سراب کاغذی در جاده سرمایه‌گذاری

40 هزار جواز تاسیس کاغذی باطل شد. گزارش منتشرشده از عملکرد چهار سال وزارت صنعت، معدن و تجارت در دولت یازدهم بیانگر آن است که در راستای ساماندهی جوازهای تاسیس صادر شده از ابتدا تا پایان سال 95 در مجموع 40 هزار جواز تاسیس که از پیشرفت فیزیکی صفر برخوردار بودند با اطلاع‌رسانی و اقدام از سوی سازمان‌های استانی از لیست طرح‌های نیمه‌تمام حذف شده‌اند. آمار اعلام شده همچنین بیانگر آن است که از مجموع جوازهای تاسیس باطل‌شده دو هزار و 333 فقره جواز تاسیس به سال‌های 92 تا 95 اختصاص داشته است.

اتمام طرح‌های نیمه‌تمام صنعتی را می‌توان یکی از برنامه‌های اصلی دولت یازدهم دانست؛ هدفی که تامین سرمایه مورد نیاز یکی از پیش‌نیازهای تحقق آن محسوب می‌شود و در این راستا نیز تزریق تسهیلات برای تامین نقدینگی این واحدها به گونه‌های مختلف در دستور کار قرار گرفته است؛ اما تعدد جوازهای صادره بدون بررسی پیشرفت فیزیکی در سال‌های گذشته که انباشت این مجوزها را به همراه داشت، موجب شد تا وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای ساماندهی طرح‌های در دست اجرا، ابطال طرح‌های بدون پیشرفت فیزیکی را در دستور کار قرار دهد و در مرحله دوم صدور جواز را منوط به داشتن سه پیش‌شرط «داشتن توان رقابتی، توانایی برندسازی و توجیه اقتصادی» کند تا به این طریق گامی در راستای ایجاد توان رقابتی و اقتصادی کردن صنایع در نظر گرفته شود.

اقدام صورت‌گرفته موجب شد تا شاهد حذف جوازهای تاسیس صادره در 18 گروه فعالیت صنعتی و معدنی باشیم؛ به‌طوری‌که از زمان اجرای دستورالعمل جدید ساماندهی جوازهای صادره گروه‌های «استخراج سایر معادن»، «استخراج کانی‌‌های فلزی»، «بازیافت»، «تولید انرژی»، «چوب و محصولات چوبی به‌جز مبل»، «ساخت فلزات اساسی»، «ساخت کاغذ و محصولات کاغذی»، «ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات»، «سایر تجهیزات حمل‌ونقل»، «سایر فعالیت‌های خدمات مهندسی»، ‌«سایر محصولات کانی غیر فلزی»، «فعالیت‌های پشتیبانی و کمکی حمل‌ونقل؛ فعالیت‌های آژانس‌های مسافرتی»، «کامپیوتر و فعالیت‌های مربوطه»، «کشاورزی، شکار و فعالیت‌های خدماتی وابسته»، «کک و فرآورده‌های حاصل از نفت»، «محصولات از توتون و تنباکو»، «محصولات از لاستیک و پلاستیک» و «محصولات فلزی و فابریکی» با افت در صدور جواز تاسیس صادره و ابطال جوازهایی که از پیشرفت فیزیکی صفر برخوردارند همراه بوده‌اند. در میان این گروه‌ها بیشترین افت در صدور جواز تاسیس به گروه «سایر محصولات کانی غیرفلزی» اختصاص داشته است، جوازهای صادره برای این گروه در سال 92 برابر با 3 هزار و 545 فقره بوده که این تعداد در سال 95 به هزار و 976 فقره رسیده است. همچنین براساس آمار اعلام‌شده بیشترین جواز تاسیس صادر شده در این دوره زمانی به گروه محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها اختصاص داشته است، مجموع جوازهای تاسیس صادره برای این گروه برابر با دو هزار و 739 فقره است. از سوی دیگر در دستورالعمل وزارت صنعت، معدن و تجارت در کنار ابطال طرح‌هایی که در طول یک‌سال پیشرفت فیزیکی نداشته‌اند، حذف برندهایی که تنها به دریافت جواز اکتفا می‌کنند نیز در دستور کار قرار گرفت و ابطال این مجوزها از آذر سال گذشته کلید خورد؛ اما آماری درخصوص اینکه چه تعداد برند در این دوره حذف شده‌اند تاکنون اعلام نشده است.

