رشد قیمت سکه طلا در بازار آتی بورس کالا در کنار افزایش حجم معاملات شرایط شکننده‌ای را تجربه میکند که می‌توان خروجی اصلی آن را هیجان در بازار نامید؛ اگرچه تقابل دیدگاه‌های مختلف و تلاش برای حفظ سودهای مقطعی تاکنون موتور محرکه بازار آتی را تشکیل داده و البته به پیچیده‌تر شدن این بازار نیز دامن زده است.
مهم‌ترین نکته در بازار آتی در هفته گذشته را می‌توان رشد محسوس حجم معاملات به شمار آورد تا جایی که یک رکورد مهم به ثبت رسید. هفته گذشته حجم قراردادهای آتی به ۱۶۰ هزار و ۱۳۴ واحد رسید که همین عدد یک رکورد مهم محسوب شده و بالاترین حد در یک سال اخیر به شمار می‌آید. این حجم به نسبت هفته قبل از آن ۱۲۰ هزار و ۵۷۳ واحد افزایش یافت که نشان می‌دهد در هفته گذشته شاهد رشد ۷۸/ ۳۰۴ درصدی بودیم. این ویژگی نشان‌دهنده جذابیت ذاتی این بازار در مقایسه با سایر بازارهای مشابه بود تا جایی که می‌توان این گونه عنوان کرد که بازار آتی سکه شاید برنده بزرگی از لحاظ حجم معاملات در مقایسه با بازارهای مشابه و رقیب باشد.
این حجم معاملات را می‌توان این گونه به‌صورت دقیق‌تری تحلیل کرد که در هفته گذشته ۶ هزار و ۳۸۹ خریدار و ۶ هزار و ۳۷۳ فروشنده ایفای نقش کردند. نزدیکی این دو رقم نیز نشان می‌دهد که در طول هفته گذشته قرائت غالبی از شرایط رونق و رکود یا خوش‌بینی و بدبینی در این بازار خودنمایی نکرد؛ یعنی برخی نگران کاهش قیمت‌ها و برخی دیگر امیدوار به افزایش نرخ بودند. از سوی دیگر نوسان قیمت دلار و مخصوصا جهش آن در ابتدای هفته می‌تواند خوش‌بینی‌ها را برجسته ساخته ولی به مرور زمان و با تثبیت اوضاع، بخشی از خوش‌بینی‌ها جای خود را به نگرانی داد؛ یعنی برخی از خریداران پیشین از بازار خارج شدند. این اما و اگرها تا حدودی نگران‌کننده است، زیرا نشان می‌دهد فعالان این بازار رویکردی متناقض داشته و البته با کسب سود مقطعی ترجیح دادند تا با ذخیره سود، از بازار خارج شوند ولی این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که همان فروشندگان پیشین ممکن است باز هم وارد بازار شوند. این وضعیت را می‌توان مصداق عینی بیم و امید در بازار تلقی کرد ولی فعالان این عرصه اغلب به حضور طولانی‌مدت در این بازار نپرداخته‌اند یعنی فاکتور تردید، باز هم به سیگنالی مهم در بازار بدل شده است. از سوی دیگر می‌توان این گونه استدلال کرد که خریداران ابتدای هفته، در اواسط هفته گذشته از بازار خارج شده ولی در اواخر هفته باز هم به بازار بازگشتند. همه این موارد نشان می‌دهد که بازار آتی سکه اوضاع مرددی را تجربه میکند که البته مشخصه دوران گذار در بازارهای مختلف است.
