننده است. تورم ماهانه این گروه در تیرماه 5/ 1 درصد بوده است. در نتیجه این موضوع اثر قابل‌توجهی در منفی شدن تورم کل داشته است. تورم نقطه‌به‌نقطه گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها نیز 6/ 13 درصد ثبت شده است. این رقم بیشترین تورم نقطه‌به‌نقطه در میان12 گروه شاخص بهای مصرف‌کننده است. البته به‌نظر می‌رسد این منفی شدن بیشتر به‌دلیل اثر نوسانات فصلی است و با تعدیل این اثر، از شدت منفی شدن نرخ تورم این گروه در تیرماه کاسته شود. در حقیقت، حذف این اثر می‌تواند شاخص را نیز تحت تاثیر قرار دهد. مهم‌ترین گروه اثرگذار در شاخص بهای مصرف‌کننده گروه «مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها» است. این گروه حدود 32 درصد از وزن شاخص کل را در اختیار دارد.
مطابق آمارها نرخ تورم ماهانه این گروه معادل 5/ 0 درصد بوده است و برخلاف گروه خوراکی‌ها، اثر مثبت در تورم کل داشته است. تورم نقطه‌به‌نقطه گروه مسکن نیز در تیرماه 9/ 8 درصد ثبت شده است و نسبت به تورم کل کمتر است. در تیرماه در بین 12 گروه اصلی گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده بیشترین رشد تورم ماهانه در بخش رستوران و هتل با نرخ 4/ 1 درصد بوده است. بانک مرکزی علاوه‌بر دسته‌بندی گروه‌های اصلی، یک روایت دیگر از گروه‌های اختصاصی دارد؛ به‌نحوی‌که گروه‌ها را به دو بخش کالا و خدمت دسته‌بندی کرده است. در تیرماه تورم ماهانه گروه کالا منفی 7/ 0 درصد و تورم ماهانه گروه خدمت 7/ 0 درصد بوده است. همچنین تورم نقطه‌به‌نقطه گروه کالا 1/ 10 درصد و تورم نقطه‌به‌نقطه گروه خدمت 7/ 9 درصد است.