وضعیت موجود

براساس گزارش ارائه‌شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت تا پایان سال 95 درمجموع 49 هزار و 186 فقره جواز تاسیس در کشور صادر شده است که با توجه به ابطال 40 هزار فقره جواز تاسیس صادر شده از زمان اجرای طرح ساماندهی جوازهای تاسیس می‌توان گفت مجموع جوازهای تاسیس صادر شده نزدیک به 90 هزار فقره بوده است و با توجه به آمار مذکور می‌توان گفت نزدیک به نیمی از جوازهای تاسیس صادر شده از ابتدا تاکنون با اجرای طرح ساماندهی جوازهای تاسیس صادره باطل شده است.

با توجه به آمار مذکور مجموع جوازهای تاسیس صادر شده برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا 20 درصد برابر با 28 هزار و 242 فقره بوده که برای این تعداد اشتغال بیش از 849 هزار نفر پیش‌بینی شده است، با توجه به دستورالعمل وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌توان گفت 40 هزار فقره جواز تاسیس باطل‌شده از این گروه صورت گرفته است.

اما درباره طرح‌هایی که از پیشرفت فیزیکی 20 تا 40 درصدی برخوردار هستند نیز آمارها از صدور پنج هزار و 265 فقره طرح حکایت دارد که برای طرح‌های مذکور نیز اشتغال بیش از 239 هزار نفری در نظر گرفته شده است، طرح‌هایی که از پیشرفت فیزیکی 40 تا 60درصد برخوردار هستند نیز در مجموع 4هزار و 842 فقره جواز تاسیس صادر شده است. اما برای طرح‌هایی که از پیشرفت فیزیکی 60 تا 80 درصد برخوردارند، آمارهای اعلام شده از صدور 6 هزار و 427 فقره جواز تاسیس با پیش‌بینی اشتغالزایی حدود 203 هزار نفری حکایت دارد. برای طرح‌هایی که از پیشرفت فیزیکی 80 درصد و بالاتر برخوردارند نیز در این مدت در مجموع چهار هزار و 410 فقره جواز با اشتغالزایی بیش از 161‌هزار نفری پیش‌بینی شده است.

از سوی دیگر با توجه به آمار اعلام‌شده می‌توان گفت در (سال‌های 92 تا 95) مجموع جوازهای تاسیس صادر شده برابر با 16 هزار و 961 فقره بوده است.

استان‌های پیشتاز

گزارش منتشرشده بیانگر آن است که در دوره زمانی مورد بررسی (سال‌های 92 تا 95) استان‌های «یزد، خراسان رضوی، فارس، آذربایجان شرقی و اصفهان» بیشترین جواز تاسیس صادره را به خود اختصاص داده‌اند. با توجه به آمار مذکور می‌توان گفت جوازهای تاسیس صادر شده برای استان یزد در این دوره برابر با هزار و 559 فقره بوده که برای اجرایی کردن این طرح‌ها سرمایه‌ای نزدیک به 37 هزار میلیارد ریال با اشتغال‌زایی 23 هزار و 940 نفری پیش‌بینی شده است.

استان خراسان رضوی نیز با هزار و 463 فقره جواز و پیش‌بینی سرمایه 72 هزار و 545 میلیارد ریالی جایگاه دومین استان پیشتاز در اخذ جواز تاسیس را به خود اختصاص داده، برای این استان نیز اشتغال 33 هزار و 815 نفری پیش‌بینی شده است. اما استان فارس به عنوان سومین استان پیشتاز در دوره مورد بررسی در مجموع هزار و 273 فقره جوازصادر شده که برای تحقق طرح‌های مذکور سرمایه نزدیک به 58 هزار میلیارد ریالی پیش‌بینی شده است، اشتغال هدف‌گذاری برای این استان نیز برابر با 20 هزار و 901 نفر است.

جوازهای تاسیس صادر شده برای آذربایجان‌شرقی نیز در این مدت برابر با هزار و 26 فقره بوده که سرمایه 51 هزار و 324 میلیارد ریالی برای تحقق این طرح‌ها پیش‌بینی شده است، اشتغال مدنظر برای طرح‌های مذکور نیز برابر با 27 هزار و 291 نفر است. اما استان اصفهان به‌عنوان پنجمین استان پیشتاز در این مدت 947 فقره جواز را به خود اختصاص داده که برای تحقق طرح‌های مذکور سرمایه بیش از 36 هزار میلیارد ریالی پیش‌بینی شده است.