نگاهی به تجربه پیشین بازارهای آتی مهم در جهان در سال‌های اخیر شواهد جذابی را از نوسان قیمت‌ها نشان می‌دهد زیرا اوضاع فعلی مشابهت زیادی با شرایط بازار آتی نفت در سال‌های ۲۰۰۹ و به‌خصوص ۲۰۱۰ دارد. روزهایی که بازار آتی نفت با شوک‌های بزرگی رو‌به‌رو بود و اغلب خریداران پس از کسب سود مقطعی، به سرعت از بازار خارج می‌شدند زیرا سیگنال‌های مثبت و منفی با یکدیگر خودنمایی کرده و اجازه تصمیم دقیق و شاید صحیح را از بازار دریغ می‌کرد. در آن دوران شاهد بودیم که اگرچه بازار سقوط آزاد قیمت‌ها را تجربه نکرد ولی همین رفتار موجب شد تا پتانسیل‌های رشد قیمتی با چند فاز وقفه در بازار نفت خودنمایی کند؛ اگرچه جریان غالب در بازار باز هم راه خود را در پیش گرفت. البته در آن دوران نیز بازارها بیش از حالت عادی نظاره‌گر رفتار برخی از تصمیم‌سازان جهانی بودند زیرا همه چیز را در رفتار آنها جست‌وجو می‌کردند اگرچه تاثیرگذاری آنها و اقداماتشان تنها مسیر حرکت بازار را تسریع و تسهیل کرد گویی به روغن‌کاری‌های بازارهای سهام پرداخت و نهایتا بازار آتی نفت نیز از آن رشد قیمتی منتفع شد.
اگرچه بازار آتی در کنار بازار ارز یکی از حساس‌ترین و سریع‌ترین بازارها در ایران و جهان به شمار می‌رود ولی باز هم باید این نکته را پذیرفت که توجه به عدم قطعیت و تاثیرپذیری بازارهای آتی از رخدادهای بازار نقدی و داده‌های اقتصادی است که می‌تواند موفقیت‌های کوچک و بزرگ در این بازارها را رقم بزند و البته التهاب معاملاتی و نوسان سریع و شکننده قیمت‌ها تنها جریان غالب در بازار را با فراز و فرودهایی پیش‌بینی‌نشده رو‌به‌رو می‌سازد؛ اگرچه ذات کسب سود از این نوسان نرخ را باید در نظر داشت. هم‌اکنون زمان آن فرارسیده تا استراتژی‌های مختلف معاملاتی را مجددا بررسی کرده و به فراخور سرمایه، تحلیل و حتی روانشناسی فردی و روانشناسی بازار بهترین تصمیم را اتخاذ کرد چون وضعیت فعلی با روزها و هفته‌های گذشته تفاوت‌های بسیاری پیدا کرده است.
با توجه به رخدادهای سیاسی و اقتصادی در پایان هفته میلادی، احتمالا شرایط پیش روی بازار در روزهای آینده از یکسو شفافیت بیشتری پیدا کرده و از سوی دیگر فعالان بازار نیز می‌توانند استراتژی مدون و دقیق‌تری را برای فعالیت‌های خود ترسیم کنند که می‌تواند از یکسو فاز عدم قطعیت در بازار را محدود ساخته و از سوی دیگر جریان غالب را با شفافیت بیشتری مخابره کند که این موارد می‌تواند به تعیین رویکرد معاملاتی فعالان بازار کمک شایان توجهی کند.
نگاهی به وضعیت قیمت طلا در بازارهای جهانی نشان می‌دهد این فلز در روزهای اخیر باز هم در مسیر رشد جدیدی قرار گرفته تا جایی که خود را به نزدیکی ۱۳۰۰ دلار در هر اونس تقویت کرده است. این وضعیت تقویت شکننده ارزش طلا نشان می‌دهد که بخشی از خوش‌بینی‌ها باز هم به بازار جهانی طلا بازگشته که البته داده‌های ژئوپلیتیک در روابط آمریکا و سایر کشورهای جهان را در کنار تقویت حجم تقاضای طلا می‌توان در این رخداد مؤثر دانست. درخصوص رخدادهای ژئوپلیتیک موثر در بازار طلا باید در نگاه اول تنش‌های آمریکا و کره شمالی را برجسته‌تر دانست؛ اگرچه رفتارهای هیات حاکمه در ایالات متحده نیز این سیگنال را مخابره میکند که رفتارهای آنها ممکن است وضعیت شکننده فعلی را ادامه دهد؛ اگرچه تغییر فازهای استراتژیک این کشور در ماه‌های اخیر این نگرانی‌ها را برجسته‌تر می‌سازد یعنی نیاز به تامین دارایی‌های امن به دلایل مختلف وجود داشته بنابراین رشد جذابیت طلا اصلا غیرطبیعی نیست.
ادامه این شرایط شاید باز هم به نفع بهای طلا تمام شود؛ مخصوصا در شرایطی که دورنمای روابط آمریکا با کره شمالی هر روز وارد فاز جدیدی می‌شود که البته رفتارهای تنش‌آمیز دو طرف نیز تاکنون به سمت آرامش حرکت نکرده و این به معنی آن است که تداوم آن و حتی جدی‌تر شدن این تقابل ممکن است به فازهای جدیدی منتهی شود. رشد خرید طلا توسط برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در جهان در کنار افت و خیز ارزش دلار در مقایسه با سبدی از ارزهای معتبر مواردی است که می‌تواند به حمایت از بازار طلا کمک کند. این در حالی است که افزایش نرخ بهره در آمریکا تقریبا قطعی است و با فرض این سیگنال شاهد تغییر مهمی در بازار طلا نبودیم یعنی ریزش قیمتی طلا باز هم جبران شده که نشان می‌دهد جذابیت طلا بیش از چیزی است که در هفته‌های گذشته به نظر می‌رسید.
عدم رشد عرضه فیزیکی طلا از سوی ذخایر معدنی در کنار تقویت احتمالی تقاضا نیز تاکنون از بهای طلا حمایت کرده و می‌توان این سیگنال را مهم‌تر از قبل مورد نظر قرار داد. از سوی دیگر تقویت بازارهای کالایی با محوریت رشد بهای نفت خام هم سیگنال مهمی است که می‌تواند بر بازار طلا تاثیرگذار باشد اما نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد.
بازارهای سهام در آمریکا سال‌هاست که در مسیر رشد قیمتی مداوم قرار داشته‌اند و البته از ابتدای سال ۲۰۱۶، این رشد قیمتی با شتاب و تداوم بیشتری همراه شده ولی در روزهای اخیر شاهد کاهش جدی شتاب رشد قیمت‌ها در بازار سهام بوده‌ایم. تنش‌های ژئوپلیتیک، افزایش قیمت نفت، رشد نرخ بهره و حتی توقف رشد قیمت‌ها در بازارهای فلزی مواردی است که می‌تواند از رشد قیمت سهام کاسته و این بازار را شکننده‌تر از قبل ترسیم کند. این ویژگی در شرایطی که شاخص‌ها در بازارهای سهام آمریکا به رکوردهایی رویایی دست یافته احتمال عدم رشد قیمت‌ها را تقویت کرده و در صورتی که ذهنیت عدم رشد قیمتی در بازار سهام آمریکا تداوم یابد، مهاجرت سرمایه از این بازار به سمت دلار و طلا چندان هم دور از ذهن نخواهد بود؛ بنابراین با تداوم ثبات قیمتی در بازار سهام آمریکا گویی احتمال عقبگرد قیمت‌ها را متصور شده‌ایم که باز هم به نفع بازار طلا تمام خواهد شد.
این شرایط را باید جدی‌تر از قبل ارزیابی کرد زیرا نوسان قیمت طلا در سطوحی نزدیک به ۱۳۰۰ دلار نشان‌دهنده بازگشت سریع جذابیت به این بازار خواهد بود و ممکن است سقف قیمتی ۱۳۰۰ دلار به کف قیمتی ۱۳۰۰ دلاری تبدیل شود که البته زمینه‌هایی از این احتمال هم متصور است. مواد فوق همگی از تقویت بازار آتی سکه طلا در هفته گذشته در بورس کالای ایران گواهی می‌دهد که البته چنین رخدادی به وضوح تجربه شد. تمامی سررسیدهای معاملاتی در بورس کالا در هفته گذشته افزایشی بود و سررسید آبان ۶/ ۳ درصد، سررسید دی ۳ درصد، سررسید اسفند ۳/ ۳ درصد، سررسید اردیبهشت ۸۷/ ۲ درصد و سررسید تیر با ۳/ ۳ درصد رشد قیمتی رو‌به‌رو شدند که در نوع خود یک رشد مهم و بزرگ تلقی می‌شود.
همین رشد قیمتی کافی خواهد بود تا بسیاری از فعالان بازار برای حفظ سود از بازار خارج شوند ولی باز هم باید عنوان کرد که نمی‌توان به صراحت از رفتار سرمایه‌گذاران در بازار آتی سکه پرده‌برداری کنیم. این احتمال وجود دارد که بسیاری از فعالان بازار که در ابتدای هفته جاری به بازار وارد شدند، در اواخر هفته از بازار خارج شده و جای خود را به فعالان دیگری داده باشند که آینده روشن‌تری از قیمت‌ها تخمین می‌زنند. این وضعیت را باید جدی گرفت، زیرا این رفتارهای معاملاتی به سادگی می‌تواند آینده قیمت‌ها را رقم بزند مخصوصا در شرایطی که گفتمان غالبی از دورنمای قیمت‌ها در بازار آتی سکه متصور نیست.
نگاهی به نوسان قیمت سکه آتی در بورس کالا نشان می‌دهد که رشد قیمت‌ها اغلب در ابتدای هفته و نهایتا در پایان هفته گذشته رقم خورده و اواسط فعالیت بازار شرایط با‌ثبات‌تری تجربه شده است. این در حالی است که رشد قیمت‌ها در ابتدای هفته گذشته آن هم همگام با رشد قیمت دلار منطقی به نظر می‌رسد ولی ثبات نسبی نرخ‌ها یا آرامش اواسط هفته گذشته در شرایطی رقم خورده که نمی‌توان نتیجه‌گیری منطقی و دقیقی از تعداد خریداران و فروشندگان داشت. به عبارت دقیق‌تر رفتار فعالان بازار بر پایه داده‌های ذاتی بازار آتی شاید هیچ توجهی به صبر و نظاره اوضاع نداشته و برای کسب سود به سرعت دست به معامله زده‌اند.
این شرایط معاملاتی اگرچه در بخش‌های بالاتر این گزارش مورد توجه قرار گرفته ولی شاید مکانیزم درستی در این وضعیت باشد ولی قطعا بسیاری از فعالان بازار این رویکرد را نمی‌پسندند. حال در شرایطی که در روز پایانی معاملاتی هفته گذشته با رشد قیمت‌ها رو‌به‌رو بوده‌ایم شاید بتوان این نتیجه‌گیری را داشت که بازار به تداوم رشد قیمت‌ها خوش‌بین است ولی این ادعا می‌تواند نگرانی‌های جدیدی را ایجاد کند زیرا رفتار بازار از یکسو پیچیده‌تر از چیزی است که به نظر می‌رسد و از سوی دیگر استراتژی دقیقی برای تمامی فعالان بازار یا حتی بخش بزرگ‌تری از آنها قابل رهگیری نیست. این شرایط نشان خواهد داد که باید منتظر هر رخداد غیرمنتظره‌ای در بین اهالی بازار باشیم ولی به‌صورت کلی دوره‌های با التهاب بازار تنها به دروگری افراد خاصی در بازار منتهی شده که این ادعا با ویژگی‌های بازار آتی منافات چندانی ندارد.
حال با توجه به شرایط کلی در بازار جهانی طلا و رفتار قیمتی دلار در بازار آزاد در کنار اما و اگرهای سیاسی و همچنین انتظار برای تاثیرگذاری این موارد بر بازار نقدی سکه و قیمت دلار باید گفت که احتمال تداوم رفتارهای هیجانی در بازار وجود دارد که این شرایط بیشتر به نفع فعالان با تجربه در بازار خواهد بود یعنی نگرانی‌ها برای بدنه غالب معامله‌گری در بازار آتی سکه باز هم مطرح خواهد شد.
